İçeriğe atla

Mustafa Fehmi Gerçeker

Mustafa Fehmi Gerçeker
TBMM Şeriyye ve Evkaf Vekili
Görev süresi
3 Mayıs 1920 - 27 Nisan 1922
Yerine geldiğiYeni makam
Yerine gelenAbdullah Azmi Torun
Türkiye Büyük Millet Meclisi
1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili
Görev süresi
23 Nisan 1920 - 24 Mart 1950
Seçim bölgesi1920 – Bursa
1923 – Bursa
1927 – Bursa
1931 – Bursa
1935 – Bursa
1939 – Bursa
1943 – Bursa
1946 – Bursa
Kişisel bilgiler
Doğum Mustafa Fehmi
1868
Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 15 Eylül 1950
Bursa, Türkiye
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi

Mustafa Fehmi Efendi veya Soyadı Kanunu'ndan sonra Mustafa Fehmi Gerçeker, TBMM'nin kuruluşuyla yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti, II. İcra Vekilleri Heyeti ve III. İcra Vekilleri Heyeti'nde Umuru Şeriye ve Evkaf (Diyanet İşleri ve Vakıflar) Vekili olarak görev yapmış, TBMM'de 1. Dönem, 2. Dönem, 3. Dönem, 4. Dönem, 5. Dönem, 6. Dönem, 7. Dönem ve 8. Dönem'de 1920'den 1950'ye, ölüm tarihine kadar, 30 yıl boyunca Bursa milletvekilliği yapmış din ve siyaset adamıdır.

TBMM'nin kuruluşundan Cumhuriyet'in ilanına kadarki 5. İcra Vekilleri Heyeti'nde ve Cumhuriyet'in ilanından hemen sonra kurulan ilk hükûmette (1. TC Hükûmeti) Diyanet İşleri vekil (bakan) düzeyinde yürütülmekte ve vekil protokolde Heyet Reisinden (1. İcra Vekilleri Heyeti'nde Mustafa Kemal Paşa) hemen sonra gelmekteydi.

1868 Karacabey doğumludur. Babası Karamanlı Seyit Ahmet'in oğlu ve sesi güzel olduğu için Bülbül Efendi ismiyle tanınan Mehmet Emin, annesi Karacabey eşrafından Nizam Mehmet'in kızı Fatma'dır. Anne babası 1839 yılında evlenmişlerdir. Mustafa Fehmi 1887 yılında Rüştiye öğrenimini bitirmiş, İstanbul Koska'da (Laleli) Mustafa Çelebi Medresesine kaydolunmuş ve icazetine kadar orada öğrenim görmüştür. 1900 yılında Fatih Camii Öğretmenlerinden Alasonyalı Hacı Ali Zeynelabidin Efendi'den icazetname aldı ve aynı yıl Mihaliç'e döndü.

Mihaliç halkı Mustafa Fehmi Hoca için aldıkları bir arsaya bir medrese yaparak çocuklarını ona teslim ederler. Mustafa Fehmi, II. Meşrutiyet ile, Bursalı Tahir Bey'in destek girişimleri ile İttihat ve Terakki Cemiyeti'ni Karacabey'de kurar.

5 Temmuz 1910'da Karacabey müftülüğüne atanır. Bir taraftan da Murat Hüdavendigar Camii (Karacabey Ulu Cami)'nin imamlığını yapar. Ancak, bu görevleri çok uzun sürmez. İstanbul'da Hürriyet ve İtilaf Fırkasının etkin konuma gelmesiyle, Meşihat Makamı (Şeyhülislam) da bu etkinin altında olduğundan ve Mustafa Fehmi de İttihatçı olduğu için 1919'da Müftülükten ve Evkaf Komisyonu Başkanlığından azledilir.

Yunan ordusunun İzmir'e asker çıkardığı günlerde, Karacabeyliler Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurar ve başkanlığına Mustafa Fehmi Hoca, yardımcılığına Belediye Tabibi Dr. Ahmet Nâfiz Yazgan getirilir. Bu dönemde, Erzurum ve Sivas Kongrelerinden sonra Ankara'ya gelmiş olan Heyet-i Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Paşa'dan, Ankara'da kurulacak Büyük Millet Meclisi için Bursa'dan beş milletvekili istendiğine dair telgraf gelir. Bir milletvekilliği Karacabey'e ayrılmıştır. 3 Nisan 1920 günü Belediye salonunda toplanan Cemiyet üyeleri, Mustafa Fehmi Bey'i milletvekili olarak seçer ve kendisi ertesi gün Ankara'ya gönderilir.

23 Nisan 1920 Cuma günü Hacı Bayram Camiinde topluca kılınan namazdan sonra, meclis binası önüne yurdun çeşitli yerlerinden gelmiş olan milletvekilerinin önünde, Mustafa Fehmi Bey de Türkiye Millet Meclisinin açılış duasını yapanlar arasındadır. 4 Mayıs 1920 günü Mustafa Kemal Paşa'nın hazırladığı İcra Vekilleri Heyeti listesi Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilir. Mustafa Fehmi Bey bu listede, ilk Türkiye Büyük Millet Meclisinin Umur-u Şeriye ve Evkaf Vekili olarak yerini alır. Bu görevi 27 Nisan 1922'ye kadar devam eder ve III. İcra Vekilleri Heyeti dönemi içinde yerini Abdullah Azmi Torun'a bırakır. 1922-1950 arasında da milletvekili olarak Meclis'ye yer almıştır.

8 çocuğu olmuştur. Oğullarından Mehmet Tevfik Gerçeker 1960'lı yıllarda vekaleten Danıştay Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi üyeliği ve Diyanet İşleri Başkanlığı gibi üst düzey görevler yapmıştır. Bir diğer oğlu Ragıp Gerçeker ise valilik ve kaymakamlık görevlerinde bulunmuş, emniyet müdürlüğünde görev yapmıştır.

15 Eylül 1950 tarihinde ölmüştür. İslam hukuku alanında, özellikle fıkıh, tefsir ve kelamda uzman olan Mustafa Fehmi Bey'in Hilye-i Fahr-i Alem (1944) adlı manzum bir kitabı vardır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de cumhuriyetin ilanı</span> 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye devletinin yönetim biçiminin cumhuriyet olarak belirlenmesi

Cumhuriyetin ilanı, hukukî olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923 günü gerçekleşen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Orbay</span> Türk asker ve siyasetçi

Hüseyin Rauf Orbay, Türk asker, siyasetçi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuştur. Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nda gösterdiği başarıdan ötürü Hamidiye Kahramanı olarak tanındı. 1918 Ekim'inde Osmanlı Devleti'nin Bahriye Nazırı olarak görev yapan Orbay, devletin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni hükûmet adına imzalayan kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Celalettin Arif</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Celalettin Arif, İstanbul Barosu'nun eski başkanlarından olan Celalettin Arif, TBMM'nin kurulması ile birlikte yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti ve (ismen) II. İcra Vekilleri Heyeti'nde Adliye Vekilliği ve TBMM 1. Dönemde Erzurum milletvekilliği yapmış hukukçu ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Behiç Bayiç</span> Türk politikacı

Hakkı Behiç Bayiç, Türk siyasetçidir. TBMM 1. dönemde Denizli mebusluğu ve bu dönemde kurulan I. İcra Vekilleri Heyeti'nin ilk aylarında vekillik görevi yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa'nın 1920 sonunda taktik düşüncelerle kurdurduğu Türkiye Komünist Fırkası'nın umumî kâtipliğini yapmış olması ile tarihe geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nazım Resmor</span> Türk komünist siyasetçi

Nazım Resmor Öztelli, Türk bürokrat ve siyasetçi. TBMM 1. Dönem milletvekili ve Hakkı Behiç Bayiç'in hakkındaki gensorular nedeniyle istifasından sonra 4 Eylül - 6 Eylül 1920 tarihleri arasında 2 gün Dahiliye Vekili oldu. İç İşleri Bakanlığı kayıtlarına göre, Soyadı Kanunu ile birlikte Öztelli soyadını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Heyet-i Temsiliye</span> Türk Kurtuluş Savaşı’nın, TBMM öncesi yürütme organı

Heyet-i Temsiliye, Mondros Mütarekesi’nden sonra Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine başlayan ulusal direniş sırasında, ulusal bir meclisin (TBMM) kuruluşuna dek Millî Mücadelenin yürütme organı olarak görev yapmış kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Vehbi Çelik</span>

Mehmet Vehbi Çelik, Osmanlı Meclis-i Mebûsanı'nda 1. Dönem ve 4. Dönem Konya, TBMM 1. Dönem Konya milletvekilliği yapmış, IV. İcra Vekilleri Heyeti'nde Şeriye ve Evkaf Vekilliği yapmış bir din ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Musa Kazım Onar</span>

Musa Kazım Onar, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Rıza Özdarende</span> Türk din adamı ve siyasetçi

Ali Rıza Özdarende, Türk din adamı ve siyasetçidir. TBMM 1. Dönem ve 2. Dönem Amasya milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Hulusi Akyol</span>

Mehmet Hulusi Akyol, Yozgat Müftüsü iken Milli Mücadele'ye katılmış ve TBMM 1. Dönem'in başlangıcında Yozgat milletvekilliği yapmış din adamı ve siyasetçidir. Gazeteci yazar Taha Akyol'un büyük amcasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Sabri Aytaç</span>

Abdullah Sabri Efendi, Türk müderris ve siyasetçi. Türk Kurtuluş Savaşı'nda Zonguldak yöresinde önemli hizmetler vermiş, TBMM 1. Dönem Milletvekilidir.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Hüsnü Özdamar</span>

Hüseyin Hüsnü Özdamar, Kurtuluş Savaşı'nın Batı Cephesi'nde yararlılıklar göstermiş, TBMM'de 7 dönem Isparta milletvekilliği yapmış bir din ve siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Müfit Kurutluoğlu</span> TBMM 1. Dönemde Kırşehir milletvekilliği yapmış din adamı ve hukukçu

Ahmet Müfit Kurutluoğlu, TBMM 1. Dönem'de Kırşehir milletvekilliği yapmış din adamı ve hukukçudur.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Servet Akdağ</span> TBMM 1. Dönem Bursa Milletvekili

Şeyh Abdullah Servet Efendi TBMM 1. Dönem Bursa milletvekilliği yapmış, Nakşibendi Şeyhi sıfatıyla İrşad Heyetleri ve Yeşil Ordu Cemiyeti konularında faaliyetleri bulunmuş, Cumhuriyet'in ilanından sonra Türkiye adına yurtdışı faaliyetleri de yürütmüş bir din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Remzi Akgöztürk</span>

Ahmet Remzi Efendi, Türk din adamı ve milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Mustafa Beynamlı</span>

Hacı Mustafa Efendi, Osmanlı Meclis-i Mebûsanı'nda ve TBMM 1. Dönem'de Ankara milletvekilliği yapmış bir din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Hükûmeti</span> Türk Kurtuluş Savaşında kurulan direniş hükûmeti

Kendisini Türkiye Devleti veya Türkiye olarak tanımlayan ve yaygın olarak Ankara Hükûmeti adıyla anılan Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türk Kurtuluş Savaşı (1919-1923) ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında Ankara merkezli geçici ve devrimci Türk hükûmetiydi. Osmanlı Sultanı tarafından yönetilen çökmekte olan İstanbul Hükûmeti'nin aksine, Anadolu Hareketi tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Vasfi Süsoy</span> Siyasetçi

Mustafa Vasfi (Süsoy), Türk asker ve siyasetçi.

A. Ragıp Gerçeker,, Türk bürokrat.

Muhittin Baha Pars, Türk gazeteci, avukat, siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.