İçeriğe atla

Mürzsteg Antlaşması

Anlaşmanın imzalandığı Avusturya "Jagdschloss Mürzsteg" (Mürzsteg Av Köşkü).

Mürzsteg Anlaşması, 2 Ekim 1903 tarihinde Mürzsteg Av Köşkü'nde imzalanmış olup, Rusya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na iletilen ortak bir memorandumdur, Selanik, Kosova ve Manastır vilayetlerinde bir dizi siyasi reform önerdi. Bu reformların amacı, İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından tehdit edilen Osmanlı devletinin bütünlüğünü korumak ve aynı zamanda bu devlet altında yaşayan Hristiyanlara daha fazla hak sağlamaktı. Osmanlı İmparatorluğu 24 Kasım'da önerilen reformları kabul etti.[1]Avrupa'da bir Osmanlı vilayeti olan Makedonya, 20. yüzyılın başlarında Makedonya Mücadelesi denen Yunan ve Slav milliyetçilik sorunları ile boğuşmaktaydı.

1902 baharında, Makedonya'yı ele geçirme peşindeki, Osmanlı vasal devleti Bulgaristan, Rusya ile askeri bir anlaşma imzaladı.[2] Sonbaharın sonlarında, Birleşik Krallık ve Fransa tarafından desteklenen Rusya, Osmanlılara Makedonya "vilayetleri" için siyasi reformlar önerdi. 8 Aralık'ta Osmanlı sultanı II.Abdülhamid, reformların çoğunu uygulayan bir kararname imzaladı. Şubat 1903'te yeni Rus dışişleri bakanı Vladimir Lamsdorf, Viyana'yı ziyaret etti ve Makedonya reformlarına ilişkin "Viyana Programı" olarak adlandırılan programı imzaladı. Program, Aralık ayındaki Osmanlı kararnamesiyle büyük ölçüde aynıydı. Mürzsteg'de yeni bir anlaşmanın hemen provoke edilmesi, 2 Ağustos'ta patlak veren İlinden İsyanı ile oldu. Ayaklanmanın hızla bastırılmasıyla Viyana Programı ölü doğdu. Eylül ayında Rus Çarı II. Nikolay, Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Joseph'i Avusturya'nın Mürzsteg kentindeki kalesinde ziyaret etti. İki hükümdar, Makedonya "vilayetlerinde" idare, yargı ve yerel zaptiye (jandarma) reformunu denetlemek üzere bir Rus ve bir Avusturya-Macaristan sivil temsilcisinin atanmasını öngören, Viyana Programı ile büyük ölçüde aynı olan yeni bir memoranduma imza attılar. Tüm bu kurumlarda Hristiyanlar da yer alacaktı. Abdülhamid'in Kasım ayında öneriyi kabul etmesinden sonra, Rusya N. Demerik adında birini, Avusturya ise G. Müller adında birini temsilci olarak atadı.Çalışmalarına 1904 yılı başlarında Makedonya Umumi Müfettişliğinde, Hüseyin Hilmi Paşa yönetiminde başladılar. Mürzsteg programı kapsamında her Büyük Güç, her vilayetteki jandarma reformundan sorumlu Osmanlı yetkilisine bir danışman atadı. Avusturya-Macaristan Üsküp Sancağı'na, Rusya Selanik Sancağı'na, Fransa Serez Sancağı'na ve İngiltere Drama Sancağı'na birer danışman atadı.[1] Öte yandan Makedonya'daki Bulgarların yaşadığı topraklarda Avusturya ve Rusya tarafından daha önce atanmış ajan siviller ile birlikte bölgenin maliyesinin düzenli bir şekilde işlemesini kontrol edilmesine yönelik Uluslarası mali komisyon kurularak mali kontrol de öngörülmüştür. Osmanlı devleti buna karşı çıkmış diplomatik süreç bu yönden tıkanmış bunun üzerine 26 Kasım 1905'te Midilli, 5 Aralık 1905'te Limni adaları İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya başta olmak üzere 5 büyük devlet donanmasının işgaline uğramış ancak Osmanlı devletinin şartları kabulü ile işgal sonlandırılabilmiştir.[3]

Osmanlı jandarması ile görev yapan İngiliz subaylar, 1904.
Üsküp'teki Avusturya-Macaristan askeri misyonu, 1903-1907 civarı.

Rus-Japon Savaşı'ndaki (1904-05) yenilginin ardından Rusya Balkanlar'daki nüfuzunun çoğunu kaybetti. Avusturya-Macaristan 1907'de yargı reformlarını desteklemeyi reddetti ve Osmanlı yetkilileri mali reformlara direndi. 1908'de padişah, Mitroviça'dan Selanik'e Avusturya-Macaristan'ın lehine olan ve Mürzsteg Anlaşması'nı ihlal eden bir demiryolu inşasını onayladı.Bu şekilde Avusturya Macaristan Osmanlı yanına çekildi. Kısaca jandarma reformu dışında, Mürzsteg'in programının çok az somut etkisi oldu. 1908 yılında Rusya ve Birleşik Krallık arasındaki Britanya-Rusya Antantı, 1908 yılında Reval, Livonya'da yapılan bir toplantıda Makedonya için yeni reform planlarının ortaya çıkmasına neden oldu, ancak aynı yıl gerçekleşen Jön Türk Devrimi ile bunların uygulanmasını engellenmiştir. Osmanlı hükûmetinin Mayıs 1909'da Makedonya'daki Uluslararası Mali Kontrol Komisyonu'nu kapatmasıyla anlaşma resmen iptal edildi.[1][4]

Kaynakça

Atıflar

  1. ^ a b c Gerd 2014, ss. 12-14.
  2. ^ Helmreich & Black 1937.
  3. ^ Ünver, Metin (2020). "Zorlayıcı Diplomasinin İzleri: Osmanlı Devleti'nin Makedonya'da Uluslararası Bir Mali Kontrol Mekanizması Kabul Etmeye Zorlanması (1905)". Tarih Dergisi. 71 (1). İstanbul Üniversitesi. ss. 360,361,389-399. doi:10.26650/TurkJHist.2020.018. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023. 
  4. ^ Gerd,Lora; Russian Policy in the Orthodox East: The Patriarchate of Constantinople (1878–1914), De Gruyter,2014,s.12-14

Kaynaklar

  • Akhund, Nadine (2009). "Muslim Representation in the Three Ottoman vilayets of Macedonia: Administration and Military Power (1878–1908)". Journal of Muslim Minority Affairs. 29 (4): 443-54. doi:10.1080/13602000903411358. 
  • Brooks, Julian (2014). Managing Macedonia: British Statecraft, Intervention, and 'Proto-peacekeeping' in Ottoman Macedonia, 1902–1905 (PhD thesis). Simon Fraser University. 
  • Gerd, Lora (2014). Russian Policy in the Orthodox East: The Patriarchate of Constantinople (1878–1914). De Gruyter. 
  • Helmreich, E. C.; Black, C. E. (1937). "The Russo-Bulgarian Military Convention of 1902". Journal of Modern History. 9 (4): 471-82. doi:10.1086/243466. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Hilmi Paşa</span> 208. Osmanlı sadrazamı

Hüseyin Hilmi Paşa, II. Abdülhamid saltanatında, 31 Mart Ayaklanması döneminde 14 Şubat 1909 - 13 Nisan 1909 tarihleri arasında ve V. Mehmed saltanatında 5 Mayıs 1909 - 28 Aralık 1909 tarihleri arasında iki kez toplam on ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan İmparatorluğu</span> 1867 ile 1918 yılları arasında Orta Avrupada var olan bir monarşi

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu oluşturan Avusturya İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı aslında içişlerinde bağımsız iki ayrı ülkeydi fakat dışişleri açısından, Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı'na mensup tek bir Habsburg imparatoru tarafından yönetilmekteydi. Resmî para birimi Kron'du.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra</span> Arnavutlukun kuzeybatısında bir şehir

İşkodra Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir. İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Vilayet</span> Osmanlı Devletinin son dönemlerindeki birinci derece mülki yönetim birimi

Vilâyet, 1864 yılında Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile tanımlanan birinci dereceden bir yönetim birimidir. 19 ve 20. yüzyıllarda önce Osmanlı Devleti, ardından 1960'a kadar Türkiye Cumhuriyeti'nde, bir valinin yönetimi altındaki birimdir. Bugün Türkiye'de vilayet, il anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi</span> I. Dünya Savaşında Balkanlarda meydana gelen muharebeler

Balkan Cephesi, I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen muharebeleri kapsayan cephedir. I. Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan çatışmalarla başlamış olması açısından Balkanlar'da çıkmıştır. Balkan Cephesi'ndeki savaşa sonradan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, İtalya ve Bulgaristan gibi ülkeler de katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Antlaşması (1878)</span> 13 Temmuz 1878de imzalanan barış antlaşması

Berlin Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu, Rus İmparatorluğu, Büyük Britanya, Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya Krallığı ve Fransa arasında 13 Temmuz 1878 tarihinde Berlin'de imzalanan barış antlaşmasıdır.

Osmanlı İmparatorluğu reform dönemi, Türk ve Türkiye tarihi için önemli bir dönem. Bu dönem 1828'de başlayıp 1908'e kadar devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak (Habsburg İmparatorluğu, Polonya-Litvanya, Venedik, Rusya) arasında yapılan ve ittifakın zaferiyle sona eren bir dizi savaş (1683-1699)

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri veya Küçük Kıyamet olarak da geçer. Avrupa tarihinde ise genelde Büyük Türk Savaşı olarak bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Blagoevgrad</span> Güneybatı Bulgaristanda şehir

Yukarı Cuma, Güneybatı Bulgaristan'da, Yukarı Cuma iline bağlı, 76.000 nüfuslu bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu duraklama dönemi</span>

Duraklama dönemi, Sokollu Mehmed Paşa'nın ölümüyle başlayıp, ilk kez büyük çapta toprak kaybı yaşanılan Karlofça Antlaşması'na kadar olan dönemi kapsamaktadır. Osmanlı Devleti bu dönemde Ferhat Paşa Antlaşması ile doğudaki en geniş sınırlarına, Bucaş Antlaşması ile de batıdaki en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Yaklaşık 120 yıl süren bu dönemde 12 padişah ile 61 sadrazam görev yapmıştır. Bu dönemde deneyimsiz kişilerin tahta geçmesi ile merkezi yönetimin bozulması sonucu, devlet yönetiminde otoritenin sarsılması, halkın devlete olan güveninin azalmasına ve iç isyanların çıkmasına neden olmuştur. Coğrafi keşiflerle ticaret yollarının önem kaybetmesi, sık padişah değişmeleriyle çok verilen cülus bahşişi ve yeniçerilerin artmasıyla verilen ulufe miktarının da artması Osmanlı ekonomisini yıpratmıştır. Bu dönemde benimsenen beşik ulemalığı sistemi de Osmanlı eğitiminin bozulmasına yol açmıştır. Osmanlı duraklama dönemi XVII yüzyılı kapsamaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun bu döneminde saltanat hukukunda düzenlemeler yapılmış, ekber ve erşed sistemine geçilmiştir. Ekber ve erşed sisteminde hanedan ailesinin en yaşlı üyesinin padişahlık makamında bulunması söz konusu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Tevfik Biren</span> Türk devlet adamı

Mehmet Tevfik Biren ya da Mehmed Tevfik Bey, Osmanlı Devleti'nin son döneminde Nazırlık ve Valilik gibi yüksek düzeylerde görev yapmış bir devlet adamı.

1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile II. Katerina'nın başında olduğu Rus İmparatorluğunun mütteffiki olan Kutsal Roma Cermen İmparatorluğuna bağlı Avusturya Arşidüklüğü arasında yapılan ve Avusturya'nın ufak toprak kazancı ile sonuçlanan bir savaştır.

Priştineli Hasan veya Volçetrinli Hasan Bey, asıl adıyla Hasan Berişa, Arnavut siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İlinden İsyanı</span>

İlinden İsyanı veya İlinden-Başkalaşım İsyanı Ağustos-Kasım 1903 tarihleri arasında Makedonya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek</span> 1878-1918 arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu himayesi altında Bosna Hersek

Avusturya-Macaristan yönetiminde Bosna-Hersek, 1878-1918 yılları arasında Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresini ifade eder. 1878 yılında 93 Harbi'nden sonra yapılan Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti imtiyazlı bir vilayet haline geldi ve fiilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hakimiyetine girdi. 1908 yılında Bosna Krizi sonrasında Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etti ve Avusturya ile Macaristan arasında bir kondominyum kuruldu. 1918 yılında I. Dünya Savaşı'nın sonunda bağımsızlığını ilan ederek Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katıldı.

Avrupa'da Osmanlı savaşları Osmanlı İmparatorluğu ile eski Orta Çağ'dan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan çeşitli Avrupa devletleri arasındaki bir dizi askeri çatışma idi. İlk çatışmalar 13. yüzyılda Bizans-Osmanlı savaşları, ardından da 14. yüzyılda Bulgar-Osmanlı savaşları ve Sırp-Osmanlı Savaşları başlamıştır. Bu devrin büyük bölümü, Osmanlı'nın Balkanlara açılmasıyla karakterize edildi. Osmanlı İmparatorluğu, 15. ve 16. yüzyıllarda Orta Avrupa'ya daha fazla girdi ve Avrupa'daki toprak taleplerinin zirvesinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Kongresi</span> 1878de büyük Avrupa güçlerinin temsilcilerinin toplantısı

Berlin Kongresi, dönemin Avrupa'daki altı büyük gücünün, Osmanlı İmparatorluğu ve dört Balkan devletinin temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantıdır. 93 Harbi sonrası Balkan Yarımadası'ndaki devletlerin topraklarını belirlemeyi amaçlayan ve Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında üç ay önce imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın yerini alan Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">II. Abdülhamid dönemi Osmanlı tarihi (1897-1903)</span> 1897-1903 yılları arasında Osmanlı tarihi

Bu madde II. Abdulhamid'in 1881-1897 yılları arasındaki padişahlığında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan tarihi olayları ele almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.