İçeriğe atla

Muhammed es-Sufi

Muhammed es-Sufi
Suriye Savunma Bakanı
Görev süresi
8 Mart 1963 - 2 Mayıs 1963
BaşkanLu'ay el-Etâsî
Başbakan Selahaddin el-Bitar
Yerine geldiğiAbdülkerim Zahreddin
Yerine gelenZiyad el-Hariri
Kişisel bilgiler
Doğum 1927[1]
Lazkiye, Suriye Devleti
Ölüm 19 Kasım 2018 (90-91 yaşlarında)
Lazkiye, Suriye
Milliyeti Suriyeli
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Suriye
Rütbesi Feldmareşal

Muhammed el-Sufi (Arapçaمحمد الصوفي; 1927 - 19 Kasım 2018), Suriye Ordusunda feldmareşaldi.[1] 1963 Suriye Darbesi'nde rol oynadı ve aynı yılın Mart ve Mayıs ayları arasında kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Siyasi olarak bir Nasırcıydı, ordudaki Baasçı rakipleri tarafından kenara itildi ve 1990'larda Suriye'ye dönmeden önce siyaset sahnesinden ayrıldı.

Kariyer ve 1963 olaylarında rol

1948 yılında Humus Askerî Akademisinden mezun olan Sufi,[2] 1960'ların başında Suriye'nin orta kesimindeki Humus'ta ordunun tugay komutanı olarak görev yaptı. Mısır Cumhurbaşkanı ve önde gelen pan-Arapçı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olarak 1961'de Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden (Mısır'la birleşme) ayrılmasına karşı çıktı. Yalnız değildi ve 1962 ortalarında subaylar arasında Sufi ve Raşid el-Kuteyni liderliğindeki Nasırcıları, Askeri Komite liderliğindeki Baasçıları ve Ziyad el-Hariri liderliğindeki siyasi bağımsızları bir araya getiren gevşek bir birlikçi koalisyon kuruldu. Birlikçiler; Nazım el-Kudsi ve Halid el-Azm'ın ayrılıkçı hükûmetini devirmek için bir darbe planladılar.[3]

Nihayetinde planlanan darbenin 9 Mart'ta uygulanmasına karar verilmiş olsa da Sufi ve Kuteyni 5 Mart'ta Hariri'ye planın 11 Mart'a ertelenmesini önerdi.[4] Niyetleri, darbe sırasında herhangi bir şiddet olayından kaçınmak için daha fazla ordu birimi üzerinde birlikçilerin kontrolünü sağlamaktı. Nasırcı olmayan meslektaşları bunu Sufi ve Nasırcıların daha sonra kendi darbelerini başlatma girişimi olarak değerlendirdi ve Suriye uzmanı İtamar Rabinoviç'e göre, birlikçi subaylar arasında tek başına en büyük grup olan ve Cumhurbaşkanı Nasır'la olan ilişkileri nedeniyle önemli bir halk desteğine sahip olan Nasırcılar, darbenin planlandığı gibi gitmesi halinde Baasçılar ve bağımsızlar tarafından kenara itilmekten korkmuş olabilirler. Yine de darbe gecikmedi ve 7 Mart gecesi erken saatlerde başlatılarak 8 Mart sabahı başarıya ulaştı.[5] Sufi ve Kuteyni hazırlıksız yakalanmış ve nispeten küçük roller oynayarak ayaklanmaya katılmak için acele ettiler.[4]

Yeni hükûmet, Baasçıların hakimiyetindeki Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyinin (UDKK) liderliğinde kuruldu. UDKK, Lu'ay el-Etasi'yi devlet başkanı ve Baas Partisinin kurucularından Selahaddin el-Bitar'ı da başbakan olarak seçti. Bitar, Sufi'yi savunma bakanı olarak atadı, ancak kabinedeki portföylerin çoğu esas olarak Baasçılara ve diğer sadık kişilere verildi.[6] Nasırcılar ile Baasçılar arasında ay sonuna doğru başlayan gerginlik, Nasırcıların Baasçıları 17 Nisan'da Mısır ve Irak'la imzalanan birlik anlaşmasını bozmakla suçlamasıyla iyice tırmandı. Bu durum 28 Nisan'da başlayan Nasırcı subayların toplu tasfiyesiyle doruğa ulaştı ve Sufi'nin protesto amacıyla savunma bakanlığından ve UDKK'den istifa etmesine yol açtı.[7] İstifasını açıkladığında Lübnan'ın başkenti Beyrut'taydı.[8] Albay Cassim Elvan ve Raif el-Maarri liderliğindeki Nasırcıların başarısız darbe girişiminin ardından Sufi tutuklandı ve askeri mahkemede yargılanarak hükûmet karşıtı faaliyetlere katıldığı iddiasıyla ömür boyu hapse mahkûm edildi.[9] Aralık 1964'te Elvan, Maarri ve diğer komplocuların da serbest bırakıldığı ve sürgüne gönderildiği daha geniş bir af kararının parçası olarak serbest bırakıldı.[10] Sufi bir süre sonra Suriye'den ayrıldı.[11]

Suriye'ye dönüş

Sufi 1990 baharında, istifası sırasında Baasçı Askeri Komite üyesi olan Devlet Başkanı Hafız Esad tarafından Suriye'ye geri davet edildi. Bu dönem Suriyeli siyasi sürgünler için bir açılım oldu. Sufi ülkesine döndükten sonra Nasırcı Demokratik Arap Partisini kurdu.[11]

Sufi, 19 Kasım 2018'de Lazkiye'de öldü.[12]

Kaynakça

  1. ^ a b "الفريق محمد الصوفي". mod.gov.sy (Arapça). 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2017. 
  2. ^ "Syrian History - The graduation class of the Military Academy - 1948". www.syrianhistory.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
  3. ^ Rabinovich, 1972, s. 45.
  4. ^ a b Mufti, 1996, s. 146.
  5. ^ Rabinovich, 1972, ss. 47-48.
  6. ^ Choueiri, 2010, ss. 111-112.
  7. ^ Seale, 1990, s. 82.
  8. ^ Middle East Forum (İngilizce). Alumni Association of the American University of Beirut. 1963. s. 7. 
  9. ^ Asian Recorder (İngilizce). 1963. s. 5554. 
  10. ^ Mideast Mirror (İngilizce). Arab News Agency. July 1964. s. 78. 
  11. ^ a b Drysdale, 1991, ss. 38-39.
  12. ^ "وزير الدفاع الاسبق محمد الصوفي - التاريخ السوري المعاصر". Syrian Modern History. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Zeki el-Arsuzi</span> Suriyeli filozof (1899-1968)

Zeki el-Arsuzi Suriyeli bir filozof, filolog, sosyolog, tarihçi ve Arap milliyetçisiydi. Fikirleri Baasçılığın ve siyasi hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Yaşamı boyunca başta Arapçanın Kendi Dilindeki Dehası (1943) olmak üzere birçok kitap yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi</span> Suriyede bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi, resmi olarak Suriye Bölgesel Şubesi, 7 Nisan 1947'de Mişel Eflak, Selahaddin el-Bitar ve Zeki el-Arsuzi'nin takipçileri tarafından kurulmuş neo-Baasçı bir örgüttür. Parti, 1966'daki orijinal Baas Partisi'ndeki bölünmenin ardından Suriye'nin hâkim olduğu Baas hareketine bağlılığını bildirmeden önce orijinal Baas Partisinin (1947-1966) bölgesel şubesiydi. Parti, Baasçıları iktidara getiren 1963 Suriye darbesinden bu yana Suriye'yi kesintisiz olarak yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyi (UDKK), 1963 Suriye Darbesi'nden sonra Suriye'yi yönetmek üzere kurulan yirmi kişilik konseydir.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

1961 Suriye askerî darbesi, Suriye Ordusu subaylarının 28 Eylül 1961'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin dağılması ve bağımsız bir Suriye Cumhuriyeti'nin restorasyonu ile sonuçlanan bir ayaklanmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lu'ay el-Etâsî</span> 2. Suriye devlet başkanı

Lu'ay el-Etâsî Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ümran</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1922-1972)

Tümgeneral Muhammed Ümran, üniter Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesi ve 8 Mart Devrimi'nden 1966 Suriye Darbesi'ne kadar Suriye siyasetinin önde gelen isimlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad el-Hariri</span> Suriyeli asker ve siyasetçi

Muhammed Ziyad el-Hariri Suriye Ordusunun önde gelen eski subaylarından biridir. Sıkı bir Arap milliyetçisi olan Hariri, 1958 yılında Suriye ile Mısır arasındaki birleşmeyi desteklemiş, 1961 yılında Suriye'nin Mısır'dan ayrılmasına karşı çıkmış ve Mart 1963'te ayrılıkçı hükûmeti deviren darbenin baş lideri olarak görev yapmıştır. Nasırcılardan ve Baasçı rakiplerinden siyasi olarak bağımsız olan Hariri, darbenin ardından ordunun genelkurmay başkanı olarak görev yaptı ve ordudaki Baasçı olmayanların geniş çaplı tasfiyesi sırasında görevden alınana kadar kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Kısa bir süre sonra da siyasi faaliyetlerden çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sami Dürubi</span> Suriyeli diplomat ve siyasetçi (1921-1976)

Sami Dürubi Suriyeli siyasetçi, diplomat, yazar, çevirmen, üniversite profesörü ve filozoftur. 1960'lı yıllar boyunca Suriyeli bir diplomat olarak çalışmış, sırasıyla Brezilya, Fas, Yugoslavya ve Mısır'ın yanı sıra Arap Birliği, İspanya ve Kutsal Makam'da Suriye büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 1963'te kısa bir süre eğitim bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca çok sayıda edebi eseri Arapçaya çevirdi.

Raif el-Maarri Suriye Ordusunda subay ve Albay Casim Elvan'ın yardımcısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülvehhâb Havmad</span> Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör (1915-2002)

Abdülvehhâb Havmad Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.