İçeriğe atla

Muhtar es-Sekafî

Muhtar es-Sekafî
المختار الثقفي
DoğumMuhtar bin Ebu Ubeydullah es-Sekafi
622
Taif, İslam Devleti
Ölüm3 Nisan 687
Kufe, Emevî Devleti
MeslekKomutan
Ebeveyn(ler)Ebû Ubeyd es-Sekafî

Muhtar es-Sekafî (Arapçaالمختار الثقفي), Ali'nin oğullarından olan Muhammed bin Hanefiyye'nin imam olması gerektiğini benimseyen Muhtariyye hizibinin kurucusu.

622'de doğdu. Muhtariyye'nin kurucusu olan Muhtar es-Sekafi hakkında kendisinin aslen başlangıçta Harici, Zübeyri ve Şii olup, daha sonra Keysanilik hareketiyle Kerbelâ Olayı'nın intikamını almak üzere ortaya çıktığı ve Muhammed bin Hanefiyye'nin dâîsi olduğu, bazı gizli ilimlerden bahsettiği ve bir fırsatçı olduğu yönünde yapılan değerlendirmelere sıklıkla rastlanmakla birlikte, bu görüşlere katılmayan bazı çağdaş yazarlar da mevcuttur.[1]

Muhtar es-Sakafi, hem Emevîler'den ayrı bağımsız bir halifelik ilan eden Abdullah bin Zübeyr'in Kufe'deki valisini görevinden uzaklaştırması, hem de Kufe'de karargâh kurarak Hüseyin bin Ali'nin Kerbela Savaşı'nda öldürülmesinin intikamını almak için Emevî halifelerine karşı bir isyan tertip etmesi ile cihad etmiştir.[2][3][4]

Hayatı

Gençliği

Tam adı "Banu Havazin Aşireti'nden Muhtar Ebu Ubeyd Mesud Sakafi"[5] olan Muhtar Taif'te 622 yılında doğmuştur.[3] El-Mukhtâr, Hicrî 13 - Milâdî Kasım 634 yılındaki Köprü Savaşı'nda öldürülen Ebû Ubeyd es-Sekafî'nin oğluydu.[6]

Annesinin adı Hüsna idi ve iki kız kardeşi vardı:[5] Kardeşlerinden Safiye, Ömer bin Hattab'ın ikinci büyük oğlu, hadis ve fıkıh alanlarında şöhret sahibi bir uzman olan ve İlk Fitne savaşında tarafsızlık siyaseti izleyen, Abdullah bin Ömer ile evliydi. Diğer kız kardeşi ise Sad bin Ebu Vakkas'ın oğlu, Rey valisi ve vaiz olan Ömer bin Sad ile evliydi. Kızlarından bir tanesi de İmam Zeynel Âbidin ile evliydi.[5]

Babasının ölümünden sonra annesi ve amcası Sad bin Mesud tarafından yetiştirildi. Amcası Saad bin Mesud, Ömer bin Hattab tarafından Irak'taki Medain şehrine vali olarak tayin edilmişti. Muaviye iktidara gelene kadar bu görevde kalan amcası, Muaviye tarafından Musul valiliğine tayin edildi.[5]

Tutuklanması ve Mekke'ye sürgünü

679 yılında Ziyad bin Ebu Süfyan'ın oğlu Ubeydullah bin Ziyad, Muhtar'ı tevkif ederek bir yeraltı zindanı olan Temura hapishanesine gönderdi.[6] Ali bin Ebu Talib'in müridlerinden ve sufilerin ulularından kabul edilen İslam alimi Meytham bin Yahya Temmar[7] da Muhtar ile birlikte bu kodeste yatmaktaydı.[8] Daha sonra ise Muhtar kızkardeşi Safiye'nin kocası Abdullah bin Ömer'in Emevî Halifesi Yezid'i ikna etmesi neticesinde, Yezid'in emriyle Ubeydullah bin Ziyad tarafından üç gün içerisinde Kufe'yi terk etmesi şartıyla serbest bırakıldı. Böylece tekrar özgürlüğüne kavuşan Muhtar Mekke'ye doğru yola koyuldu.[9] Mukhtar burada Kabe'yi Yezid'in Kinde[10] kabilesine mensup Emevî Generali Hüseyin bin Numeyr'ul Sakuni komutasında Suriye'den gönderdiği işgalcilere karşı savundu.[11] Mekke'de dört yıl kaldıktan sonra Kufe'ye dönmeye karar verdi.[12]

Kufe'ye dönüşü ve tutuklanması

Yezid'in ölümünden sonra eski vali Ubeydullah bin Ziyad bin Ebu Süfyan'nın Şam'a kaçışından istifade eden Kufeliler Abdullah bin Zübeyr'i desteklediler.[12] Bu sırada Kufe'ye geri dönen Muhtar, Abdullah bin Zübeyr tarafından Kufe valisi olarak atanan Abdullah bin Muti tarafından tekrar tutuklandı. Bunun üzerine Muhtar hapishaneden, Süleyman bin Sird'in Bilad el-Şam ile Irak sınırındaki Ayn'ül Varda Savaşı'nda Ubeydullah bin Ziyad bin Ebu Süfyan'ın ordusu tarafından öldürülmesinden sonra Şia ordusunun başına geçen ve ordusunu Kufe'ye çekmeye karar veren Rifah bin Şedded ile arkadaşlarına haber gönderdi. Rifah bin Şedded, Muhtar'ın haberine cevap vererek hapishaneye baskın düzenleyerek Muhtar'ı kurtarmaya hazır olduğunu bildirdiyse de Muhtar ona böyle bir şeyi yapmamasını emretti.[13] Neticede, Muhtar damadı Abdullah bin Ömer bin Hattab'ın saygınlığı ve arabuluculuğu sayesinde ikinci kez hapishaneden dışarı çıkmayı başardı.[14]

Muhtar'ın isyanı

Muhtar, 685 yılında hapisten çıktıktan sonra devrimin başladığını ilan ederek Kerbela Olayı'nın faillerini cezalandırmak için halkı ayaklanmaya davet etmeye başladı. Ali bin Ebu Talib'in oğullarından olan Muhammed bin Hanefiyye'den de kendisini destekleyen bir mektup aldı. Muhammed bin Hanefiyye'nin verdiği bu destek insanları Muhtar tarafından başlatılan bu isyana katılmaya teşvik etti. Mâlik el-Eşter'in oğullarından İbrahim el-Eşter de bu ayaklanmaya katılanlar arasındaydı. Asiler ayaklanmayı 19 Ekim 685 salı gecesi başlattılar.[14] Şehri ele geçirdiler ve hükümdar Hicaz'a kaçtı.[15] Kufe Mescidinde kürsüye çıkan Muhtar, Ali'nin adaletini geri getirmek için mücadelesini sürdüreceğini açıkladı.[16]

İntikam

Aynülverde Muharebesi sonrası ilerleyen Emevî Ordusu Musul'u aldı ve Kufe'ye ilerledi. Muhtar, Yezid bin Enes komutasında 3000 kisilik ordu topladı. İki savaş kazandıktan sonra Yezid bin Enes'in vefatı ordunun maneviyatını bozdu.[17] Muhtar daha sonra İbrahim el-Eşter komutasında 7000 kisilik bir ordu kurdu. Ordu, Kufe'den ayrılınca Muhtar'ın düşmanları sarayını kuşattı. İbrahim el-Eşter'in yardıma gelmesiyle isyan bastırıldı.[18]

İmam Hüseyin'in bebeğinin katili Hurmala bin Kahil ile İmam Huseyin'nin katillerinden Sinan bin Enes ve Ömer bin Sa'ad da infaz edildi. İmam Hüseyin'in kafasını kesen Şimr bin Zi'l-Cevşen kaçmasına rağmen ordunun sürdürdüğü takip neticesi Vasit yakınlarında bir köyde bulunarak infaz edildi. Şibt bin Rubi ise Basra'ya kaçtı.[18]

Hazar Savaşı

Ağustos 686'da, İbrahim el-Eşter ordusu Hazar Nehri yakınlarında Ubeydullah bin Ziyad'in ordusu ile karşılaştı. Ubeydullah bin Ziyad ile Hüseyin bin Nümeyr burada öldürüldü. İbrahim el-Eşter'in küçük ordusu Ubeydullah bin Ziyad'ın büyük ordusunu yendi.[3][19]

Medine ve Alevileri, Emevî ile Zübeyri halifelerinden kurtarışı

Emevî Halifesi Abdülmelik Medine'ye bir ordu yolladı. Muhtar ise burayı savundu. Zübeyri Halifesi Abdullah bin Zübeyr Medine'yi Abdülmelik'in ordusuna karşı savunmak için 2000 kisi yolladı. Ancak asıl maksadı Muhtar'a saldırmaktı. Abdullah bin Zübeyr, Alevilerden nefret ederdi. Onları tutsak aldı ve evlerini yıktı. Muhtar bu defa 5000 kişiyle Alevilerin yardımına koştu ve evlerini onardı.[20]

Ölümü

Abdullah bin Zübeyr kardeşi Mus'ab bin Zübeyr'i Basra valisi olarak atadı.[21] Mus'ab büyük bir ordu ile Kufe'ye doğru yola çıktı ve Muhtar'i yakaladı. İbrahim el-Eşter ise Musul'da idi. Muhtar ufak bir ordu ile bin Zübeyr'i karşıladı. Mus'ab bin Zübeyr'in ordusu Muhtar'ın ordusunu Kufe'ye geri püskürttü. Mus'ab'ın ordusu Muhtar'ı Kufe'ye kovalamaya devam etti ve onu sarayında tam dört ay muhasara altında tuttu. 3 Nisan 687'de Muhtar'ın yanında 17 adamı kaldı. Neticede 67 yaşındaki Muhtar öldürüldü.[3][22]

Mus'ab bir günde 7000 insan katletti.[22] Muhtar'ın hanımı Ümre ile kızı Numan bin Başir el-Ensari'nin Hira ile Kufe arasında bir yerde kafaları kesildi.[23]

Muhtar'ın mezarı günümüzde Kufe Mescidinde bulunmaktadır.[24]

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ^ TDV, Diyânet İslâm Ansiklopedisi, Keysân’îyye/Muhtâr’îyye maddeleri.
  2. ^ Hawting. The History of Al-Tabari, vol. xx, 1989, p. 182
  3. ^ a b c d "al-Mukhtār ibn Abū ʿUbayd al-Thaqafi". Encyclopædia Britannica, Inc. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  4. ^ E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936 (Reprint ed. bas.). Leiden: E.J. Brill. 1993. ss. 615-617. ISBN 9004097961. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ a b c d Dr Mahmood Husein Datoo. "Chapter 1 - Who was Mukhtar?". Mukhtar: How He Avenged The Kerbala Perpetrators. 29 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  6. ^ a b al-Syyed, Kamal. "Mukhtar al-Thaqafy". Mukhtar al-Thaqafi. Kum, İran: Ansariyan Foundation. s. 3. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  7. ^ Tabatabaei, Muhammad Husayn (1977). Shiʻite Islam (2.2isbn=9780791494608 bas.). SUNY Press. s. 55. 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  8. ^ al-Syyed, Kamal. "Maytham al-Tammar". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 7. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  9. ^ al-Syyed, Kamal. "Safyyah". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 8. 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  10. ^ Lammens & Cremonesi (1986), pp. 620–621.
  11. ^ al-Syyed, Kamal. "Mukhtar defends Allah's House". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 10. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  12. ^ a b al-Syyed, Kamal. "Mukhtar comes back to Kufa". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 11. 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  13. ^ al-Syyed, Kamal. "Mukhtar sends a Message". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 13. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  14. ^ a b al-Syyed, Kamal. "Mukhtar announces the Revolution". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 14. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  15. ^ al-Syyed, Kamal. "The Revenge". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 16. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  16. ^ al-Syyed, Kamal. "In Kufa Mosque". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 17. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  17. ^ al-Syyed, Kamal. "The Victory". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 18. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  18. ^ a b al-Syyed, Kamal. "The Rumours". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 19. 21 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  19. ^ al-Syyed, Kamal. "The Battle of al-Khazir". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 21. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  20. ^ al-Syyed, Kamal. "Abid al-Malik bin Marwan". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 22. 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2013. 
  21. ^ al-Syyed, Kamal. "Mus'ab bin al-Zubair". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 23. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  22. ^ a b al-Syyed, Kamal. "The End". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 24. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  23. ^ al-Syyed, Kamal. "The Believing Woman". Mukhtar al-Thaqafi. Qum, Iran: Ansariyan Foundation. s. 25. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013. 
  24. ^ "Hundreds of thousands' Friday assemblage in Masjid-e-Uzma Kufa". Jafariyanews.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kufe</span> Güney Irakta Halife Ömerin emriyle Sa‘d b. Ebû Vakkas tarafından kurulan şehir

Kûfe, Irak'ın Necef ilinde (muhafaza) bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Kerbelâ Olayı</span> Hüseyin bin Ali ile Emevî halifesi Yezidin orduları arasında Kerbelâda gerçekleşen çatışma (680)

Kerbelâ Olayı veya Kerbelâ Savaşı ya da Kerbelâ katliamı, 10 Ekim 680'de, bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbelâ şehrinde, Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi halifesi I. Yezid'in ordusu arasında cereyan etmiştir. Hüseyin ve kafilesindeki herkes öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Yezîd</span> Emevîlerin ikinci halifesi

Yezîd bin Muâviye, Emevîlerin ikinci halifesi.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Zübeyr</span> sahabe

Abdullah bin Zübeyr, İkinci Emevi halifesi Yezid'e biat etmeyerek isyan başlatan ve Mekke'de karşı halifeliğini ilan ederek 692'deki öldürülüşüne kadar Emevilerle mücadele eden tabiin.

<span class="mw-page-title-main">II. Muâviye</span> emevilerin üçüncü halifesi

II. Muaviye, Emeviler'in üçüncü halifesi. Halifeliğe babası I. Yezid'in ölümünden sonra geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Mervân</span> Emevilerin dördüncü halifesi (623-685)

I. Mervan, Emevîlerin dördüncü halifesi. Emeviler halifeliğine 684'te II. Muaviye'nin halifelikten feragat etmesinden sonra geçmiştir. I. Mervan'ın halife olmasıyla Emeviler hanedanın iktidar gücü Ebu Süfyan kolundan "Hakam bin Vail" koluna geçmiştir; Ebu Süfyan ve Hakam bin Vail, Emevîlerin ismini aldığı Ümeyye'nın torunlarıdır. Hakam da Osman bin Affan'ın birinci derece kuzenidir. Dokuz ay süren halifeliği, önce diğer Emevilere karşı iç savaşla geçmiş ve bunda başarı sağlamıştır. Sonra Hicaz'da isyan etmiş ve kendi halifeliğini ilan etmiş olan Abdullah bin Zübeyr'i halife kabul etmiş olan güney Suriye ve Mısır'ı eline geçirmiştir. Fakat Mervan 685'te öldüğünde Abdullah bin Zübeyr hâlâ Irak ve Hicaz'da halife olarak kabul edilmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Zübeyr İsyanı</span>

Abdullah bin Zübeyr İsyanı; Yezid'e sadakat yemin etmeyenlerin diğer bir başkanı olan Ebu Bekir'in torunu ve Peygamber'in yakın sahabilerinden Zübeyr bin Avvam'ın oğlu Abdullah bin Zübeyr'in çıkardığı isyandır.

Ömer bin Sa'd, Sahabelerden ve Aşere-i Mübeşşere'den Sa'd bin Ebû Vakkas’ın oğludur. Doğum tarihi hakkında farklı rivayetler vardır. Bir rivayete göre Muhammed bin Abdullah hayatta iken, diğer bir rivayette ise Ömer bin Hattab'ın halifeliği döneminde dünyaya gelmiştir. Babası Sa’d bin Ebî Vakkas ile birlikte Irak’ın fethine katılan İbni Sa’d, Emevîler döneminde Merv ve Rey vâliliklerinde de bulunmuştur.

Bu liste İslam peygamberi Muhammed'in sahabelerini alfabetik olarak göstermektedir. Sahabe, Muhammed'i hayatında en az bir defa görmüş kişilerdir. Sayılarının 124.000 civarında olduğu sanılmaktadır. İlk sahabe eşi Hatice, son ölen sahabe Ebu Tufeyl Âmir bin Vâsile el-Leysî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ubeydullah bin Ziyâd</span>

Ubeydullah bin Ziyad bin Ebih, Emevîler'in Irak valisi.

<span class="mw-page-title-main">Hür bin Yezîd</span>

Hür b. Yezid b. Naciye Temimi Yerbui Riyahi, Kerbelâ Olayı’nda Hüseyin’in safına geçen Emevî kumandanı.

Ebu’n-Numan İbrahim b. Maliki Eşter Nahai ; Maliki el-Eşter’in oğludur ve Muhtar b. Ebu Ubeyd Sakafi’yi destekleyerek Hüseyin’in katillerinden intikam almak için Emevilere karşı ayaklanmıştır.

Emeviler dönemi Irak valileri listesi, Emeviler devrinde görev yapan Irak valilerini tarihe göre listelemektedir. Ziyâd bin Ebih'in 670 yılında 'genel Irak valisi' olmasından önce Irak, Basra ve Kufe valilikleri olarak iki valilikle yönetilmiştir. Bazı dönemlerde genel valilik uygulamasından vazgeçilmiş Irak yine Basra ve Kufe olarak iki valilikle yönetilmiştir. Bu listede Basra ve Kufe valileri gösterilmemiştir.

Salih bin Abdurrahman
<span class="mw-page-title-main">Ziyâd bin Ebih</span>

Ziyâd bin Ebih', Emevîler dönemi devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Salim bin Ziyâd</span> Emevî generali ve devlet adamı (ö.692)

Abū Ḥarb Salm ibn Ziyād ibn Abīhi, Emevî saflarına dönmeden önce İkinci Müslüman İç Savaşı sırasında Abdullah bin Zübeyr'in halifeliğine sığınan Emevî generali ve devlet adamıdır. Salim, Halife I. Yezîd tarafından 681'de Horasan ve Sistan valisi olarak atandı. Valiliği sırasında, Semerkant ve Harezm dahil olmak üzere Orta Asya'nın Mâverâünnehir bölgelerine birkaç sefer baskın düzenledi. Başarıları ve savaş ganimetinin Horasan Arap birlikleri arasında cömertçe dağıtılması, onlar arasında geniş bir popülerlik kazandı, ancak Yezîd öldükten sonra Salim, Emevîlere olan sadakatlerini uzun süre koruyamadı. Birlikleri ve seçilmiş halefi Abdullah bin Hâzim es-Sülemî, Abdullah bin Zübeyr'in rakip halifeliğine bağlılıklarını verdikten sonra Salim, Basra'ya gitti. Orada, sonunda bin Zübeyr'in kampına katıldı, ancak yine de bin Zübeyr tarafından Mekke'de hapsedildi. Büyük bir rüşvet ödedikten sonra serbest bırakıldı ve bin Zübeyr'in 692 sonlarında Emevîler tarafından öldürülmesinin ardından yeniden Horasan valiliğine atandı. Ancak görevine devam edemeden öldü.

<span class="mw-page-title-main">Aynülverde Muharebesi</span> Ocak 685in başlarında Emevi ordusu ile Tevvâbîn arasında yapılan muharebe

Aynülverde Muharebesi Ocak 685'in başlarında Emevî ordusu ile Tövbe edenler (Tevvâbîn) arasında savaştır. Tevvâbîn, Muhammed'in bir sahabesi olan Süleyman bin Surad liderliğindeki Ali yanlısı Kufe'de, 680 yılında Emevîlere karşı ayaklanan bir gruptu. Ali yanlısı Kufeliler, Hüseyin'i Emevî halifesi I. Yezîd'e karşı ayaklanmaya çağırdılar, ancak daha sonra 680'de Kerbelâ Olayı'nda öldürüldüğünde ona yardım edemediler. Başlangıçta küçük bir yeraltı hareketi olan Tevvâbîn, Yezid'in 683'te ölümünden sonra Irak'ta yaygın bir destek gördüler. Ubeydullah bin Ziyâd komutasındaki büyük bir Emevî ordusunun Irak'a saldırı başlatmaya hazırlandığı kuzey Suriye'ye ayrılmadan kısa bir süre önce destekçilerinin çoğu tarafından terk edildiler. Resulayn'da çıkan üç gün süren savaşta küçük Tevvâbîn ordusu imha edildi ve İbn Surad da dahil olmak üzere üst düzey liderleri öldürüldü. Bununla birlikte, bu savaş, Muhtar es-Sekafî'nin daha sonraki daha başarılı hareketi için bir öncü ve motivasyon kaynağı olduğunu kanıtladı.

Süleyman bin Surad el-Khuza'i, İslam peygamberi Muhammed'in torunu Hüseyin'nin ölümünün intikamını almak için İkinci Fitne sırasında Tevvâbîn hareketine liderlik eden Kufeli ve Ali yanlısı bir liderdir. İlk Fitne sırasında dördüncü halife Ali'nin yanında savaşlara katılmıştı, ancak bazen onun kararlarını onaylamamıştır. I. Muâviye'nin ölümünden sonra, Ali'nin oğlu Hüseyin'i isyana çağıran Kûfelilerin en önde geleniydi. Hüseyin'in 680'de Kerbelâ Olayı'nda Hüseyin'i desteklemeyi başaramadığı ölümünden sonra, İbn Surad ve Kufe'nin diğer bazı Ali destekçileri, onun ölümünün intikamını almak için kendilerini feda ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Mercirahit Muharebesi (684)</span>

Mercirahit Muharebesi İkinci Fitne'nin ilk çatışmalarından biridir. 18 Ağustos 684'te, Halife Mervan I komutasındaki Emevileri destekleyen Yaman aşiret konfederasyonunun Kelb ağırlıklı orduları ile kendisini Halife ilan eden Mekke merkezli Abdullah ibn al- Zübeyr arasında gerçekleşmiştir. Kelb zaferi, Emevilerin Bilad al-Sham üzerindeki konumunu sağlamlaştırdı ve İbnü'l-Zübeyr'e karşı savaşta nihai zaferlerinin yolunu açtı. Bununla birlikte, aynı zamanda, Emevi Halifeliğinin geri kalanı için sürekli bir çekişme ve istikrarsızlık kaynağı olacak olan Kays ve Yaman arasında acı bir bölünme ve rekabet mirası da bıraktı.

Ömer bin Ubeydullah bin Ma'mer et-Teymi, Haricilerle savaşlarında Zübeyriler ve Emevi halifeliklerinin komutanıydı ve 7. yüzyılın sonlarında Kureyş'in Teym boyunun reisiydi.

Bu sayfada, 670'li yıllarda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.