İçeriğe atla

Murşili'nin tutulması

MÖ 1312 tutulması
MÖ 1308 tutulması
MÖ 1335 tutulması
MÖ 1340 tutulması

II. Murşili dönemine ait bir metinde bahsedilen güneş tutulması, Antik Yakın Doğu kronolojisi içinde Hitit İmparatorluğu'nun mutlak kronolojisi için büyük önem taşımaktadır. Metin, Murşili'nin hükümdarlığının onuncu yılında, kral kuzeydoğu Anadolu'da Hayasa-Azzi Krallığı'na karşı bir sefer başlatmak üzereyken, "Güneş bir işaret verdi" (Hititçe: istanus sakiyahta) demektedir.[1]

Annallardaki referans ilk olarak Emil Forrer (1926) tarafından bir tutulmayı tanımladığı şeklinde yorumlandı,[2] Schorr (1928) onu 13 Mart MÖ 1335'te öğleden sonra Anadolu'da halka şeklinde görünen tutulma olarak tanımladı.[3]

24 Haziran MÖ 1312 öğleden sonra kuzey Anadolu'da tam güneş tutulması günümüzde daha yaygın olarak kabul görmektedir.[4] Paul Åström (1993), gün doğumunda kısmi bir tutulma olarak görülebilecek olan alternatif 13 Nisan MÖ 1308 tarihini önerir. Peter J. Huber ise 8 Ocak MÖ 1340 tarihini önerir.[5]

MÖ 1312 tutulması

MÖ 1312 tutulması öğleden sonra erken saatlerde kuzey Anadolu'da meydana geldi ve etkileri Murşili ve adamları için sefer sırasında oldukça göz alıcı oldu:

24 Haziran MÖ 1312, tam tutulma, maksimum 10:44 UTC, 38°12′N 13°42′E / 38.2°K 13.7°D / 38.2; 13.7 (Sicilya)

MÖ 1312 tarihi, Murşili'nin hükümdarlığının MÖ 1322 veya 1321'de başladığını ima eder. Bu tarih kabaca Tutankhamun'un ölümü için önerilen tarih olacaktır. I. Şuppiluliuma'nın, bir Firavun'un dul eşinden (Annalda Dakhamunzu olarak geçen) bir mektup aldığında Karkamış'ı kuşattığı bilinmektedir. Şuppiluliuma kısa bir süre sonra öldü ve halefi II. Murşili oldu (kardeşi Prens Zannanza'nın öldüğü Mısır'a gönderilecekti). Dolayısıyla bu kronolojik bir çapa gibi görünüyor. Ancak, örneğin ölen Firavun'un Akhenaton olduğunu veya Tutankhamun'un daha sonra öldüğünü iddia eden başka görüşler de vardır.[6]

MÖ 1308 tutulması

Buna karşılık, MÖ 1308 tutulması halka şeklindeydi ve sabahın erken saatlerinde Arabistan üzerinde (ve sadece Anadolu ve Suriye üzerinde yarı gölgeli) başladı ve Orta Asya'nın üzerinde zirveye ulaştı:

13 Nisan MÖ 1308, halkalı tutulma (%94,8), maksimum saat 04:16 UTC, 44°54′N 85°42′E / 44.9°K 85.7°D / 44.9; 85.7 (Tanrı Dağları)

Ayrıca bakınız

  • Thales Tutulması
  • Asur tutulması

Kaynakça

  1. ^ KUB XIV 4.24: [ma-a-an I-NA KUR A]zi-ma i-ia-ah-at nu dUTU-us sa-ki-ya-ah-ta "[A]zzi ülkesine yürüdüğümde, Güneş Tanrısı bir işaret verdi." Theo P. J. Van Den Hout, The Purity of Kingship: An Edition of CTH 569 and Related Hittite Oracle Inquiries of Tutẖaliya (1998), 42f. 30 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ E. Forrer, Forschungen II 1.1 "Astronomische Festlegung des Soppiluljomas, Morsilis und Amenophis IV." (1926) KUB XIV,4 (= CTH 70).
  3. ^ Astronomische Abhandlungen 8-9 (1929), p. 16. Mitteilungen des Instituts für Orientforschung 6 (1958), 188.
  4. ^ Bryce (1998)[]
  5. ^ Peter J. Huber, The Solar Omen of Muršili II, Journal of the American Oriental Society, vol. 121, no. 4, pp. 640-644, (Oct. - Dec., 2001) JSTOR link 29 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ Gautschy, R. (2015). "Reassessment of Absolute Chronology of the Egyptian New Kingdom and its ´Brotherly´ Countries". Ägypten und Levante. Cilt 24. s. 151. doi:10.1553/s141. ISSN 1015-5104. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Paul Astrom, 'The Omen of the Sun in the Tenth Year of the Reign of Mursilis II', in Horizons and Styles: Studies in Early Art and Archaeology in Honour of Professor Homer L. Thomas, (1993)
  • Trevor R. Bryce, The Kingdom of the Hittites, Clarendon Oxford University Press, (1998)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hititler</span> Tunç Çağında Anadolu yarımadasının büyük çoğunluğunu egemenliği altına alan bir Hint-Avrupa kavmi

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Hurriler</span> Güneybatı Asyanın tarihi etnik grubu

Hurriler veya Hurri Devleti, MÖ 3. binyıldan itibaren, Sümer, Akkad, Hitit, Ugarit ve Mısır kaynaklarında hakkında bilgiler bulunan, Mezopotamya ve Yukarı Dicle bölgelerinde hüküm süren, konuştukları dil itibarıyla (Hurrice) Asya kökenli olduğunu kabul edilen ve MÖ 7. yüzyıla kadar varlığını sürdüren devlet.

<span class="mw-page-title-main">III. Hattuşili</span> Yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralı

III. Hattuşili (Hattušili), yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. II. Murşili'nin bilinen dördüncü ve en küçük oğludur. Daha kral olmadan önce Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan, Puduhepa ile evlenmiş ve Puduhepa en söz sahibi Hitit kraliçelerinden biri olmuştur. Günümüzde Hititlerin başkenti Hattuşaş'ta yapılan kazılarda, III. Hattuşili'ye ait 200'ün üzerinde doküman bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arzava</span>

Arzava, antik çağda Batı Anadolu’da Göller Bölgesi’nden Ege Denizi’ne uzanan kuşakta kurulmuş olan bir devlettir. Adının Ormanlar Yurdu anlamına geldiği ileri sürülmüştür Doğusunda Hitit Krallığı, kuzeyinde hakkında çok az bilgi bulunan Assuva federasyonu yer almaktaydı.

II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.

II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

III. Arnuvanda, MÖ 13. yüzyıl sonlarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

Genç Tuthaliya kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350 yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.

I. Tuthaliya MÖ 14. yüzyıl başlarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. MÖ 15. yüzyıl boyunca bir gerileme dönemi geçiren Hitit devletini yeniden çıkışa geçiren kral olarak kabul edilir.

II. Şuppiluliuma, IV. Tuthaliya'nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu'nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi'nin bilinen son kralı ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta'nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.

II. Tuthaliya, MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

II. Murşili, Yeni Krallık Dönemi'nde Hitit hükümdarı (MÖ.1321–1295).

<span class="mw-page-title-main">Hayasa-Azzi</span>

Hayasa-Azzi veya Azzi-Hayasa Geç Tunç Çağınde Ermeni Yaylası'nda hüküm sürmüş iki krallıktan oluşan konfederasyondur. Konfederasyon, Güney Trabzon'da hüküm sürmüş Hayasa, ve Fırat ile Hayasa'nın arasında var olmuş Azzi krallıklarından meydana gelmektedir. Hayasa-Azzi konfederasyonu, MÖ 14. yüzyılda Hititler ile çatışmıştır. Bu çatışma, MÖ 1190 civarında Hatti'nin çöküşüne yol açmıştır.

Hartapu, MÖ 13. yüzyılda veya MÖ 8. yüzyılda Anadolu'da yaşamış olan bir kraldır. Karaman sınırları içerisindeki Kızıldağ ve Karadağ yazıtları ile Aksaray, Ihlara'daki Burunkaya yazıtlarında adı geçmekte fakat kim olduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Haballa olarak da yazılan Hapalla, M.Ö. 14. yüzyılın ortalarında Orta-Batı Anadolu'da hüküm sürmüş bir krallıktı. Nüfusunun Luvi dili konuştuğu Hapalla, Arzava devletleri arasında en doğuda olanlardan biriydi. Hapalla krallığı en azından M.Ö. 13. yüzyılın sonuna kadar varlığını sürdürdü. Hüküm sürdüğü dönemin çoğunluğu boyunca bir Hitit vasalı olarak kaldı. Bölge, M.Ö. 1180'de Deniz Halkları tarafından ele geçirildi.

Aştarpa Nehri, MÖ 14. yüzyıl Hitit kayıtlarında bahsedilen Batı Anadolu'da yer alan bir nehirdir.

Kupanta-Kurunta, Arzava'nın kayıt altına alınmış ilk kralıdır. M.Ö. 15. yüzyılın sonlarında yaşamış olan Kupanta-Kurunta, Hitit kralları I. Tuthaliya I ve I. Arnuvanda tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. Ardından Zippaşla'da Arnuvanda'nın vasalı olan Madduvatta'ya saldırmıştır. Madduvatta ile evli olan bir kızı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Milawata Mektubu</span>

Milawata mektubu, Hattuşa'daki bir Hitit kralının MÖ 1240 civarında batı Anadolu'daki bir müstemlek kral ile yaptığı diplomatik yazışmalardan biridir. Homeros'un İlyada eserinin tarihselliği ile ilgili tartışmalarda önemli bir kanıt oluşturmaktadır.

Manapa-Tarhunta mektubu, MÖ 13. yüzyıldan kalma Hitit dilinde yazılmış parça bir metindir. Mektup, Seha Nehri Ülkesi'nin vasal kralı Manapa-Tarhunta tarafından Hitit kralına gönderilmiştir. Mektupta Manapa-Tarhunta, Hititlerin kuzeybatı Anadolu üzerinde yeniden kontrol kurma girişimlerini tartışmaktadır. Mektup özellikle, genellikle Troya ile özdeşleştirilen Wilusa'dan bahsetmesi açısından dikkate değerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.