Musteryen arkeologlar tarafından genellikle Homo neanderthalensis ile ilişkilendirilen çakmak taşları ya da diğer arkeolojik endüstri ürünleri stiline verilen ad. Eski Taş Çağı'nın ortalarından başlayıp Orta Taş Çağı'nın ortalarına kadar tarihlenir.
| Önce gelen: Micoquiyen | Musteryen 300,000–30,000 MÖ | Sonra gelen: Châtelperroniyan |
Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemidir.
Bakır Taş Çağı, MÖ 5000-3000 yılları arasını kapsayan tarih öncesi dönemdir. Bakır Çağı'nın bir diğer adı Maden Taş Çağı'dır. Taş aletler yanında bakırın da kullanılmaya başlamasından dolayı Kalkolitik Çağ olarak adlandırılan bu dönem, Geç Neolitik Çağ'ın devamıdır. Bu çağda da, Neolitik Çağ'da olduğu gibi, bölgesel farklılıklar bulunmaktadır.
Alacahöyük, Çorum'un Alaca ilçesinin 15 km kuzeybatısındaki Alacahüyük köyündeki bir höyüktür. Bu höyükte dört ayrı kültür evresinden kalma 15 yerleşim ya da yapı katı saptanmıştır.
Cilalı Taş Devri veya bilimsel adıyla Neolitik Çağ, tarih öncesi çağlardan biridir. Neolitik Çağ veya Yeni Taş Devri Taş Devri'nin Avrupa, Asya ve Afrika'daki son bölümü olan arkeolojik bir dönemdir. Neolitik çağ, dünyanın çeşitli yerlerinde bağımsız olarak ortaya çıkmış gibi görünen geniş kapsamlı gelişmelerden oluşan Neolitik Devrimi gördü. Bu "Neolitik paket" çiftçiliğin başlayışını, hayvanların evcilleştirilmesini ve avcı-toplayıcı yaşam tarzından yerleşik tarza geçişi içeriyordu.
Taş Devri, insansıların taştan araçlar yapmasından başlayarak kalkolitiğin sonuna kadar geçen tarih öncesi dönemdir.
Asarcık Höyük, Ankara İl merkezinin batısında, Ayaş İlçesi'nin 9,5 km. kuzeybatısında, Ilıca Köyü'nün kuzeydoğu kenarında yer alan bir höyüktür. Yerleşme iki dere arasındaki bazalt bir yükselti üzerindedir.
Gözlükule Höyüğü, Mersin İl merkezinin 30 km. doğusunda Tarsus İlçesi'nin güneybatısında, günümüzde İlçe'nin bir parkı olarak kullanılan bir höyüktür. Tepe, 300 metre çapında olup 25 metre yüksekliktedir. Bir Klasik Çağ kenti olan Tarsu ya da Tarse, hem tepede hem de günümüz Tarsus İlçesi'nin altındadır. Günümüz Tarsus'unu oluşturan ilk yerleşimin, Toroslar'dan gelen bir akarsuyun kıyısında, MÖ 7. binyılda bir köy olarak kurulduğu belirtilmektedir.Höyük, Orta Anadolu'dan Akdeniz kıyılarına doğal bir geçiş olan Gülek Boğazı çıkışında, Antik Kilikya ovasında yer almaktadır. Diğer yandan Gülek Boğazı çıkışından Amik Ovası yoluyla Kuzey Suriye'ye ulaşımın da kavşağındadır.
Karayavşan Höyüğü, Ankara il merkezinin güneybatısında, Polatlı İlçesi'nin 20 km. doğusunda, Karayavşan Köyü'nün hemen yanında yer alan bir höyüktür. Polatlı – Haymana kara yolunun hemen kuzeyindedir. Tepe, 13 metre yükseklikte orta boy bir höyüktür.
Silifke Müzesi, Mersin ilinin Silifke ilçesinde yer alan ve en eski parçası MÖ 2700 tarihlenen müzedir. 20.677 esere ev sahipliği yapan müze, Almanya'daki Haßloch Müzesi ise kardeş müzedir.
Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi Müze Evi, Samsun'un Tekkeköy ilçesinde bulunan bir müze. Karadeniz Bölgesi'ndeki ilk insan yerleşkesi olan Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi'nde bulunan müze bölgedeki tescilli üç eski Rum evinden birinin restore edilmesiyle oluşturulmuştur. 1 Mart 2014 tarihinde açılışı yapılan müzede Eski Taş Çağı, Orta Taş Çağı, Erken Tunç Çağı, Hititler ve Frigler dönemlerine ait ok uçları, mızraklar, kesiciler, taş baltalar, kemikten yapılmış çeşitli imitasyon materyaller ve heykeller yer almaktadır. Müze bu nedenle Türkiye'nin ilk imitasyon müzesi olarak da bilinmektedir.
Scladina ya da Sclayn Mağarası, Belçika'daki Andenne tepelerinde yer alan arkeolojik bir sitedir. 1978 yılından bu yana yapılan kazılarda on üç binden fazla Musteryen taş eseri ve 1993 yılında Scladina çocuğu adı verilen Neandertal kalıntıları keşfedildi.
Trou de l'Abîme, La caverne de l'Abîme ve Couvin Mağarası olarak da bilinir, Couvin yakınları, Namur, Valon Bölgesi, Belçika'da, Eau Noire nehrinin sağ kıyısında yer alan karst mağarasıdır. Çeşitli arkeolojik kazılarda, Musteryen kalıntılar ve Neandertal dişler keşfedildi.
Delik-Taş 1, 1938'de Orta Asya'daki Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde, Bajsuntau Dağları'ndaki Delik Taş mağarasında keşfedilen bir Neandertal iskeletidir.
Creswell Crags, Derbyshire ve Nottinghamshire arasındaki sınırda, Creswell ve Whitwell köylerinin yakınında, kapalı bir kireç taşı geçididir. Dağ geçidindeki uçurumlar, son buzul çağında yaklaşık 43.000 ila 10.000 yıl önce mesken tutulmuş birkaç mağara içermektedir. Mağaralar, Avrupa'nın en kuzeyindeki mağara sanatı örneklerini içermektedir. Binlerce yıl boyunca biriken zengin çökeltiler dizisinde bulunan yerleşim kanıtı, tarih öncesi insanların Geç Pleistosen döneminde topraklarının en kuzey sınırlarında nasıl yaşamayı başardığını göstermede uluslararası alanda benzersiz olarak kabul edilmektedir.
Hušnjakovo Tepesi olarak da bilinen Krapina Neandertal Sit alanı, Paleolitik bir arkeolojik sit alanıdır. Bölge ilk olarak 1899 ve 1905 yılları arasında kazı yapan ve daha sonra burada bulunan Neandertaller hakkında ilk yayınlar olan iki monograf yayınlayan Dragutin Gorjanović-Kramberger tarafından keşfedildi. Hrvatsko Zagorje'deki Krapinica Nehri'ne bakan bir kumtaşı kayalığında yer alan prehistorik alan çökmüş bir mağarada yer almaktadır.
Šipka, Çekya'daki, Moravya-Silezya ilinin, Štramberk ilçesi yakınlarında deniz seviyesinden 440 metre yükseklikte bulunan bir mağaradır. 9 Ocak 1960'ta Orta Paleolitik dönemden kalma 29 hektarlık bir arkeolojik alan doğal anıt ilan edildi.
Szelim mağarası kuzeybatı Macaristan'da, Gerecse Dağları'nın batı kenarında, Tatabánya şehri yakınlarındaki Által-ér Vadisi'nin 289 metre (948 ft) yukarısında yer alan bir mağaradır. Mağaranın içi 45 metre (148 ft) uzunluğunda ve 14 metre (46 ft) yüksekliğindedir. Bölge, kolay erişilebilir konumundan dolayı yüzyıllar boyunca yerel köylüler tarafından düzenli olarak ziyaret edilmiş ve sığınak olarak kullanılmıştır. Mağaranın devasa dikdörtgen girişinde Tuğrul'un bir anıtı bulunmaktadır.
Okladnikov Mağarası ,güney Sibirya, Rusya'daki Altay Krayı'nda, Soloneshensky Rayonu'ndaki Altay Dağları'nın eteklerinde bulunan bir paleoantropolojik sit alanıdır. Mağara güneye bakar ve aşağıdaki Anuy Nehri'nin bir kolu olan Sibiryachikha Nehri vadisinin sol kıyısından yaklaşık 14 metre (46 ft) yukarıda yer alan Devoniyen bir karstik yamaçta bulunur.
Čertova pec, Slovakya'nın Považský Inovec dağlarında bulunan küçük bir karstik mağaradır. Nitra Bölgesi'nde, Radošina yakınlarında yer almaktadır. Modern bir rekreasyon alanı olmasının yanı sıra, mağaranın Taş Devri boyunca insan varlığı ve yerleşimine dair maddi kanıtlar sağladığı bilinmektedir.
Betal Kaya Sığınağı, aşağı Pivka Nehri Vadisi'nin güneydoğu kenarında, Postojna'dan Bukovje'ye giden yolun hemen üstündeki bir yamaçta yer alan bir karstik mağara; taş alet kalıntıları, eserler ve çağdaş hayvanların sayısız fosilleşmiş kemikleri ile zengin kültürel tortu katmanlarının bulunduğu bir sit alanıdır. Girişi, Pivka Nehri'nin suları tarafından oyulmuş 174 m (571 ft) uzunluğundaki mağaranın tavanının çökmesiyle oluşmuştur.
