Myrciaria dubia
| Myrciaria dubia-Kamu Kamu (Camu Camu) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
''Myrciaria dubia'' (Kunth) McVaugh |
Myrciaria dubia, 'Kamu Kamu' (Camu camu), Camucamu, Cacari veya Camo camo olarak da bilinen, 3 ila 5 metre uzunluğunda, çalıya benzeyen bir ağaçtır. Peru ile Brezilya arasındaki Amazon Ormanları başta olmak üzere ormanlık alanlarda bulunan Mersingiller ailesine mensuptur. Kırmızı ve mor renklerde, kiraz benzeri meyveleri bulunmaktadır. Aynı cinsten olan Jaboticaba (Myrciaria cauliflora) ve Guavaberry ile yakın akrabalığı bulunmaktadır. Bitkinin en önemli özelliği ise ağırlığının %2 ila %3'üne karşılık gelen miktarda C vitaminine sahip olmasıdır. Bitkinin bu özelliği uluslararası pazarlara girmesini sağlamıştır.
Genel Görünüşü
Camu camu (Camocamo) küçük mumlu beyaz taç yapraklı ve hafif güzel kokulu çiçeklere sahip üzüm çeşididir. Tüylü bir gövdesi vardır. Her dem yeşildir, yaprakları birbirine zıt yönlü ve yaprak şekli hafif mızraklı halden eliptik hale doğru ufak değişimler gösterir. Her yaprak 3–20 cm uzunluğunda; 1–2 cm genişliğindedir. Çalımsı 3 ila 5 metreye varan bir boya sahiptir.
Dağılım Alanı
Kamu Kamu; Brezilya, Peru, Ekvador ve Bolivya'ya yayılan Amazon Ormanları'nın alçak kesimlerinde yetişir. Bununla birlikte Kamu Kamu'nun yayılım alanının en geniş sınırları, Brezilya'nın Pará eyaletinin merkezinden orta ve yüksek Amazon Nehri havzası boyunca Peru'nun güney kesimine; kuzeyde Casiquiare Orinoco Nehri yüksek ve orta havzalarına kadar uzanır. Brezilya'da Rondônia Maçangana ve Urupa Nehirleri ve Amazonas eyaleti, Manaus ve Manacapuru Belediye sınırları ile Javarí, Madeira ve Negro Nehirleridir.
Hasat
Yerel halk tarafından ekşi tadından dolayı doğrudan tüketilmemekte olup daha çok diğer besinlere karıştırılarak tüketilmekle birlikte uzun zamandan beri yerel halk tarafından kullanılmaktadır. Yabani Camu Camu meyveleri hasat edilip doğrudan kanolara konulur. Bitki ancak yakın zamanda büyük çapta yetiştirilmeye başlanmıştır. Dünya piyasalarında bitkinin ana alıcısı Japonya'dır.
Camu Camu'nun yetiştirilmesi dolaylı olarak kolaydır. Sıcak ve nemli tropik iklim bitkinin sevdiği ortamdır. Bununla birlikte su ihtiyacının karşılanması halinde bitkinin subtropik iklimlerde yetiştiği görülmüştür. Soğuğa dayanıklılığı tam olarak bilinmemektedir; ancak yetişkin bir bitkinin 0 dereceye kadar olan sıcaklıklara dayandığı deneylerde görülmekle birlikte bitkinin 0 derecenin biraz altındaki soğuklara da kısa süreli olması kaydıyla dayandığı düşünülmektedir. Bununla birlikte bitkinin soğuğa dayanıklılığının aynı cins içindeki akrabası yetişkin haliyle -5 dereceye kadar olan soğuklara dayanabilen Jaboticaba'ya nazaran daha az olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca bitki bol miktarda su istemektedir. Peru Amazonu Kamu Kamu Üreticileri Birliği (The Association of Camu Camu Producers of the Peruvian Amazon) bitkinin Peru'da alçak bölgelerde üretimi sağlayıp pazarlamasını yapmaya çalışmaktadır.
Yerel olarak Amazon sel bölgelerinde yoğun (1000/ha) ve nehir kıyısında yetişen alanlarda bitki bulunabilmektedir. Ağaç sele veya aşırı suya dayanıklıdır. Bazı zamanlar kökleri ve hatta ağaçların toprak üstündeki kısmının büyük bölümü Amazon'da su altında kalmasına karşın ağaçlar yaşamını sürdürebilmektedir. Bitkinin kültüre alınması esnasında gövde çevresinin 2 cm üstü kalınlığa erişmesi gerekmektedir. Çimlenmenin üstünden yaklaşık 3 yıl geçtikten sonra ise meyve vermeye başlar. Bitki yağışların düştüğü kuru dönemin sonunda çiçek açıp, yağmurlu dönemin ortasında meyve verir. Gerek yabani gerekse kültür bitkilerinin birkaç 10 yıl boyunca üretkenliklerini koruduğu görülmektedir.
Yabani ağaçlar yılda yaklaşık 12 kg meyve verebilmektedir. Hektar başına 600 ila 1.100 ağaç sığabilir ve toplamda 12 ton meyve verebilir. Bununla birlikte tarım tekniklerindeki gelişmeler, aşılama, budama ve gübreleme ile bu ağaçlardan daha fazla verim alınacağı düşünülmektedir.
Kullanımı
| Camu Camu (Taze, pişirilmemiş, yenilebilen kısımları 100 gr) ;[1] | |
|---|---|
| Besin değeri | |
| Enerji 100 kJ (20 kcal) | |
| Karbonhidrat | 5.9 g |
| Protein | 0.5g |
| Tiyamin (Vit. B1) | 0.01 mg (%1) |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.04 mg (%3) |
| Niyasin (Vit. B3) | 0.61 mg (%4) |
| B6 vitamini | 0.257 mg (%20) |
| Folik asit (Vit. B9) | 16.8 μg (%4) |
| C vitamini | 800 - 6000 mg (%-9200) |
| Kalsiyum | 12 mg (%1) |
| Demir | 0.55 mg (%4) |
| Fosfor | 15 mg (%2) |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Kamu Kamu'nun yerel halk tarafından nasıl kullanıldığı konusunda pek az kaynak bulunmaktadır. Geleneksel Amazon kabileleri bunu bazen temel gıda maddesi gibi kullanırlar. Meyve yüksek miktarda asidik özelliğe sahiptir. Bu sebeple bir karıştırıcı ile su veya süt ile şeker eklenerek kullanılabilmekte veya meyve sularına karıştırılabilmektedir.
Camu Camu yüksek miktarda C vitamini içerir (toplam ağırlığın %2–3 arası,[2] bu özelliği ile Avustralya yerel bitkisi Terminalia ferdinandiana'dan sonra dünyada bilinen en çok C vitaminine sahip meyvedir.) ve bu sayede uluslararası pazarlarda yer edinmiştir. Ancak C vitamini oranı meyve tam olgunluğa ulaştığında düşüş gösterir ve bu yönden C vitamini ile bitkinin tadı arasında bir denge bulunmaktadır. Bütün mersingiller ailesindeki meyveler gibi Camu Camu da benzer diğer besinsel yararlara sahip olabilir.[] Fakat bu, tüketiciler arasında az bilinmektedir ve henüz bu konudaki araştırmalar eksiktir.
Kamu kamu kendine özgü bir aromaya ve meyve pigmentlerine sahiptir. Kırmızımsı meyve derisinde bulunan (muhtemelen antosiyaninler) çekici ve kendine özgü pembemsi rengi kamu kamu'da sıkılan suya verir. Kamu kamu sıklıkla dondurmalarda ve tatlılarda vs. kullanılır.
Meyve özünden elde edilen işlenmiş toz, Batı'da gevşek toz veya kapsül formunda tıbbi ürün olarak satılmaya başlanmıştır. Yüksek C vitamini içeriğine ek olarak valin, lösin ve serin aminoasitlerini de içermektedir.[3]
Ayrıca antosiyaninler, flavonoller, kateşinler, delfinidin 3-glukozit, siyanidin 3-glukozit, ellajik asit ve rutin gibi flavonoidler açısından da zengindir; yapılan analizler, kamu kamu meyvesinin hidrolize tanenlere (gallo- ve/veya ellajitanenler) sahip olduğunu düşündüren gallik ve ellajik asitlerin varlığını ortaya çıkarmıştır.[4]
Şu anki tüketiminin gelişmesi ile ilgili sorunlar
- Fiyat: Peru'da meyvenin suyunun FOB fiyatı 3.500-USD'yi bulmaktadır, camu camu bitkisinin meyve özü ve konsantresi diğer meyve özü ve konsantrelerinden 4 veya 5 kat daha pahalıdır. Bu pahalı fiyatın nedeni de bitkiye erişim zorluğundan kaynaklanan lojistik problemlerdir. Meyveleri yerek şekilde toplanmakta ardından işlemden geçirilip dondurulmakta ve uzun mesafelere gönderilmekte, deniz taşıma araçları ile Peru'dan ihraç edilmektedir. Bu, yüksek fiyat talebini doğal olarak sınırlamaktadır. []
- Rekabet: Camu camu'un diğer bir problemi de rekabettir, zira daha az C vitamini içerse de yine de yüksek miktarda C vitamini içeren Acerola denen barbados kirazı ve kuşburnu camu camuya göre ekonomik yönden daha hesaplı ve yetişme alanları da daha geniştir.[]
- Genelde yabani türlerden toplama yapıldığı için bitkinin meyve vermesinde dengesizlikler ve meyve verme zamanında değişiklikler yaşanmaktadır. Hatta 2006'da Peru'da yaşanan bir kuraklık sonucu meyve kalitesi düşmüş, fiyatlamada sorunlar çıkmıştır. İhracatçılar buna karşı meyveler açısından ek stoklar yapmaya başlamışlardır ancak meyveyi stoklamak da maliyetleri etkilemektedir. []
- Piyasa açısından diğer bir sorun da gıda güvenliği ile ilgili düzenlemelerdir. Çünkü 1997'ye kadar Avrupa Birliği Camu camulu hiçbir ürünü bilmemekteydi, sonuçta yeni Gıda Yönetmeliğine konu olacak camu camu ile ilgili hâlâ gıda güvenliği şartları tanımlanamamıştır. İlgili bitkinin zehirlilik seviyesi, potansiyel alerji yaratma riski olup olmadığı hususundaki bilimsel çalışmalar hâlâ eksiktir. Bu yasalar tedarikçileri bu türden meyvelerin ithali yönünde teşvikten uzak tutmaktadır. (Bkz. GFU documentation, Hermann 2004 Dış bağlantıları).
Koruma Bilgileri
Aşırı miktarda camu camu bitkisinden yapılan hasatlar bitkiyi "soyu tehlikede olan türler" listesine itecek duruma gelmiştir. Buna karşın Amazon Nehri boyunca camu camu'nun ticari olarak yetiştirilmesi ve bu yönde teşvik içinde çalışmalar yapılmaktadır.
- Penn, J.W., Jr. 2006. The cultivation of camu camu (Myrciaria dubia): A tree planting programme in the Peruvian Amazon. Forests, Trees and Livelihoods. Vol. 16 (1), pp. 85–101.
Dış bağlantılar
- Conservation issues with pictures of the tree, fruits and harvest method.
- Tropical Plant Database 27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Myrciaria dubia List of Chemicals (Dr. Duke's Database)
- For extensive information on how food safety inspired EU legislation has emerged as a market access barrier for camu camu and other underutilized plant species, see https://web.archive.org/web/20061009042810/http://www.underutilized-species.org/eu.asp
Kaynakça
- ^ [Camu camu: ¿la fruta más sana del mundo? http://www.huertasurbanas.com/2012/08/10/camu-camu-la-fruta-mas-sana-del-mundo/ 10 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.]
- ^ Peruvian Camu Camu fruit conquers Japan 27 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Percy Takayama, Living in Peru - Business, 12 February 2007. Accessed July 2012.
- ^ 3rd Party Research - Camu Camu 18 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mama Camu
- ^ Antioxidant compounds and antioxidant capacity of Peruvian camu camu (Myrciaria dubia (H.B.K.) McVaugh) fruit at different maturity stages. Rosana Chirinos, Jorge Galarza, Indira Betalleluz-Pallardel, Romina Pedreschi and David Campos, Food Chemistry, Volume 120, Issue 4, 15 June 2010, Pages 1019-1024, 20 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. DOI:10.1016/j.foodchem.2009.11.041
