İçeriğe atla

Muzaffer Sarısözen

Muzaffer Sarısözen
Ankara Radyosu karşısındaki Cumhuriyet Parkı içinde bulunan anıtı.
Genel bilgiler
Doğum1899
Sivas, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm4 Ocak 1963 (64 yaşında)
Ankara, Türkiye Türkiye
TarzlarTürk halk müziği
MesleklerSanatçı ve derleyici
EşNeriman Altındağ Tüfekçi
ÇocuklarıMemil Sarısözen

Muzaffer Sarısözen (1899, Sivas - 4 Ocak 1963, Ankara), Türk folklorcusu, Türk halk müziği sanatçısı ve derleyicisidir. Asıl adı Muzaffereddin Mazhar olup soyadı kanunundan önce Muzaffereddin, Muzaffer Sözen[1] gibi isimleri kullanmıştır. Babası Nakşibendî şeyhi Hüseyin Hüsnü Efendi, annesi Zeliha Hanım'dır.[2]

Yaşamı

Muzaffer Sarısözen, 1899 yılında Sivas'ta doğdu. Doğduğu yerde öğrenim gördü. Bir süre ilkokul öğretmenliği yaptı. Sivas ili hesabına İstanbul Konservatuvarı'na gönderildi. İki yıl burada okuduktan sonra Sivas'a döndü. Öğretmen okulu ve lisede müzik öğretmenliği yaptı. Sarısözen, derleme gezileri sırasında merakıyla topladığı bağlama, cura, ney, çifte kaval, kemençe, kaval, tulum, davul, zurna, tef, darbuka gibi birçok halk sazından koleksiyon oluşturmuştur. Neriman Altındağ'la 1951 yılında evlendi. Bu evlilikten 1952 yılında oğlu Memil Sarısözen dünyaya geldi. 1962 senesinde yaşadığı prostat hastalığı sebebiyle ameliyat oldu ancak ameliyat sonrası rahatsızlanması sonrası 4 Ocak 1963 tarihinde öldü.

Sanat hayatı

1930 yılında Milli Eğitim Müdürü olan Ahmet Kutsi Tecer ile tanıştı ve Tecer'in 1930'da "Halk Şairlerini Koruma Derneği"ni kurmasına vesile oldu. İlk Halk Şairleri Bayramı 1930'da yapılır ve Aşık Veysel bu etkinlikler vesilesiyle ortaya çıkarılır.[3]

1936 yılında Ankara’ya çağrılarak Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kuruluş günlerinde planlanan derleme gezilerini gerçekleştirecek heyet üyeleri arasında yer aldı. Bu sırada Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle Mûsiki Muallim Mektebi’nden iki sınıf alınıp Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kuruluşu gerçekleştirildi. 1938'de Ankara Devlet Konservatuvarı Folklor arşivi şefliğine getirildi. Konservatuvarın bünyesindeki müzik arşivinin başına getirilmiş olsa bile tayini hemen yapılmayan Sarısözen, Sivas’tan başlatılan ilk derleme gezilerini gerçekleştirecek heyete derleyici sıfatıyla dahil edildi. Türk müziği tarihinde Ankara Devlet Konservatuvarı Derleme Gezileri olarak anılan ve 1937-1953 yılları arasında sürdürülen bu faaliyet, cumhuriyet döneminde yapılan ikinci ve en büyük organizasyondur.[2]

Türkiye’nin birçok yöresinde, Mahmut Ragıp Gazimihal, Ahmet Adnan Saygun, Ulvi Cemal Erkin, Halil Bedii Yönetken, Nurullah Taşkıran ve Rıza Yetişen’den oluşan derleme ekibiyle birlikte on binlerce türkü ve öykü derledi ve bunlar notaya alınarak TRT arşivlerine geçirildi.[4] Ankara Radyosu'nda "Yurttan Sesler" programını yönetti. Makaleleri ve çeşitli dergilerde çıkan notalı halk türküleri derlemeleri vardır. Vefatı sonrası Kültür Bakanlığı tarafından "Muzaffer Sarısözen ( Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları )" adında bir eser hazırlanmıştır. PTT ise Muzaffer Sarısözen'in resmini 100.000'lik pullarına koymuştur.[5]

1937 ile 1957 seneleri arasındaki Türkiye'nin farklı illerine haftalar veya aylar süren, toplamda 18 tane büyük derleme gezileri düzenlemiştir.[6] Derlediği eserler ve oyun havaları arasında "İzmir'in Kavakları", "Bülbülüm Altın Kafeste", "Gesi Bağları", "Çayda Çıra", "Bulut Gelir Seher İle", "İnce Giyerim İnce", "Misket", "Çayır Çimen Geze Geze", "Kolbastı", "Allı Turnam", "Burçak Tarlası", "Bir Of Çeksem Karşıki Dağlar Yıkılır", "İhtiyatlar Silah Çatmış Yolun Üstüne", "Kekliğimin Kafesi", "Yabandan Gel (Kostak Yörü)", "Iğdırın Al Alması", "Suya Düştü Gülümüz", "Süpürgesi Yoncadan", "Bülbül Havalanmış", "Keklik İdim Vurdular", "Süt İçtim Dilim Yandı" gibi farklı yörelerin türküleri, bozlakları, karşılamaları, ağıtları, Pir Sultan Abdal'dan, Karacaoğlan'dan türküler ve oyun havaları bulunmaktadır.[7] Ortak derlemelerle birlikte derlediği ve derlenmesine ön ayak olduğu 10 bin civarında eser vardır.[2]

Eserleri

  • Seçme Köy Türküleri, (1941)
  • Yurttan Sesler, (1952)
  • Türk Halk Musikisi Usulleri, (1963)

Hakkında yayımlanan kitaplar

  • Alparslan Ayral, Muzaffer Sarısözen (Sivas 1995)
  • Niyazi Yılmaz, Türk Halk Müziğinin Kurucu Hocası Muzaffer Sarısözen (Ankara 1996)
  • Armağan Coşkun Elçi, Muzaffer Sarısözen: Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları (Ankara 1997)[2]
  • Süleyman Şenel, Muzaffer Sarısözen (Türk Halk Müziği ve Oyunları Hakkında Yazılar Röportajlar-Anılar-Ardından Yazılanlar Belgeler-Notalar[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sivas Lisesi - Toplantı Dergisi, Sanat Severler Kurumu Mecmuası, Tarih: İkinci Kanun / 1936, Kapak Sayfası, sol alt tarafta resim ile birlikte "Yardirektörümüz - Muzaffer Sözen" açıklaması, Belediye Kütüphanesi Kayıt No: 0/373
  2. ^ a b c d TDV İslâm Ansiklopedisi, 36.Cilt, s.154-156. 27.09.2019 tarihli kaynağından arşivlenmiştir. Erişim tarihi: 27.09.2019
  3. ^ "Muzaffer Sarısözen biyografi". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  4. ^ "Halka ve müziğe adanmış bir ömür; Muzaffer Sarısözen…". 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  5. ^ "Muzaffer Sarısözen - Portre". 21 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  6. ^ "Derleme Gezileri". 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  7. ^ "Muzaffer Sarısözen derlemeleri". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016. 
  8. ^ MUZAFFER SARISÖZEN (TÜRK HALK MÜZİĞİ VE OYUNLARI HAKKINDA YAZILAR RÖPORTAJLAR-ANILAR-ARDINDAN YAZILANLAR BELGELER-NOTALAR. Süleyman şenel, Sivas Platformu. 1 Ocak 2018. 20 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Talip Özkan, Türk halk müziği sanatçısı. Lise yıllarındayken Acıpayam'da Muzaffer Sarısözen'le tanıştı. 1957'de yüksek öğrenimi için geldiği Ankara Radyosu'nda Yurttan Sesler Korosu programlarında yer aldı ve ardından sınavları kazanarak kadrolu sanatçı oldu. 1960 yılında İstanbul Radyosu'na geçiş yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Adnan Saygun</span> Türk Beşleri arasındaki klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog

Ahmed Adnan Saygun, Türk Beşleri arasında yer alan Klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikologdur.

<span class="mw-page-title-main">Dârülelhan</span>

Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. Günümüzde İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı olarak geçmektedir.

Muammer Sun, Türk besteci ve eğitimcidir.

Ali Ekber Çiçek, Türk halk müziği sanatçısı. Başta "Haydar Haydar" olmak üzere Türk halk müziğine birçok unutulmaz türkü armağan eden bağlama sanatçısı ve derlemecidir.

<span class="mw-page-title-main">Ulvi Cemal Erkin</span> Türk klasik müzik bestecisi, piyanist

Ulvi Cemal Erkin, Türk besteci ve eğitimcidir. Türk Beşleri arasında yer alır.

Mehmet Nida Tüfekçi, Türk halk müziği sanatçısı. Uzun yıllar TRT'de çalıştıktan sonra Devlet Konservatuvarında öğretim üyeliği yapmıştır. Eşi Neriman Altındağ Tüfekçi ile birlikte hocası Muzaffer Sarısözen'in izinden gitmiş ve Türk halk müziği konusunda Türkiye'nin en önemli isimlerinden birisi olmuştur.

Sâdi Yâver Ataman, Türk müzikolog, folklor uzmanı, eğitimci ve sanatçı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Kutsi Tecer</span> Türk şair ve oyun yazarı

Ahmet Kutsi Tecer, Türk öğretmen, şair, oyun yazarı ve siyasetçi. Halk kültürü alanında çalışmaları ile tanınır. Çalışmaları, Karacaoğlan ve Yunus Emre’nin hayatına ışık tutmuştur. Halk şairi Âşık Veysel’i Türkiye'ye tanıtan, halk müziği derlemecisi Muzaffer Sarısözen'i keşfeden kişidir.

Neriman Altındağ Tüfekçi, İlk kadın Türk halk müziği solisti ve ilk kadın orkestra şefidir. Türk sanat müziği sanatçısı Perihan Altındağ Sözeri ile kardeştir.

Saniye Can (d. 1930 - ö. 2 Temmuz 1996, Çanakkale), Türk halk müziği sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Yemen Türküsü</span>

Yemen Türküsü, Yemen'de çatışmada ölen Osmanlı askerleri için yakılmış bir ağıttır ve bu türde ağıtlara örnek teşkil eder. Türkü ilk olarak 1944 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı için derlemeler toplayan Muzaffer Sarısözen, Halil Bedii Yönetken ve Rıza Yetişen'den oluşan ekip tarafından Duriye Keskin isimli mahallî sanatçının parçasından derlenmiştir. Türküyü Muzaffer Sarısözen notaya almıştır.

Mahmut Erdal, Türk halk ozanı.

Mehmet Yücel Paşmakçı, Türk Halk Müziği derleyicisi, saz sanatçısı, koro şefi ve akademisyen.

Ahmet Yamacı, Türk Halk Müziği sanatçısı, derleyicisi ve bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Picoğlu Osman</span>

Picoğlu Osman, Çepni-Türk kemençe sanatçısı ve bestekârı. Kısa bir süre TRT Ankara Radyosunda çalışmıştır.

Çalın Davulları, bağlama sanatçısı Nihat Kaya tarafından 1985 yılında ses sanatçısı Hüseyin Yaltırık'tan derlenip notaya alınmış ağıt türünde bir Rumeli türküsüdür.

Ayva Çiçek Açmış, Muhayyerkürdi makamında, 2/4'lik ritime sahip türküdür. Muzaffer Sarısözen tarafından derlenip notaya alınan türkü, 509 numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir. Ayva Çiçek Açmış olarak Kaptanzâde Ali Rıza Bey bestesi vardır. Müzik farklıdır.

Keklik Gibi Kanadımı Süzmedim hüseyni makamında,4/4 lük ritime sahip türküdür. Muzaffer Sarısözen tarafından kaynak kişi Salih Dündar'dan derlenip notaya alınan türkü, 1162 repertuvar numarasıyla TRT arşivine kaydedilmiştir. Anadolu Rock müzik temsilcileri tarafından repertuvarlarına almış oldukları Türk halk müziği türkülerinden biridir.

Sarı Zeybek, bir Türk halk müziği şarkısıdır. Yaşar Bey, Deniz Kızı Eftalya, Hâfız Ahmet Bey, Nuri Cemil Bey, İbrahim Efendi tarafından söylenmiştir. Selim Sırrı Tarcan 1916 yılında çok beğendiği bu türküden esinlenerek yeni bir oyun meydana getirmiştir. Adını da Tarcan Zeybeği koymuştur. Tarcan Zeybeğinin sözleri aynı olsa da müziği farklıdır. Yaşar Bey'in plak kaydında yöre olarak İzmir görülmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.