Madalya veya diğer adıyla madalyon, savaşta yararlık gösterenlere, yarışlarda derece alanlara ödül, bazen de önemli bir olay dolayısıyla ilgililere hatıra olarak verilen metal nişan. Ödülleri inceleyen bilime faleristik denir.
Gerhard Barkhorn,, Alman pilot.
Lenin Nişanı, SSCB'nin ülke gelişiminde katkıda bulunan; sanat, bilim, spor, askeri alanlarda başarılı olan kişilere, organizasyonlara, şehirlere verdiği nişandır. Ortasında bronz Lenin kabartması bulunur, diğer kısımları altındır. 6 Nisan 1930'da çıkarılan kanunla tedavüle girmiştir. İlk olarak Komsomol-Pravda gazetesine verilmiştir. Sovyetler Birliği'ndeki en üst madalya olan Sovyet Kahramanlık Madalyası'nı alan herkese ayrıca Lenin Nişanı da verilmiştir. Mareşal Dmitri Ustinov nişanı en çok alan kişi olmuştur. Tedavülde olduğu sürece 431.418 adet verilmiştir.
Kızıl Yıldız Nişanı 6 Nisan 1930'da yürürlüğe giren Sovyet askerî nişanıdır. Kızıl bir yıldız üzerine metal bir asker figürü yerleştirilmiştir. Figürün çevresinde "Dünyanın bütün işçileri birleşiniz!" yazmaktadır. Altında ise CCCP (SSSR) (SSCB) yazmaktadır.
Sovyetler Birliği'nin madalya ve nişanları, Sovyetler Birliği'nde askerî ve sivil başarıları ödüllendirmek için verilmekte idi. Bu madalyaların verilmesi Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra son bulmuş ancak birçok eski Sovyet Cumhuriyetinde isimleri değiştirilerek ve dizaynlarında küçük değişiklikler yapılarak devam etmişlerdir.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası, Türkiye Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ve Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararı ile verilen altın kaplama sembol.
Harp Madalyası, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cephelerinde üstün cesaret ve kahramanlık gösteren Osmanlı ve İttifak Devletleri askerlerine V. Mehmed Reşad tarafından ilk kez 1 Mart 1915 tarihinde verilen askerî madalyadır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son madalyasıdır. İngilizler tarafından Gelibolu Yıldızı, Almanlar tarafından ise Demir Hilal olarak adlandırılmıştır.
Ödül; bir ya da birden fazla kişiye, onların belirli bir alandaki yetkinliklerine karşılık verilen armağandır. Genellikle kupa, başarı belgesi, sertifika, diploma, hatıra plaketi, madalya, nişan, ödül rozeti, rozet ya da kurdele biçiminde sunulur. Kazanan kişiye belirli oranda para sağlayan ödüller de bulunmaktadır. Ödüle ayrıca bir fahri unvan ve burs gibi doğrudan nakit değeri olan bir nesne de eşlik edebilir. Bir ödülün saygınlığı genellikle ödülü veren kuruluşun mevcut durumuyla doğru orantılıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Şeref Madalyası, Bakanlar Kurulunun onayı ve Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen altın kaplama madalya. Devlet Şeref Madalyası, Türkiye Cumhuriyeti'nin en yüksek dereceli sivil madalyasıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Övünç Madalyası, ilgili bakanın teklifi, Bakanlar Kurulunun onayı ve Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen altın kaplama madalya. Devlet Övünç Madalyası, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Şeref Madalyası'ndan sonra verilen en yüksek dereceli ikinci sivil madalyadır.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı, Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen Türkiye'nin en yüksek devlet nişanıdır. Türkiye Cumhuriyeti ile mensup olduğu devlet arasında dostça ilişkilerin geliştirilmesini ve milletlerin birbirlerine yakınlaşmalarını sağlayan ülkelerin devlet başkanları, cumhurbaşkanları ve kraliyet mensuplarına verilmektedir. Devlet Nişanı, 1994-2024 yılları arasında toplam 31 ülkenin devlet başkanı ve cumhurbaşkanına tevcih edildi.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı, Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen Türkiye'nin en yüksek ikinci devlet nişanıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Liyakat Nişanı, Dışişleri Bakanlığı ile Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Danışma Kurulunun görüşleri alınarak ilgili bakanın teklifi ve Cumhurbaşkanının tevcihi ile verilen Türkiye'nin en yüksek üçüncü dereceli devlet nişanıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Madalya ve Nişanları, Bakanlar Kurulunun onayı ve Türkiye Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen altın kaplama semboldür. Devlet madalya ve nişanlarının çeşidini, verilecek kişileri, verilme, tescil, taşıma ve geri alınma usullerini, mirasçılara intikal şeklini, zayi halinde yapılacak işlemleri, bunların giderleri ile cezai müeyyidelere ilişkin esasları düzenler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda ayrıntılı olarak yer verilen № 2933 sayılı Madalya ve Nişanlar Kanunu'nda Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından madalya ve nişanlar nasıl ve hangi koşullarda verileceği ayrıntılı olarak yer almaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri'nce verilen madalyalar kanunla kendi içerisinde birinci ve ikinci derece olmak üzere iki ayrı şekilde verilir.
Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun, 26 Kasım 1934 tarihli, 2590 numaralı kanundur. 29 Kasım 1934'te Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Güncelliğini yitirdiği gerekçesiyle mecliste tartışılmıştır. Kanuna göre:
- Madde 1 – Ağa, Hacı, Hafız, Hoca, Molla, Efendi, Bey, Beyefendi, Paşa, Hanım, Hanımefendi ve Hazretleri gibi lakap ve ünvanlar kaldırılmıştır. Erkek ve kadın vatandaşlar, kanunun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılırlar.
- Madde 2 – Sivil ve rütbe ve resmi nişanlar ve madalyalar kaldırılmıştır ve bu nişan ve madalyaların kullanılması yasaktır. Savaş madalyaları istisnadır. Türkler yabancı devlet nişanları da taşıyamazlar.
- Madde 3 – Askeri rütbelerden adın başına gelmek üzere kara ve havada Müşürlere Mareşal, Birinci Ferik, Ferik ve Livalara General, denizde Birinci Ferik, Ferik ve Livalara Amiral denilir. Generallerin ve Amirallerin derecelerini gösteren ünvanlarla deniz görevlileri ünvanlarının ve diğer askeri rütbelerin karşılıkları Âlî Askerî Şûrası kararı ve İcra Vekilleri Heyetinin onayı ile konulur.
İmtiyaz Madalyası veya İmtiyaz Nişanı, Sultan II. Abdülhamid dönemi olan 23 Eylül 1882 tarihinden itibaren, Osmanlı İmparatorluğu adına verilmeye başlanan sivil ve askerî madalyadır. Altın ve gümüş olmak üzere iki ayrı madenden imal edilen imtiyaz madalyasının bir yüzünde saltanat arması, diğer yüzünde, “Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye uğrunda fevkalâde sadakat ve şecaat ibraz edenlere mahsus madalyadır” ibaresi ve altında iç kısmına verilen kişinin adının yazıldığı bir hilâl bulunmaktadır. Üzerindeki ibareden dolayı madalyaya “sadakat ve şecaat madalyası” da denilmiş, bu yüzden zaman zaman ikincisinin imtiyaz madalyasından ayrı olduğu zannedilmiştir.
Mecidiye Nişanı, 29 Ağustos 1852 - 1922 tarihleri arasında verilen askeri ve kahramanlık nişanıdır. Sultan Abdülmecid döneminde tasarlandı.
Savaş Hizmeti Madalyası, Kızıl Ordu Komutanlığı tarafından 17 Ekim 1938 yılında yürürlüğe giren askerî madalyadır. Bu madalya savaşta askerî cesaret örneği oluşturan kişilere verilirdi.
Liyakat Nişanı ; kral ya da kraliçe tarafından verilen Büyük Britanya ve İngiliz Milletler Topluluğu nişanıdır. 1902 yılında Kral VII. Edward tarafından, Pour le Mérite örnek alınarak hazırlattırıldı. Silahlı kuvvetler, bilim, sanat, edebiyat ya da kültürün tanıtımı alanında üstün başarılardan dolayı verilir. Daha nadir verilen askerî onurlar, sivil olanlardan, madalyanın ortasındaki kılıçlarla ayırt edilir. Nişanın verilmesi hükümdarın kişisel bir hediyesidir ve başka onay gerektirmez. Hâlâ kullanımda olan en yüksek onur nişanlarından biridir.
Onur veya şövalye nişanı çoğu ülkelerde bir ayrıcalık rozeti, özel liyakat için bir ödüldür. Ödülleri inceleyen bilime faleristik denir. Devlet, askeri nişanları ve madalyalarının yanı sıra, çeşitli bakanlıkların, devlet kurumlarının ve kamu kuruluşlarının nişan ve madalyaları da vardır.
