İçeriğe atla

Mustafa Hayrullah Diker

Mustafa Hayrullah Diker (d. 1873, İstanbul – ö. 25 Ağustos 1950), Türk doktor, asker, akademisyen, siyasetçi.

Türkiye'de nörolojinin öncülerindendir. İlk Türkçe adli tıp kitabının yazarıdır. VI. ve VII. dönem TBMM'de milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.

Yaşamı

1875 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası, Şehremaneti memurlarından Mehmet Salih Efendi'dir.[1] İlköğrenimini Üsküdar Rüstem Paşa İptidai Mektebi'nde, orta öğrenimini Fatih Askeri Rüştiyesi'nde, lise öğrenimini Mülkiye İdadisi'nde tamamladıktan sonra Mektebi Tıbbiye-i Askerîye-i Şahane'de yükseköğrenim gördü. 1897'de yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.

Tıbbiyeden mezun olduktan sonra, bir sene Manastır Askeri Hastanesi'nde görev yaptı. 1898'de İşkodra fırkasına mensup bir tabur tabipliğine, 1900'de Kastamonu vilayeti frengi mücadele tabipliğinde, 1905'te Bahriye Merkez Hastanesi'nde çalıştı.

Paris yılları

1910'da Savunma Bakanlığı'nın sağladığı burs ile akliye ve asabiye hastalıkları ihtisasını yapmak için Paris'e gitti ve üç sene kaldı. Paris'teki ilk yılında Paris Üniversitesi Tababeti Adliye ve Akliye Enstitüsü'nde akıl hastalıkları öğrenimi gördü ve adli tıp diplomasını aldı. Ardından iki sene staj yaparak sinir hastalıkları ihtisasını tamamladı.

Mesleki yaşamı

1913'te yurda döndükten sonra, Bahriye Merkez Hastanesi mütehassıslığına atanan Mustafa Hayrullah, bu görevi sırasında 'Tababet-i adliyeyi mecani' (Akıl Hastalarında Adli Tıp) adlı ilk Türkçe adli tıp kitabını yazdı. I. Dünya Savaşı sonlarında fırkateyn tabipliğine terfi etti.

Mütareke döneminde bimarhaneye dönüşen[2] Zeynep Kamil Hastanesi'nin başhekimi olarak görev yapan Mustafa Hayrullah, arkadaşları ile 'Mecmua-i Seririyye' adlı bir tıbbi dergi çıkardı.[3]

Akademik yaşamı

1924'te askerlikten albay rütbesi ile ayrıldı ve Darülfünun Tıp Fakültesi'nde kurulan Türkiye'nin ilk bağımsız nöroloji kiliniğinin başına geçti. 1933'teki üniversite reformu sonrasında Bakırköy'e taşınan nöroloji kliniğinde görevine devam eden Mustafa Hayrullah, 1936'da ordinaryüs profesör unvanını aldı.

Milletvekilliği

1939'da yaş haddi nedeniyle üniversiteden emekli olduktan sonra; VI. Dönem (Ara Seçim) Kastamonu, VII. Dönem İstanbul Milletvekilliği yapmıştır.[4]

25 Ağustos 1950'de hayatını yitirdi.

Eserleri

  • Tababet-i Adliyeyi Mecani (1915)
  • Freud'ın Psikolojyası Hakkında Tecrübeyi tetebbüiye (1917 tarihinde basılmış bu metnin transliterasyonu için bkz.: Taştan, Coşkun (2011) (der.) Türkiye'de Psikanaliz Hakkında En Eski Metinler, Cilt 1 (İstanbul: Bağlam Yayınları)
  • Pazartesi takrirleri (1922)
  • Emrazi Asabiye (I. Cilt: 1927, II. Cilt: 1929)
  • Yarının Hekimlerine Tababeti Adliye ve Akliye dersleri
  • Gazi İnkılabının Psikolojisi (1933)
  • Sinir hastalıkları ders kitabı (Tuğsavul ile beraber)

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Nörolojik Bilimler Vakfı web sitesi, Prof. Dr. Hayrullah Diker, Erişim tarihi:11.04.2012". 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 
  2. ^ S. Etker, F. Günergun, A. Köşe, Zeynep Kamil Hastanesi’nin Kuruluşu ve Vakfiyesi, İstanbul Üniversitesi Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt :5 , Sayı :2 ,2004[]
  3. ^ Mefkure Eraksoy, Pioneers in Neurology: Mustafa Hayrullah Diker (1875-1950), Journal of Neurology, Aralık 2003[]
  4. ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sadi Irmak</span> 17. Türkiye başbakanı

Mahmut Sadi Irmak, Türk tıp doktoru ve siyasetçidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 17. Başbakanı. Osmanlı vatandaşı olarak doğmuş son Türkiye Başbakanıdır.

Vasil Konos, TBMM 8. dönemde (1946-1950) Demokrat Parti İstanbul milletvekili olarak muhalefetten meclise giren iki gayrimüslim milletvekilinden biri olan Rum asıllı Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Bahaddin Şakir</span> Türk hekim ve siyasetçi

Bahaeddin Şakir, Türk hekim ve siyasetçi.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1933'te Üniversite Reformu ile Darülfünun Tıp Fakültesinden dönüştürülmüş, 1967'de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve İstanbul Tıp Fakültesi olarak ikiye ayrılmış Türkiye'nin ilk tıp fakültesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ali Ağakay</span>

Mehmet Ali Ağakay,, Türk hekim, dilbilimci, siyasetçi.

Nusret Karasu Türk tıp doktoru, akademisyen, asker ve devlet adamı.

Nafiz Körez, Türk siyasetçi ve doktor.

<span class="mw-page-title-main">Mazhar Osman Usman</span> Ordinaryüs profesör

Mazhar Osman, ruh ve sinir hastalıkları uzmanı ve Türkiye'de ilk modern ruh sağlığı hastanesini kuran Türk hekimdir.

<span class="mw-page-title-main">Mim Kemal Öke</span> Türk hekim ve siyasetçi

Kemalettin Öke, Türk hekim.

Mehmet Fahrettin Ecevit, Türk hekim ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi</span>

Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Sağlık Bakanlığına bağlı Türkiye'nin ilk modern ruh sağlığı ve sinir hastalıkları kurumu.

Hasan Burhanettin Onat, Türk siyasetçi.

Abdulhalim Galip Kahraman, Türk siyasetçi.

Mustafa Samih İnal, Türk siyasetçi.

Hasan Vasıf Somyürek, -, Türk siyasetçidir.

Mustafa Süreyya Endik, -, Türk siyasetçidir.

Andre Vahram Bayar -, Türk siyasetçi.

Mustafa Karslıoğlu, Türk siyasetçi.

Serpil Bulut Türk akademisyen, tıp doktoru ve siyasetçi.

Kriton Dinçmen, Türk psikiyatrist, akademisyen ve yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.