Mustafa Bey Köprüsü

Mustafa Bey Köprüsü
Mustafa Bey Köprüsü
	Klepçi'de Bregava'yı geçen köprü
Resmî adı	Most u Klepcima
Diğer ad(lar)	Klepçi Köprüsü
Geçiş	Trebižat
Konum	Klepçi; Bosna Hersek;
Koordinatlar	43°05′58″N 17°43′18″E / 43.099543°K 17.721776°D
Sahibi	Devlet
Türü	Yığma
Malzeme	Kireç taşı
Şerit sayısı	1
Ayak sayısı	2
Yapım	1517
Kullanım	Yaya

Mustaj-bey Köprüsü, Mustafa Bey Köprüsü (Sırp-Hırvatça: Mustaj-begova ćuprija; Mustajbegova ćuprija, lit. 'Mustaj-begov most') veya Klepçi Köprüsü (Sırp-Hırvatça: Most u Klepcima) Bosna Hersek'te Čapljina yakınlarındaki Klepçi yerleşiminde bulunmaktadır. Yarım kilometre aşağısında Neretva nehrine karışan Bregava nehri üzerinden geçmektedir. 21-27 Ocak 2003 tarihleri arasında düzenlenen KONS oturumunda Bosna Hersek Ulusal Anıtı olarak ilan edilmiştir.^[1]

Tarih

Köprü, 1517 yılında Hersek Sancakbeyi Mustafa Bey (Sırp-Hırvatça: Mustaj-beg) tarafından yaptırılmıştır ve yaklaşık 150 yıl sonra Počiteljli Şişman İbrahim Paşa'nın emriyle yeniden inşa edilmiştir. Köprü, Mostar'daki Stari Most'tan (Türkçe: Mostar Köprüsü) yaklaşık 50 yıl önce benzer bir modele göre inşa edilmişti. Burada daha önceki döneme ait yolların keşfedildiği göz önüne alındığında bugünkü köprünün bulunduğu yerde bir Roma köprüsünün bulunması muhtemeldir.^[1]^[2]

Tanım ve mimari

Köprü, Bosna Hersek'teki Osmanlı mimarisinin bir örneğidir. Köprünün kemerli açıklığı 17,52 m genişliğindedir (en düşük su seviyesinin üzerindeki kemer oku 6,30 m yüksekliğindedir ve su seviyesinin yaklaşık 1 m altına uzanır) ve bu kemerli yapı parçalı olarak inşa edilmiştir. Kemer tonozu kesme taş malzemeden yapılmıştır. Tonozun ön kemerlerinin, yapının ön duvarlarından yaklaşık 4 cm içe girintili olmasından dolayı tonozun genişliği yaklaşık 6,4 m'dir. Ön duvarların üstündeki korniş 17 cm yüksekliğinde ve basit profilli olup korkuluk yüksekliği 88 cm'dir. Saçak kalınlığı yaklaşık 15 cm, yürünen kısım ise dik bir eğimle 3,75 m genişliğindedir. Yapının en yüksek noktası minimum su seviyesinden 7,20 m yüksekte, Bregava nehrinin sağ kıyısından 6,44 m ve sol kıyısından 5,71 m uzaklıktadır. Yapının düzensiz basamakları büyük nehir çakıl taşlarından yapılmıştır.^[1]

Koruma ve kültür mirası

Yapı uzun süre ihmal edildiğinden korkuluğun bazı kısımları, ön duvarlardaki kornişler ve özellikle 1957 ile 1987 yılları arasında kanat duvarlarının bazı kısımlarında meydana gelen tahribatlar nedeniyle köprüdeki basamak taşları yok olmuştur. 1952 yılında Anıtları Koruma Enstitüsü, basamak taşları ve duvarların koruma ve restorasyon çalışmalarını aslına uygun olmayan malzemelerle gerçekleştirmiştir. Bregava nehrinin ıslahına yönelik proje çalışmaları köprünün doğal çevresini tahrip etmiştir ve 1991 yılında yerel yolun yeniden inşası yaklaşma rampasını kısmen tehlikeye atmıştır, ancak Anıtları Koruma Enstitüsü bu tehlikeleri büyük ölçüde engellemiştir. Bosna Savaşında hasar görmemesine rağmen bakımsızlık ve ağır araç trafiği nedeniyle köprü oldukça kötü durumdadır.^[1]^[2]^[3]^[4]

Son müdahaleler

2019 yılının ilkbaharında köprünün tamamen onarımı ve yeniden inşası için ilk adım olan koruma ve restorasyon çalışmaları yapılmıştır.^[2]^[3]

Kaynaklar

^ ^a ^b ^c ^d "Bridge in Klepci". old.kons.gov.ba (Sırp-Hırvatça ve İngilizce). Sarajevo: KONS. 21 Ocak 2003. 27 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
^ ^a ^b ^c "Spriječena devastacija Starog mosta u Klepcima". Bljesak.info (Sırp-Hırvatça). 17 Nisan 2019. 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
^ ^a ^b "Na mostu u Čapljini, starijem od Starog mosta, više posla nego što se očekivalo". Bljesak.info (Sırp-Hırvatça). 4 Mart 2019. 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
^ "Obnovit će se Stari most u Klepcima". Bljesak.info (Sırp-Hırvatça). 20 Şubat 2019. 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.