İçeriğe atla

Mustafa Naili Paşa

Giritli Mustafa Naili Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857
Hükümdar Abdülmecid
Yerine geldiğiKoca Mustafa Reşid Paşa
Yerine gelenKoca Mustafa Reşid Paşa
Görev süresi
14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854
Hükümdar Abdülmecid
Yerine geldiğiDamad Mehmed Ali Paşa
Yerine gelenKıbrıslı Mehmed Emin Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum 1798
Polyan, Görice
Ölüm 1871 (72-73 yaşlarında)

Giritli Mustafa Naili Paşa (d. 1798 - ö. 1871), 1832 ile 1851 yılları arasında Girit valiliği ve Abdülmecid saltanatında 14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854 ve 6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857 tarihleri arasında iki defa sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Kökeni

Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın himayesinde Mısır'da yetişmiş olup, Arnavut asıllıdır. Muhtemelen Rumeli Vilayetine bağlı Görice / Korçë'nin Polyan / Polonë kasabasında 1798 yılında doğmuştur. Kesriye/Kastoria ilinde Behliste/Bilişht hânedânından İsmâil Bey'in oğludur. Amcası Hasan Paşa'nın vefâti üzerine onun yerine 1237'de (1821/1822) Girit Muhafızı; 1254'te (1838) Cebel-i Lübnan ıslahatına memur olmuştur. Hilmi Paşa ve Veli Paşa (Le Beau Veli diye de anılır) isimli çocukları meşhurdur. Hilmi Paşa'nın kızı Melek Hanımın kocası Halkalı Ziraat Yüksek Okulu kurucusu Bayındırlı Ailesinden Hasip Bey'dir. 15 Şevval 1288'de (28 Aralık 1871) ölmüştür.

Lakabının kökeni

Yunanistan'ın bağımsızlığı kazandığı 1820'lı yıllarda Sisam, Sakız ve Girit gibi Ege Adaları'nda da Rumların bağlantılı olarak ayaklanmalarına hazırlıksız yakalanan Sultan II. Mahmud'un fiilen bağımsız Mısır Hidivi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım istediği dönemde Girit ayaklanmasını bastırmış ve 1832'de Mısır idaresine sokulan Girit'e vali tayin edilmiştir. Valiliği 20 yıla yakın bir süre sürdüğü için "Giritli" lâkabıyla anılır.

Ayşe Kulin'in kaleme aldığı Adı Aylin adlı romanda ise paşanın bir diğer lakabı "Deli"dir. Yani paşa tam adıyla "Giritli Deli Mustafa Naili Paşa"dır. Bu lakabın ise asabı, birdenbire öfkelenen bir karaktere sahip olmasından dolayı verildiği romanda geçer.

Girit Valiliği

Girit'i idaresi esnasında temkinli ve İngilizlere yakın bir politika izlemiştir. Bir açıdan adanın Müslüman toprak sahipleri ile yükselen Rum tacir sınıfı arasında sentez kurmaya çalıştığı yorumu getirilebilirse de, Rumlara karşı bazı politikaları ada Müslümanlarının tepkileri ile de karşılaşmıştır.

1840'ta Büyük Britanya Başbakanı Lord Palmerston'un Girit'in Osmanlı idaresine geri dönmesi yönünde yaptığı baskı esnasında, bir süre için, yarı-bağımsız bir Girit'in prensi olma denemesinde bulunmuştur. Ancak belirsiz siyasi ortamı fırsat bilen Rumlar ayaklanmışlar ve bu küçük çaplı isyan Büyük Britanya-Osmanlı donanmalarının müdahalesi ile sona erdirilmiştir. Girit böylece 1840'ta Osmanlı Devleti bünyesine geri dönmüş, Giritli Mustafa Naili Paşa da vali olarak muhafaza edilmiştir. Valiliği İstanbul'a çağrıldığı 1851 yılına kadar sürmüştür. İstanbul'da da, ilerlemiş yaşına rağmen, kariyerini sürdürmüş ve sadrazamlığa kadar yükselmiştir.

Sadrazamlığı

Sadrazamlık dönemleri Kırım Savaşı'nın hemen öncesine ve ikinci dönemi de bir süre sonrasına denk gelmiş, gündemini Rusya ile ilişkiler meşgul etmiştir. Fransa’da imparatorluğunu ilan eden ve uluslararası ilişkilerdeki konumunu güçlendirmek isteyen III. Napoleon'un Osmanlı Devleti’nde yaşayan Katoliklerin himayelerini Fransa’ya veren 1740 tarihli antlaşmanın yeniden yürürlüğe girmesini istemesi üzerine, Rusya'nın da Osmanlı Ortodoksları için aynı hakları istediği ve katı bir asker ve köyü bir Ortodoks olan Prens Mensikov'u İstanbul’a olağanüstü yetkilerle elçi olarak yolladığı, bu sorunu kendi çıkarları için tehlike olarak gören İngiltere, Fransa ve Avusturya’nın Osmanlı Devleti'ne giderek artan destek verdiği Kırım Savaşı'na gidecek süreç esnasında ilk sadrazamlığına getirilmiş ve savaşın ilk döneminde bu görevi sürdürmüştür. Atanmasının nedeni Prens Mensikov'un taleplerinin kabul edilmemesi halinde İstanbul’dan ayrılacağı ültimatomunu vermesi ile, prense sürekli direnen Sadrazam Damat Mehmet Ali Paşa ve Hariciye Nazırı Sadık Rifat Paşa'nın görevlerinden alınmalarıdır. Böylece Sadrazamlığa Giritli Mustafa Naili Paşa, Hariciye Nazırlığına da Koca Mustafa Reşid Paşa atanmıştır. Ancak bu isim değişikliklerine rağmen Prens Menşikov yine de 27 Mayıs 1853’te İstanbul’dan elleri boş olarak ayrılmış ve Kırım Savaşı başlamıştır.

Dış bağlantılar

  • Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
  • Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi

Kaynakça

Siyasi görevi
Önce gelen:
Damad Mehmed Ali Paşa
Osmanlı Sadrazamı
14 Mayıs 1853 - 29 Mayıs 1854 		Sonra gelen:
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa
Önce gelen:
Koca Mustafa Reşid Paşa		Osmanlı Sadrazamı
6 Ağustos 1857 - 22 Ekim 1857 		Sonra gelen:
Koca Mustafa Reşid Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Emin Rauf Paşa</span> 168. Osmanlı sadrazamı

Mehmet Emin Rauf Paşa iki kez II. Mahmud ve üç kez Abdülmecid döneminde toplam 5 kez 14 sene 7 ay 36 gün sadrazamlık yapmış olan Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kavalalı Mehmed Ali Paşa</span> Mısır ve Sudanın ilk Osmanlı valisi

Kavalalı Mehmed Ali Paşa, Osmanlı paşası ve Mısır eyaletinin valisi, Kavalalılar Hanedanı'nın kurucusu.

Naili Abdullah Paşa, III. Osman saltanatında 18 Mayıs 1755 - 24 Ağustos 1755 tarihleri arasında üç ay yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı devlet teşrifatını düzenleyip birleştirmiştir.

Kör Yusuf Ziyaeddin Paşa (d. ? - ö. 1819, Sakız Adası), III. Selim saltanatında 30 Ağustos 1798-24 Nisan 1805 ve II. Mahmud saltanatında Mart 1809-10 Nisan 1811 tarihleri arasında toplam sekiz yıl on bir ay dört gün sadrazamlık yapmış Gürcü asıllı bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hurşid Ahmed Paşa</span> 167. Osmanlı sadrazamı

Hurşid Ahmed Paşa, II. Mahmud saltanatında 5 Eylül 1812 - 1 Nisan 1815 tarihleri arasında iki yıl altı ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Mehmet Sait Galip Paşa, Osmanlı diplomatı, yerel idarecisi ve II. Mahmud saltanatında 13 Aralık 1823 - 14 Eylül 1824 tarihleri arasında dokuz ay iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Reşid Mehmed Paşa</span> 178. Osmanlı sadrazamı

Reşid Mehmed Paşa II. Mahmud saltanatında 28 Ocak 1829 - 18 Şubat 1833 tarihleri arasında dört yıl yirmi bir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Koca Hüsrev Mehmed Paşa</span> 179. Osmanlı sadrazamı

Koca Hüsrev Mehmed Paşa, Abdülmecid saltanatında 2 Temmuz 1839-29 Mayıs 1840 tarihleri arasında on bir ay yedi gün sadrazamlik yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Koca Hüsrev Mehmed Paşa 1811-1818 arasında ve 1823-1827 dönemlerinde kaptan-ı derya olarak iki dönem görev yapmıştır. Yeni kurulan Asakiri Mansuriye'nin kurucu seraskerliğini yapmıştır. Ayrıca birçok eyalet valiliğinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Reşid Paşa</span> 180. Osmanlı sadrazamı

Koca Mustafa Reşid Paşa, Osmanlı sadrazamı, devlet adamı ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Sarim Paşa</span> 181. Osmanlı sadrazamı

İbrahim Sarim Paşa, Osmanlı devlet adamı ve diplomattır. Abdülmecid saltanatında 29 Nisan 1848-12 Ağustos 1848 tarihleri arasında üç ay on üç gün sadrazamlık yapmıştır. Ayrica Hariciye Nazırlığı, Maliye Nazırlığı ve Ticaret Nazırlığı görevleri yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Emin Âli Paşa</span> 182. Osmanlı sadrazamı

Mehmed Emin Âli Paşa, Osmanlı Devleti'nde Tanzimat döneminin Mustafa Reşid Paşa ve Keçecizade Fuat Paşa ile birlikte en önemli üç devlet adamından biridir. Abdülmecid ve Abdülaziz saltanatlarında beş defa olmak üzere toplam sekiz yıl üç ay sadrazamlık yapmıştır. Ayrıca Londra Büyükelçiliği, İzmir ve Bursa valiliği, Meclis-i Vala reisliği, Meclis-i Tanzimat reisliği ile birlikte toplam sekiz kez hariciye nazırlığı görevinde bulunmuştur. Âli Paşa, Tanzimat devrinde 1871'e kadar çeşitli mevkilerde Osmanlı idaresini ve dış siyasetini elinde tuttu. Bazen hariciye nazırı, bazen de sadrazam olarak devlet idaresinin en üst düzeyinde bulundu. Devlet idaresini senelerce elinde tutan Âli Paşa, her zaman için sultanın keyfî idaresine karşı koymaya çalıştı ve onun mutlak salahiyetini kısıtlamak amacını güttü.

<span class="mw-page-title-main">Damad Mehmed Ali Paşa</span> 183. Osmanlı sadrazamı

Damad Mehmed Ali Paşa (1813-1868), Abdülmecid saltanatında 3 Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 tarihleri arasında yedi ay on iki gün sadrazam olmuş; 6 kez kaptan-ı derya görevi ve diğer yüksek devlet görevleri yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa</span> 185. Osmanlı sadrazamı

Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa, Abdülmecid saltanatında 29 Mayıs 1854 - 23 Kasım 1854, 18 Kasım 1859 - 24 Aralık 1859 ve 28 Mayıs 1860 - 6 Ağustos 1861 tarihleri arasında 3 dönemde toplam bir yıl on ay on bir gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Sadık Rıfat Paşa</span> Diplomat ve devlet adamı

Sadık Rıfat Paşa, iki kez Osmanlı Hariciye Nazırlığı yapmış diplomat ve devlet adamıdır.

Ağa Hüseyin Paşa, Osmanlı ordusu kumandanı, serasker, vali, vezir ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Kavalalı İbrahim Paşa</span> Mısırlı general ve Mısır ve Sudan valisi (1789-1848)

Kavalalı İbrahim Paşa, kazandığı askeri başarılarla Mısır'da Kavalalı yönetiminin yerleşmesinde önemli rol oynayan Mısır valisi.

<span class="mw-page-title-main">Hariciye Nezâreti</span> Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürüten kurum

Hariciye Nazırlığı ya da Hariciye Nezareti Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürütmekle görevli, günümüzdeki Dışişleri bakanlığı'na karşılık gelen kurumdur. İstanbul'da günümüzde İstanbul Valiliği işlevini gören Babıali binasında sadrazamlıkla aynı binayı paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halil Şerif Paşa</span>

Halil Şerif Paşa, 19. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı devlet adamı, diplomattır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Hidivliği</span>

Mısır Hidivliği, 1867 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa torunu tarafından kurularak 1914 yılına kadar Mısır ve Sudan'ın büyük bir bölümünün yönetimini elinde tutan, iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Türk özerk devlettir. Mısır Hidivliği, kurulduğu 1867'ten 1914 yılına kadar Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın soyundan gelen Kavalalılar Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Devamında 1953 senesine kadar Mısırı Kavalalılar İngilizlerin himayesinde kontrol ettiler.

<span class="mw-page-title-main">1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Mısır Eyaleti arasında 1831-1833 yıllarında süren savaş

1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı, Birinci Osmanlı-Mısır Savaşı ya da İlk Suriye Savaşı, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Osmanlı Devleti'ne karşı Filistin, Lübnan, Suriye ve Anadolu'ya düzenlediği seferdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.