İçeriğe atla

Musa Mamut

Musa Mahmut (Rusça ve Kırım Tatarca: Муса Мамут; 20 Şubat 1931 - 23 Haziran 1978) Kırım Tatarları üzerindeki Sovyet baskısını protesto etmek amacıyla kendisini yakan siyasi eylemci, Kırım millî hareketinin simgelerinden.[1][2][3][4]

Biyografi

20 Şubat 1931’de Balıklava bölgesinin Uzuncı (Kolhoznoye) köyünde çoban bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Beş erkek, iki de kız kardeşi vardı. 1944 yılında, Joseph Stalin Kırım Tatarlarını Nazilerle iş birliği yapmakla suçlayarak onları ülkelerden sürgün etti. Mahmut'un ailesi de sürgüne gönderilenler arasındaydı. Özbekistan'a gönderilen aile büyük sefalet içinde yaşamlarını sürdürmeye çalıştı. Kardeşlerinden dördünü yetersiz beslenme sebebiyle hayatını kaybetti. Bir pamuk depolama tesisinde çalışmaya başlayan Mahmut, 1957 yılında tesisin traktör operatörlerinden biri oldu.[1][2][3]

Leonid Brejnev döneminde, Pyotr Grigorenko ve Andrey Saharov gibi insan hakları aktivistleri, Kırım Tatarlarının ülkelerine dönmeleri konusunda seslerini yükselterek, bu konuda onlara destek vermeye başlamıştı. Nihayet Eylül 1967'de, Sovyet yetkililer Kırım Tatarları ile ilgili yapılan suçlamaları düşürdü.[2] Musa Mahmut 1975 yılında ülkesine geri döndü. Akmescit bölgesinin Beş Terek (Donskoye) köyünde bir ev satın aldı. 23 Nisan 1975'te pasaport kanunu ihlal ettiği gerekçesi ile tutuklandı ve eşiyle birlikte 2 yıla mahkûm edildi. Eşi 3 çocuk annesi olması sebebiyle serbest bırakıldı. Musa Mahmut ise iyi hal nedeniyle normal ceza süresinin bitimine 9 ay kala, 18 Temmuz 1977'de hapisten çıktı. 20 Haziran 1978 günü Mahmut ve eşine karşı pasaport rejimine muhalefetten yeni bir ceza davası açıldı. Mahmut bu defa yetkililerin eline sağ olarak geçmeyeceğini bildirdi. 23 Haziran 1978 günü evine polis geldiğinde üzerine benzin dökerek kendini yaktı. Beş gün sonrasında da, kaldırıldığı Akmescit hastanesinde öldü ve 30 Haziran 1978 günü Beş Terek mezarlığında toprağa verildi.[1][2][3]

Kaynakça

  1. ^ a b c Allworth, 1998 & pp.167-169.
  2. ^ a b c d RFE/RL 2008.
  3. ^ a b c janpalach.cz.
  4. ^ "25 ЛЕТ СО ДНЯ САМОСОЖЖЕНИЯ МУСЫ МАМУТА". 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

1944 bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Akmescit</span>

Akmescit veya Simferopol, Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin de jure başkentidir. Kırım konusunda, Ukrayna ile Rusya arasında toprak anlaşmazlığı söz konusudur. Bu anlaşmazlık sonucunda Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. İlhak edilişinden sonra Rusya Federasyonu'na bağlı Kırım Cumhuriyeti'nin, de facto başkenti olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Soljenitsin</span> Aleksandr İsayeviç, 20. yüzyılın en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilen Rus yazarlardan biridir. Edebiyat dünyasında büyük bir etki yaratmış olan İsayeviç, eserleriyle insanlık durumunu, savaş ve totalitarizmin etkilerini işlem

Aleksandr İsayeviç Soljenitsin, 1970 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Rus yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Dağcı</span> Kırım Tatarı romancı ve şair

Cengiz Dağcı,, Kırım Tatarı roman yazarı.

Kırım Tatar Diasporası 1783'te Rus İmparatorluğu'nun Kırım'ı ilhak etmesine dayanır. 1783'ten 1917'e kadar dalgalar halinde bir dizi göç için için zorlandılar. Rus sömürgeleştirme politikalarının sonucu olarak büyük ölçüde onların sosyal ve ekonomik yaşam ile bağları koptu.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırım Yarımadasında Rusya SFSCsine bağlı kurulmuş özerk cumhuriyet

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

<span class="mw-page-title-main">Nur Muhammed Tereki</span> Afgan siyasetçi (1917-1979)

Nur Muhammed Tereki, Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği darbeden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979).

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Edige Kırımal</span>

Mustafa Edige Kırımal Kırım Tatarlarının diasporada yaşayan liderlerindendi.

Ahmet Özenbaşlı, Kırım Tatar Milli Fırka hareketi önderlerinden, siyaset ve fikir adamı. Bahçesaray'da, ünlü medeniyet erbabı, kültür adamı Seyit Abdullah Özenbaşlı'nın ailesinde doğdu.

Şakir Selim, Kırım Tatarı şair, yayımcı, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu</span>

Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu,, Kırım Tatarı siyasetçi ve aktivist. 1998'den beri Ukrayna Yüksek Şurası üyesidir ve kurulduğu tarih olan 1991'den 2013'e kadar Kırım Tatar Millî Meclisi'nde başkanlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Ukrayna ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Türkiye-Ukrayna ilişkileri, Türkiye ile Ukrayna'nın süregelen uluslararası politikalarını içerir. Türkiye ile Ukrayna'nın tarih boyunca tarihî, coğrafî ve kültürel yakınlıkları oldu. İki ülke arası diplomatik ilişkiler 1990'larda Türkiye'nin, Ukrayna'nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri olmasıyla başladı. Türkiye'nin Kiev'de büyükelçiliği, Odessa'da konsolosluğu vardır. Ukrayna'nın Ankara'da büyükelçiliği, İstanbul'da konsolosluğu vardır. Türkiye NATO'ya tam üye, Ukrayna ise NATO adayıdır. İki ülke Karadeniz Donanma İş Birliği Görev Grubu ve KEİ üyeleridir. Ukrayna Avrupa Birliği'ne üye değildir. Türkiye ise AB'ye aday ülke konumundadır. Türkiye ile Ukrayna arasındaki ilişkilerde Kırım Tatarları'nın da önemli bir rolü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Sürgünü</span> Kırım Tatar soykırımı

Kırım Tatar Sürgünü veya Kırım Tatar Soykırımı, Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

Refat Appazov Kırım Tatarı asıllı Ukraynalı bilim insanı, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ahtem Seitablayev</span>

Akhtem Seitablayev, Özbekistan doğumlu, Ukrayna'da bulunan Kırım-Tatar oyuncu, senarist ve sinema yönetmenidir. 2013'te Haytarma ve 2017'de Another's Prayer dahil olmak üzere birkaç yüksek profilli filmin yönetmenidir . Rusya Federasyonu tarafından Kırım'ın ilhakına karşı olduğunu belirtti. Önde gelen birkaç Kırım Tatarının kaderleriyle ilgili filmleri Ukrayna ve Avrupa'da övgüyle karşılandı ancak Rus haber bültenlerince eleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde İslam</span>

Sovyetler Birliği'nde İslam, Sovyetler Birliği'nde İslam inanışına ait konuları betimler.

Nariman Kazenbaş, Kırım Tatarı aktivist.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.