İçeriğe atla

Mustafa Mümin Aksoy

Mustafa Mümin Aksoy
LakabıGâvur Mümin
DoğumMustafa Mümin
1892
İzmir, Aydın Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm24 Ocak 1948 (56 yaşında)
İzmir, Türkiye
Defin yeriEski Balçova Mezarlığı
Bağlılığı Osmanlı İmparatorluğu
 Türkiye
Hizmet yılları1911-1948
RütbesiAlbay
Çatışma/savaşlarıBalkan Savaşı
I. Dünya Savaşı
Çanakkale Savaşı
Türk Kurtuluş Savaşı
ÖdülleriMecidiye Nişanı Harp Madalyası

Mustafa Mümin Aksoy (1892, İzmir - 24 Ocak 1948, İzmir), "Gavûr Mümin" lakabıyla da tanınan Türk asker ve casus.[1] Osmanzade İbrahim Bey'in oğlu, eski İzmir Belediye Başkanı Hacı Hasan Bey'in yeğenidir.[2]

Askerî kariyeri

1911 yılında Beylerbeyi Yedek Subay Okulundan mülâzım-ı sânî (teğmen) olarak mezun olduktan sonra[3] Balkan Savaşı'na katılmış, Edirne ve Çatalca'da görev almıştır. Daha sonra Çanakkale Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi'nde görev aldı. İzmir'in İşgali'nden önce 1920 yılına kadar İzmir Jandarma Alay Komutanlığı görevinde bulundu.[3] Yunan işgallerine karşı İzmir ve çevresinde örgütlenen Türk istihbarat teşkilatında görev aldı ve önemli faaliyetlerde bulundu. Mustafa Mümin'in Kuvayımilliye lehinde istihbarat faaliyetleri yönettiği dönemde, dayısı Hacı Hasan Paşa işgalci Yunan yönetimiyle uyum içinde çalışmış,[2] hatta bunun için maaşı beş kat arttırılmıştı.[2] Dayısının da yardımıyla İzmir'de görevini sürdürmüş ve işgalci Yunan güçleri lehine çalışan Türk subayı gibi görünmüş, Yunan Yüksek Komiseri Steryadis ve İşgal Kuvvetleri Komutanı Zafirios'un güvenini kazanmış, dönemin Türk sosyal yaşamında yeri olmayan şapka takmıştır. Bunlardan ötürü çevresinde kendisine Gâvur, Kirye[1] ve Hain Mümin lakapları takılmıştır.[3] Ancak o dönem İzmir halkı tarafından vatan haini olarak görülen Mustafa Mümin, tüm bunları Yunan İşgal Kuvvetleri Karargâhından aldığı istihbarat raporlarını Ankara Hükûmetine ulaştırmak için yapmıştır.

Teğmen Mustafa Mümin'in Büyük Taarruz öncesi Ankara Hükûmetine istihbarat topladığı Yunan Kuvvetleri tarafından anlaşılmış ve tutuklanarak Palamadi Cezaevi'ne gönderilmiştir. Mudanya Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Palya İstratona Cezaevi'ne, bir süre sonra da Lusiya Esir Kampı'na gönderilmiş, Türk Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasından sonra Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan esir mübadelesinin ardından Yunan Başkomutanı Nikolaos Trikupis'e karşılık 5 Nisan 1923 tarihinde Türkiye'ye dönmüştür.[3][4]

Ölümü

Soyadı Kanunu sonrası "Aksoy" soyadını alan Mustafa Mümin, nişanlısı Muhsine ile evlenemeden[3] albay rütbesiyle tayin olduğu Hakkâri'ye giderken zatürreye yakalanmış, daha sonra vereme dönüşen hastalık sonucu 24 Ocak 1948'de hayatını kaybetmiştir. Mezarı Eski Balçova Mezarlığı'ndadır.[5]

Popüler kültürdeki yeri

Millî Mücadele sırasındaki göreviyle 2016-2018 yılları arasında Kanal D'de yayımlanan Vatanım Sensin dizisindeki Miralay Cevdet karakterine esin kaynağı olmuştur.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b Ayşe Hür (4 Mayıs 2014). "'İstiklal Savaşı'nın iki casusu: Gavûr Mümin ve Mustafa Sagir". Radikal. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017. 
  2. ^ a b c Sabri Yetkin (14 Mart 2014). "İşgal yıllarında İzmir Belediyesi". Dünden Bugüne. Milliyet. 12 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017. 
  3. ^ a b c d e Ahmet Akyol (24 Şubat 2017). "Gavûr Mümin". ahmetakyol.com. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2017. 
  4. ^ Çağdaş Bayraktar (22 Ekim 2021). "Yaşar Aksoy: 'Gâvur Mümin, direnişin 'hain' damgalı kahramanı!'". Cumhuriyet. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ ""Gavur Mümin"in Mezarı". akadhaber.com. 20 Haziran 2017. 26 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Vatanım Sensin dizisinde hayatı 'işlenen' Gavur Mümin'in sır perdesini aralıyoruz…". Sözcü. 23 Şubat 2017. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Büyük Taarruz</span> Türk Kurtuluş Mücadelesinin en büyük ve son askerî harekâtı

Büyük Taarruz, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türk ordusunun Yunan kuvvetlerine karşı başlattığı genel saldırıdır. Bakanlar Kurulu taarruz kararını almış ve 14 Ağustos 1922 tarihinde kolordular taarruz için yürüyüşe geçmiş, 26 Ağustos'ta saldırı başlamış, 9 Eylül'de Türk Ordusu İzmir'e girmiş ve 18 Eylül'de de Yunan Ordusu'nun Anadolu'yu tamamen terk etmesiyle savaş sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı</span> Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki direniş hareketinin işgal kuvvetleri ve iş birlikçilerine karşı verdiği siyasi ve askerî mücadele

Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Batı Anadolu'da İtilaf Devletleri'nin harekete geçirdikleri Yunan ordusuna; güneyde Fransız ordusuna; doğuda Ermenistan'ın kuvvetlerine; İstanbul rejimine sadık milislere, feodal güçlere ve ayrılıkçılara karşı savaşılmıştır. Bu mücadelenin Batı Cephesi Yunan millî belleğine "Küçük Asya Felaketi" adıyla kazınmıştır. Savaş sırasında Yunan ve Ermeni kuvvetleri, bir etnik temizlik harekâtı olarak, Türk halkına karşı katliamlar, yağmalar ve tecavüzler gerçekleştirmiştir. Savaş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yörük Ali Efe</span> Kuvâ-yi Milliye önderi

Yörük Ali Efe veya Ali Efe Yörük, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 16 Haziran 1919'da Malgaç Baskını ile düşmana ilk darbeyi vurmak suretiyle Aydın yöresinde düşman kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmuş olan efe.

Mümin, şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Deli Halid Paşa</span> Türk asker ve siyasetçi (1883–1925)

"Deli" Halid Paşa veya Halid Karsıalan, Türk asker ve siyasetçidir.

Ahmet Anzavur Ayaklanması, Türk Kurtuluş Savaşı'na karşı Anadolu'da düzenlenen ayaklanmalardan biridir. İstanbul Hükümeti'nce desteklenmiş olan Anzavur Ayaklanmasıʼnın adı, ayaklanmaya önderlik eden Anzavur Ahmetʼten gelir. Ahmet Anzavur'un önderliğinde çeşitli aralıklarla gelişen ayaklanmalar, esasen Anadolu'daki direnişi kırmaya yönelen iç isyanlar arasında en önemlisi sayılabilir. Çünkü Batı Cephesi'nin oluşturulması ve Yunanistan işgalinin durdurulmasının gecikmesine sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Eşref Sencer Kuşçubaşı</span> Türk istihbaratçı

Eşref Sencer Kuşçubaşı ya da bilinen adıyla Kuşçubaşı Eşref, Çerkes asıllı Türk istihbaratçı ve savaşçıdır.

Ahmet Esat Tomruk, İngiliz Kemal lakabıyla anılan Türk ajan.

<span class="mw-page-title-main">İzmir'in Kurtuluşu</span> İzmirin Yunan işgalinden kurtuluşu

İzmir'in Kurtuluşu, 26 Ağustos'ta başlayan Büyük Taarruz harekâtı sonucu Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir'e 9 Eylül 1922'de girmesini belirten tarih terimidir.

<span class="mw-page-title-main">George Milne</span> Britanyalı asker

George Francis Milne, Britanyalı mareşal.

<span class="mw-page-title-main">Urla Olayları</span>

Urla Olayları, Yunan kuvvetlerinin İzmir'e çıkmasından kısa süre sonra Urla'da gerçekleşen olaylardır. Yunanlar İzmir'in işgalinden sonra zaman kaybetmeden Bornova ve Karşıyaka'yı işgal ettiler. Buraların işgalini tamamladıktan sonra, Seferihisar, Urla, Karaburun ve Çeşme ilçelerinin bulunduğu yarımadaya yöneldiler. O tarihte Urla kasabasında 1914 istatistiklerine göre 9.321 Müslüman ve 24.711 Rum yaşamaktaydı.

Yaşar Aksoy, Türk şair, tarihçi, köşe yazarı ve yazardır.

Ali Nadir Paşa Osmanlı askeri.

Selahattin Selışık, Türk asker.

<i>Vatanım Sensin</i> Türk televizyon dizisi

Vatanım Sensin, O3 Medya imzalı, Türk yapımı tarihî ve kurgu türündeki televizyon dizisidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemi anlatılmaktadır. Dizide İzmir'in İşgali yıllarında yaşanan olaylar işlenmektedir. Dizinin baş rollerinde Halit Ergenç ve Bergüzar Korel yer almaktadır. Dizi 27 Ekim 2016 tarihinde Kanal D'de yayımlanmaya başladı. Dizinin kurgulanarak oluşturulan başrol oyuncularından Cevdet'in gerçekte Mustafa Mümin Aksoy olduğuna dair iddialar mevcuttur. 2 sezondan oluşan dizi, 7 Haziran 2018 tarihinde yayımlanan 59. bölümü ile final yaparak sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şerafettin İzmir</span> Türk asker

Şerafettin İzmir, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Leonidas Paraskevopulos</span> Yunan asker ve siyasetçi

Leonidas Paraskevopulos, Yunan kıdemli subay ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Halil Kemal Efendi</span>

Halil Kemal Efendi, Milli Mücadele yıllarında Kütahya'nın Gediz ilçesi Müftüsü, icazet (diploma) verme yetkisine sahip, müderris ve İstiklal Savaşı gazisidir. Gedizliler arasında şöhret olan ismi Hoca Kemal Efendi ve lakabı da Hocazade'dir.

Parti Pehlivan veya Soyadı Kanunu'ndan sonra Mehmet Baskak, Makedonya dağlarında Türk komitacı ve pehlivan, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda subay, Batı Anadolu Kuvâ-yi Milliyesi'nde çete lideri.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.