İçeriğe atla

Mukteda es-Sadr

Mukteda es-Sadr
Sadr Hareketi Lideri
Görev süresi
5 Aralık 2003 - 29 Ağustos 2022
Yerine geldiğiMuhammet Sadık es-Sadr
Kişisel bilgiler
Doğum 4 Ağustos 1974 (50 yaşında)
Necef, Irak
Partisi Sadr Hareketi
Dini Şii İslam

Mukteda es-Sadr (Arapça: مقتدى الصدر; 4 Ağustos 1974), Iraklı dini lider ve siyasetçidir. Irak'ta politik ve toplumsal gelişmelere yön vermiş, Şii mezhebine mensup Sadr ailesinin mevcut lideridir.

ABD'nin Irak'ı işgaline karşı silahlı direniş yürüten ve sonradan Barış Birlikleri adını alan Mehdi Ordusu'nun liderliğini yapmasıyla uluslararası tanınırlığa kavuştu.[1] Irak'ta resmi bir unvanı yoktur ve herhangi bir siyasi partiyle organik bağı yoktur. Bununla birlikte ülkenin en etkili dini ve politik figürlerinden biridir.

Yaşamı

Gençliği

Mukteda Sadr, On İki İmam'dan biri olan Musa el-Kâzım'ın soyundan gelen ve birçok Şii alimin mensubu olduğu Sadr ailesinde, Ayetullah Muhammed Sadık es-Sadr'ın dördüncü çocuğu olarak Necef kentinde doğdu. 1980 yılında idam edilen Muhammed Bakır es-Sadr'ın kızıyla 1994'te evlendi. Mukteda Sadr aynı zamanda, Lübnan merkezli Emel Hareketi'nin kurucusu olan Musa es-Sadr'ın kuzenidir.

Mukteda Sadr'ın babası ve iki kardeşi, Saddam Hüseyin’in emriyle 19 Şubat 1999’da düzenlenen bir suikast sonucunda öldürüldü. Bu tarihe kadar ilahiyat eğitimine devam etmekte olan Mukteda'nın ev hapsinde tutulmasına karar verildi. Gerekli dini eğitimini tamamlamadığı için "fetva makamı" olamadı. İranlı akademisyen Vali Nasr, Mukteda'nın dini eğitimini tamamlayamamasını Şii hukuku ve teolojisi yerine önceliğini video oyunlarına vermesi olarak tarif etmekte, bu nedenle kendisine Molla Atari lakabı takıldığını belirtmektedir.

İşgal sonrası

Sadr ailesi ve destekçilerinden oluşan Sadr Hareketi, ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak'ı işgalinden sonra faaliyetlerini artırdı. İşgalle birlikte Sadr Hareketi'nin lideri olarak öne çıkan Mukteda Sadr, işgalci koalisyonun karşısında yer aldı ve işgalcilerce kurulan, 21 Nisan 2003 - 28 Haziran 2004 tarihleri arasında ülkeyi yönetecek olan Geçici Koalisyon Yönetimi'ni tanımadığını açıkladı.

Sadr Hareketi ülke genelinde yaşanan çatışma ve düzensizlik sırasında halka yiyecek ve sağlık gibi yardımlarda bulunmaya, bir yandan da silahlanmaya başladı. Bu sırada hareket Bağdat'ta işgal öncesinde Saddam Kenti olarak anılan bölgede yoğunlaştı ve bu bölge zamanla Sadr Kenti olarak anılmaya başladı. Mevcudu hızla artan silahlı kanat Mehdi Ordusu adını aldı. 2008 yılında Mukteda Sadr tarafından lağvedilen Mehdi Ordusu, ABD öncülüğündeki koalisyona karşı yürütülen silahlı direnişte önemli rol oynadı. Sadr Hareketi, IŞİD'in 2014 yılında Musul'u ele geçirmesi sonrasında Barış Birlikleri adı altında yeniden silahlandı.

Siyasi tutumu

Sadr taraftarları Aralık 2005'teki seçimlerde parlamentoda Şii siyasi bloğunun parçası olan Birleşik Irak İttifakının yanında durdu. Ama Kasım 2006'da Sadr, başbakan Nuri el-Maliki ve George Bush liderliğinde Ürdün'de düzenlenen bir zirvede Irak hükûmetini boykot ettiğini açıkladı.[] Boykot iki ay boyunca sürdü, daha sonra Sadrcılar kendi pozisyonlarına geri döndüler.[]

Nisan 2007'de Sadr, Şiilerce kutsal sayılan Necef'te bir miting çağrısında bulundu, Nuri el-Maliki'den ABD öncülüğündeki güçlerin Irak'tan çekilmesi için bir takvimde anlaşmayı talep etti.[] 2010'daki parlamento seçimlerinde Sadr'ın bloğu güçlü bir etki oluşturunca Ocak 2011'de Necef'e döndü.[]

1 Mayıs 2009'da Türkiye'ye sürpriz bir ziyarette bulunarak, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ankara'da görüştü.

Sadr, 29 Ağustos 2022'de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, siyasetten tamamen çekildiğini açıkladı. Sadr açıklamasında, "Siyasi işleri bıraktığımı ve siyasetten tamamen çekildiğimi ilan ediyorum. Babamın mezarı, tarihi eser kurumuyla Sadr ailesinin müzesi hariç tüm kurumları kapatma kararı aldım," dedi.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Muqtadā al-Ṣadr Iraqi Shīʿite leader". Muqtadā al-Ṣadr, (born 1974, Al-Najaf, Iraq), Iraqi Shiʿi leader and cleric. He was considered one of the most powerful political figures in Iraq in the early 21st century. Encyclopedia Britannica. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  2. ^ "Irak'ta Sadr siyasetten tamamen çekildi". Anadolu Ajansı. 29 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşı</span> ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Irakı işgaliyle başlayan savaş (2003-2011)

Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İslami Davet Partisi</span> Irakta bir siyasi parti

İslami Davet Partisi veya İslami Çağrı Partisi, Irak'taki siyasi partilerden biridir. Irak Yüksek İslam Konseyi ile birlikte Şii Birleşik Irak İttifakı'nın iki ana partisidir. Ocak 2005 Irak seçimlerinde ve daha uzun vadeli Aralık 2005 seçimlerinde mecliste çok sayıda sandalye kazandı. Parti, İran-Irak Savaşı sırasında ve İran Devrimi'nde Ayetullah Ruhullah Humeyni'yi destekledi. Hala İran ile olan ideolojik farklılıklara rağmen Tahran'dan mali destek almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim el-Caferi</span>

İbrahim Abdülkerim Hamza El Aşakir El Caferi, 7 Nisan 2005-20 Mayıs 2006 tarihleri arasında Irak başbakanı olarak görev yapan Iraklı siyasetçi. 8 Eylül 2014 tarihi itibarıyla Irak dışişleri bakanıdır.

Mehdi Ordusu, Irak'ta Şii lider Mukteda es-Sadr tarafından kurulmuş direniş örgütü. Haziran 2003'te kurulmuş olup hâlâ etkinliğini sürdürmekte ve yaklaşık olarak 60.000 militanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sistani</span>

Ali Sistani ya da dinî adıyla Büyük Ayetullah Seyyid Ali el-Hüseyni el-Sistani (Arapça: السيد علي الحسيني السيستاني, Farsça:سید علی حسینی سیستانی), Irak'ta yaşayan en önemli Şii dini liderdir.

Irak Direnişi ABD Silahlı Kuvvetleri öncülüğündeki yabancı silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Irak’ın işgalinin ardından işgal kuvvetlerine, işgal kuvvetlerinin sayesinde iktidara gelmiş olan yönetime karşı silahlı mücadele yürüten, destek veren Iraklı ve yabancı tüm unsurları kapsar. Direniş, ABD önderliğindeki Çokuluslu Güç birliklerinin yanı sıra, iş birliği yaptığı gerekçesiyle diğer Iraklı gruplarla da savaşmaktadır. Direniş, çeşitli farklı taktikler kullansa da asimetrik savaş gereğince genelde gerilla taktiklerine başvurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Necef Muharebesi (2004)</span>

Necef Muharebesi, 2003 yılında gerçekleşen Irak’ın işgaliyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinin ardından 2004 yılı Ağustos ayında ABD Silahlı Kuvvetleri ve Iraklı destekçileri ile Irak Direnişi içinde yer alan Mukteda El Sadr’a bağlı Mehdi Ordusu arasında Necef kentinde yaşanan çarpışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Temsilciler Meclisi</span> Irakın yasama organı

Temsilciler Meclisi, genellikle basitçe Parlamento olarak anılır, Irak Cumhuriyeti'nin tek meclisli yasama organıdır. 2020 itibarıyla 329 sandalyeden oluşuyor ve Bağdat'ta Yeşil Bölge'de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Bakır el-Hekim</span>

Büyük Ayetullah Muhammed Bakır El-Hekim Iraklı Taklit Mercii'dir. 1939'de Irak'ın Necef şehrinde dünyaya geldi. Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi'nin başkanıydı.

Kasım 2006 Medine es-Sadr saldırıları, 23 Kasım 2006'da, Irak'ın başkenti Bağdat'ta, Şii nüfusun yoğun olarak yaşadığı Medine es-Sadr semtinde gerçekleştirilen altı bombalı araç ve iki havan saldırısı. Irak İslam Devleti militanlarınca düzenlendiği belirtilen saldırılarda en az 215 kişi öldü, 250'den fazla kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Azrail</span>

Eyyüb Falih Hasan el-Rubayi, takma adıyla Ebu Azrail, Irak'ta Irak ve Şam İslam Devleti ile savaşan Haşdi Şabi'ye bağlı Şii milis grubu olan Kataib el-İmam Ali'nin bir komutanıdır. Irak'ta sosyal medyada büyük bir takipçi kitlesi kazanarak Şii Iraklılar arasında IŞİD'e karşı direnişin ortak bir simgesi haline geldi. Ebu Azrail, ABD tarafından yönetilen Irak işgali sırasında ABD'ye karşı savaşan Mukteda es-Sadr'ın Mehdi Ordusu'nda eski bir milis kuvveti üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Bâkır es-Sadr</span>

Muhammed Bakır es-Sadr din adamı, şii taklit mercii ve Iraklı siyasetçi. Lakabı ise beşinci şehiddir. Irak'ın en etkili dini ve politik figürlerinden birisidir. Mukteda es-Sadr onun damadıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irak'ta turizm</span>

Irak'taki turizm, Batı Asya ülkesi Irak'taki turizmi ifade eder. Başkent Bağdat, Kahire'den sonra Arap dünyasının en büyük ikinci şehridir. Irak'ın Şii İslamı ile ilgili birçok İslami hac yeri bulunmaktadır. Irak, ekoturizm için potansiyel bir yer olarak görülüyor. Erbil, 2014 yılında Arap Turizm Komitesi tarafından "Arap Turizm Sermayesi" seçildi. Oysa Kerbela ve Necef kentleri, ülkedeki dini alanların konumu nedeniyle Irak'taki en popüler turistik yerlerdir.

Irak Ulusal Kongresi, Ahmet Çelebi önderliğinde Birinci Körfez Savaşı'nın ardından ABD yönetimini, Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in devrilmesini teşvik etmek amacıyla birçok Iraklı siyasi partinin bir araya gelerek oluşturdukları şemsiye örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Sadr Hareketi</span> Irakta bir siyasi parti

Sadr Hareketi, Mukteda es-Sadr liderliğindeki Irak İslami ulusal hareketidir. Hareket, Irak toplumunun dört bir yanından ve özellikle ülkedeki Şii yoksullarından geniş destek görmektedir. Hareketin amaçlarını ve felsefesini belirleyen en önemli kişi Büyük Ayetullah Muhammed Sadık es-Sadr'dı. Önde gelen bir önceki kişi de Muhammed Bakır es-Sadr olmuştu. Hareket dini ve popülisttir. Amacı, dini yasalar ve kabile geleneklerinin bir kombinasyonu tarafından düzenlenen bir toplumdur.

<span class="mw-page-title-main">Fetih İttifakı</span> Irakta bir siyasi ittifak

Fetih İttifakı, Irak'ta 2018 genel seçimlerine katılmak için kurulan siyasi bir koalisyondur. Ana bileşenler, 2014'ten 2017'ye kadar IŞİD'i yenmek için Irak Ordusu ile birlikte savaşan Iraklı Şii Müslümanlardan oluşan ve devlet destekli bir şemsiye örgüt olan Halk Seferberlik Güçleri'nde yer alan gruplardır. İttifak, Bedir Örgütü lideri Hadi el-Emiri tarafından yönetiliyor.

Zaho saldırısı, 20 Temmuz 2022 tarihinde Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Duhok vilayetinin Zaho ilçesinde, bölgeyi gezmeye gelen Arap turistlere yapılan saldırıdır. Saldırıda ikisi çocuk olmak üzere en az dokuz sivil öldü ve 33'ten fazla kişi yaralandı.

2022 Irak parlamentosu saldırısı, 27 Temmuz 2022'de Iraklı Şii din adamı Mukteda es-Sadr'ı destekleyen yüzlerce Iraklı gösterici, Irak'ın başkenti Bağdat'taki Yeşil Bölge'de bulunan Irak Temsilciler Meclisi binasını bastı. Sadrcılar tarafından, "Aşure Devrimi"(Arapça: ثورة محرم الحرام) veya "Muharrem Devrimi" olarak bilinen fırtına Sadr hareketine karşı çıkan Şii güçlerin, Muhammed Şia' Al Sudani'nin Irak başbakanlığı görevine aday gösterilmesiyle ilgili haberler sızdırıldıktan sonra ardından sızdırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sadr Şehri</span>

Sadr Şehri, Irak'ın başkenti Bağdat'ın dokuz ilçesinden biridir. İlçe, Bağdat'ın doğusunda yer almaktadır. Yüzölçümü 45,40 km² olan semtin nüfusu 1 Temmuz 2018 tarihi itibarı ile 1.211.849'dur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.