İçeriğe atla

Musakka

Musakka
Mısır usulü Yunan musakkası
Ülke(ler)Mısır, Türkiye, Yunanistan
BölgesiBalkanlar, Doğu Akdeniz, Orta Doğu
TürüAna yemek
Servis şekliSıcak veya soğuk
Ana malzemelerPatlıcan veya patates, kıyma
ÇeşitleriÇoklu

Musakka (Arapça: مسقعة musaqqaʿa; /mˈsɑːkə/), Genellikle Orta Doğu ve Balkanlar'da yaygın olan, patlıcan veya patates bazlı bir yemektir. Kıymalı varyasyonları da dâhil olmak üzere birçok yerel ve bölgesel varyasyonları vardır.

Modern Yunan varyantı, 1920'lerde Nikolaos Tselementes tarafından yaratıldı. Birçok versiyonda koyu krema veya beşamel sos ile koyulaştırılmış süt bazlı sostan yapılmış bir üst katman vardır. Yunanistan'da yemek katmanlıdır ve tipik olarak sıcak servis edilir. Tselementes ayrıca Ortodoks oruç günleri için bir vegan çeşidi de ortaya attı. Romanya'da da et yerine mantar ya da sotelenmiş soğan ve pirinç karışımı kullanılan bir vegan versiyonu vardır.

Mısır, Türkiye ve Orta Doğu'nun geri kalanındaki versiyonları oldukça farklıdır. Mısır'da messa'aa, vegan ya da vejetaryen yapılabildiği gibi etli de yapılabilmektedir; her durumda ana malzeme kızarmış patlıcandır. Türkiye'de musakka, ince dilimlenmiş ve kızartılmış patlıcanın domates bazlı et sosunda sıcak ya da oda sıcaklığında servis edilmesinden oluşur. Suudi Arabistan'da musagga'a sıcak yenir, ancak diğer Arap ülkelerinde genellikle soğuk, ancak bazen de sıcak yenir.

Hazırlanışı

Yunanistan

Yunanistan'da bir tavernada Musakka ve Yunan salatası

Çoğu versiyon, genellikle kıyma, çoğunlukla kuzu eti ile sotelenmiş patlıcan ve domatese dayanmaktadır. Yunan versiyonunda et ve patlıcan katmanları, beşamel sos ile kaplanır ve fırınlanır.

Modern Yunan versiyonu, 1920'lerde Fransız eğitimli Yunan şef Nikolaos Tselementes tarafından oluşturuldu.[1] Tarifinde, son pişirme için birleştirilmeden önce ayrı ayrı pişirilen üç katman vardır: zeytinyağında sotelenmiş dilimlenmiş patlıcandan oluşan bir alt katman; doğranmış veya püre haline getirilmiş domates, soğan, sarımsak ve baharatlarla (tarçın, yenibahar ve karabiber) hafifçe pişirilmiş kuzu kıymasından oluşan bir orta katman; ve beşamel sos veya tuzlu koyu kremadan oluşan bir üst katman.[2]

Bu temel tarifin bazen üst sos olmadan, bazen de başka sebzelerle yapılan varyasyonları vardır. Bu çeşitler arasında patlıcan dilimlerine ek olarak sotelenmiş kabak dilimleri, kızartılmış patates dilimleri veya sotelenmiş mantarlar yer alabilir. Ayrıca domates sosu ve ekmek kırıntıları içeren vegan versiyonu bulunmaktadır.[2]

Türkiye

Türkiye'de Musakka ve pilav

Türk musakkası katmanlı değildir.[3] Bunun yerine, ince dilimlenmiş patlıcan kızartılır ve yeşil biber, sarımsak ve soğan ile tatlandırılmış domates bazlı et sosu ile servis edilir. Genellikle pilav ve cacık ile yenir. Kabaklı (kabak musakka), havuçlu (havuç musakka) ve patatesli (patates musakka) çeşitleri de vardır.

Osmanlı Mutfağındaki Musakka Çeşitleri

Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası

Mükemmel ve Mufassal Aş Ustası yemek kitabında musakka tarifleri verilmiştir. Bunlar:Patates musakkası, yer elması musakkası, şalgam musakkası, domates tepsi musakkası, patlıcan sahan musakkası, kabak musakkası, tane fasulye sahan musakkası, havucun kuşhâne musakkası, kereviz musakkası, kavata musakkasıdır.

Kaynakça

Genel kaynakça

Özel kaynakça

  1. ^ Kremezi, Aglaia (13 Temmuz 2010). "'Classic' Greek Cuisine: Not So Classic". The Atlantic. 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  2. ^ a b Νικόλαος Τσελεμεντές, Οδηγός μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, 1930
  3. ^ Ken Albala (2011). Food Cultures of the World Encyclopedia. ABC-CLIO. ss. 307-. ISBN 978-0-313-37626-9. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dolma</span> doldurulmuş sebze, meyve, deniz ürünleri ve çiçek yemeklerinin genel adı

Dolma, Balkan, Güney Kafkasya, Orta Asya, Akdeniz, Ege ve Orta Doğu mutfaklarında yeri olan bir yemek çeşididir. Biber, domates, soğan, patlıcan ve kabak gibi sebzelerden yapılmaktadır. 2017 yılında Azerbaycan'ın "Dolma yapımı ve paylaşımı geleneği" UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine dahil edilmiştir. Bu geleneğe halen daha Azerbaycan'da rastlanmaktadır. Dolma aynı zamanda geleneksel Irak mutfağının en popüler yemeklerinden biridir ve Irak'ın yöresel yemeği olarak kabul edilir. Dolma, Irak'taki tüm etnik gruplar tarafından tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Ketçap</span> domates ile yapılan bir sos

Ketçap, domates, acı biber, şeker ve baharatlardan yapılan bir sos. Zaman zaman soğan, kereviz ve diğer sebzeler de eklenir.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Gaziantep mutfağı</span>

Gaziantep (Antep) mutfağı yaklaşık 250 özgün çeşide ev sahipliği yapmaktadır. Et ağırlıklı bir mutfaktır. Gaziantep mutfağı yemek çeşitlerindeki zenginliği dışında kurutulmuş gıdalar ve baharat çeşitliliğiyle de öne çıkmaktadır. Türkiye genelinde birçok restoran başta kırmızı pul biber olmak üzere pek çok malzemeyi Gaziantep şehrinden temin eder. Ayrıca, Türkiye'nin ilk mutfak müzesi Şahinbey'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Parmigiana</span>

Parmigiana, kızartılmış ince patlıcan dilimlerinin peynir ve domates sosuyla kaplanarak fırında pişirilmesiyle hazırlanan bir klasik Güney İtalya yemeğidir. Diğer ülkelerde, özellikle İtalyanların göç ettiği bölgelerde ekmekli ve külbastılı ya da dana etli veya tavuk etli parmigiana gibi çeşitleri de yapılır. Parmigiana sözcüğü ayrıca, Trippa alla Parmigiana'da olduğu gibi Parma mutfağına ait başka yemek isimlerini niteleyen bir sıfat olarak da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Meksika mutfağı</span>

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Irak mutfağı</span> Vikimedya liste maddesi

Irak mutfağı, Irak'ın ulusal mutfağıdır. Arap kültürünün mirasçısı olan Irak mutfağı Orta Doğu mutfaklarından etkilenmiştir. Ayrıca Irak mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Irak mutfağı, Kuzey Irak mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Irak mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, ırak mutfağı İran, Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Irak'ın her yerinde şavurma lokantalarından ırak otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. ırak mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, Lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye mutfağı</span>

Suriye mutfağı, Suriye'nin ulusal mutfağıdır. Arap ve Kürt kültürünün mirasçısı olan Suriye mutfağı Orta Doğu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Suriye mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Suriye mutfağı, Kuzey Suriye mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Suriye mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, Suriye mutfağı Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Suriye'nin her yerinde döner lokantalarından Suriye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Fast Foodlar, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Suriye mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

<i>Entomatada</i> UÇURUM

Entomatada, önce yağda kızartılmış ve daha sonra domates, sarımsak, soğan, kekik, acı biber ve tuzdan yapılmış bir domates sosuna bulanmış, katlanmış mısır tortillasından yapılan Meksika mutfağına ait bir yemektir. Domates sosunun tarifleri aşçıya göre değişir. Tortilla; tavuk, dana eti, peynir veya fasulye gibi farklı malzemelerle doldurulabilir. Tavuk ve sığır eti, etin yumuşak olması ve parmakla ayrılabilmesi için çoğunlukla basınçlı pişirilir. Doldurulan ekmeğin üzerine domates sosu dökülür ve ekşi krema, rendelenmiş peynir ve beyaz soğan dilimleri ile süslenir.

<span class="mw-page-title-main">Caldo de pollo</span>

Caldo de pollo tavuk ve sebzeler içeren Latin Amerika çorbası.

<span class="mw-page-title-main">Picadillo</span>

Picadillo birçok Latin Amerika ülkesinde ve Filipinler'de geleneksel bir yemektir. Kıyma, domates, kuru üzüm, zeytin ve bölgeye göre değişen diğer malzemelerle yapılır. Genellikle pirinçle servis edilir veya taco, tuzlu hamur işleri veya kroket gibi yemeklerde dolgu olarak kullanılır. İsim, "kıymak" anlamına gelen İspanyolca picar kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan yemekleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İtalyan mutfağı, kökleri MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan yüzyıllar boyunca sosyal ve politik değişikliklerle gelişmiştir. İtalyan mutfağının kökenleri Etrüsk, eski Yunan ve antik Roma mutfaklarından gelmektedir. Yeni Dünya'nın keşfi ve artık mutfağın merkezinde olan ancak 18. yüzyıla kadar miktar olarak tanıtılmayan patates, domates, dolmalık biber ve mısırın piyasaya sürülmesiyle önemli değişiklikler meydana geldi. İtalya mutfağı, bölgesel çeşitliliği, lezzet farklılıklarının bolluğu ve yurtdışındaki etkileriyle dünyanın en popüler mutfaklarından biri olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kore yemekleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kore mutfağından yemeklerin listesi aşağıda sıralanmaktadır.

Seon, patlıcan, kabak, salatalık veya Napa lahanası gibi buharda pişirilmiş sebzelerden yapılan ve etle doldurulan yerel Kore yemeklerine verilen ad.

Hırvat mutfağı heterojendir ve bölgelerin mutfağı olarak bilinir, çünkü Hırvatistan'ın her bölgesinin kendine özgü bir mutfak geleneği vardır. Kökleri çok eski zamanlara dayanmaktadır. Gıda maddelerinin seçimi ve pişirme biçimlerindeki farklılıklar en çok anakaradakiler ile kıyı bölgelerindekiler arasında dikkat çekicidir. Anakara mutfağı daha çok, önceki Slav mutfağı ve Macar ve Türk mutfağıyla daha yakın ilişkiler içendedir, yemek pişirmek için domuz yağı, karabiber, kırmızı biber ve sarımsak gibi baharatlar ile karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Moritanya mutfağı</span>

Moritanya mutfağı, Moritanya İslam Cumhuriyeti'nin ulusal mutfağıdır. Sahra'da yaşayan veya kervanlarla çölü geçen Afrika ve Arap halklarının mutfaklarından etkilenmiştir. Benzer kökenleri nedeniyle kuzeyde Fas, güneyde Senegal mutfağına benzer.

<span class="mw-page-title-main">Jeon (yemek)</span>

Jeon, dilimlenmiş ya da kıyılmış balık, et, sebze vb.ni yağda kızartmadan önce buğday unu ve yumurta bulamacına daldırılmasıyla yapılan böreklere verilen genel addır. Jeon, balık, et, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve sebze gibi malzemelerle yapılabilir ve ordövr, banchan (meze) veya anju olarak servis edilebilir. Bazı jeonlar tatlıdır, bu tür jeonlara hwajeon denir.

<span class="mw-page-title-main">Kuru dolma</span>

Kuru dolma, kurutulmuş sebzelerin içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı kuru dolma ya da kıymalı kuru dolma şeklinde farklı çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Suvlaki</span>

Suvlaki, şişte ızgara edilmiş küçük et parçaları ve bazen sebzelerden oluşan bir Yunan fast food yiyeceğidir. Genellikle direkt şiş üzerinden sıcakken yenilir. Yanında limon, sos, dilimlenmiş domates ve soğan gibi sebzeler ve kızarmış patates ile birlikte veya pide içine dürüm yapılmış bir şekilde servis edilebilir. Yunanistan ve Kıbrıs'ta genellikle domuz eti kullanılmakla birlikte, bazı bölgelerde ve dünya genelinde tavuk, dana ve kuzu eti de kullanılabilmektedir.