İçeriğe atla

Muhammed es-Serahsî

Muhammed es-Serahsî
Doğum1009 (Hicri 400)
Serahs, Karahanlılar Devleti
Ölüm1090 (Hicri 483)
Merginan, Karahanlılar Devleti
Dinİslam
Kariyeri
DalıFıkıh ve Hadis
Doktora
danışmanı
Abdülaziz el-Halvânî
Doktora öğrencileriOsman el-Beykendî
Ebu Bekr el-Hâsırî
Mahmud el-Uzcendî

Muhammed es-Serahsî (Muhammed ibn Ahmed es-Serahsi) (1009/h.400 - 1090/h.483), Karahanlılar devrinde yaşamış fıkıh bilgini. Hanefi mezhebine bağlı olan Serahsi'nin İslam bilim dünyasındaki unvanı 'imamların güneşi' anlamına gelen Şemsü'l Eimme'dir.[1]

Buhara'da Abdülaziz el-Halvânî'nin talebesi oldu ve uzun yıllar derslerinde bulundu. Karahanlı devletinin adil olmayan vergilerin ödenmemesi konusunda halkı harekete geçiren bir fetva vermesi ve meşru olmayan vergileri ödememeleri için halkı kışkırtması sebebiyle,[2][3][4] zamanın Sultanı tarafından, Özkend şehrindeki başkent kalesinin zindanlarında bulunan bir kuyuya hapsedildi. Burada yaklaşık on beş yıl boyunca hapiste kalan Serahsi, hapis hayatının getirdiği zorlukların tedricen azalması ve kendisine hapishanede ders verme izni verilmesinin ardından, kuyunun dibinde öğrencilerine ders vermeye ve kitaplar dikte ettirmeye başlamıştır.[4][5] Hapis hayatının son yıllarında (1086) Özkent'deki hapishaneden alınarak aynı şehirdeki Emir Gûn'un evine nakledilmiş ve ardından h. 480/1087 yılında özgürlüğüne kavuşarak ömrünün son üç yılını geçirdiği Mergan'a (Fergana) dönmüştür.[6][7] Hapis süresinde dikte ettirdiği muhtemel olan eserlerden birisi de el-Mebsut'tur.[8] Zira bu eserinde, Serahsî'nin eseri hapiste olduğu sürede öğrencilerine dikte etme amacıyla yazdırdığını gösteren ifadelere sıkça rastlanır. Hapishaneye düzenli olarak gelen öğrencilerin el-Kâfî'yi hocalarına okumaları ve Serahsî'nin de okunan pasajlar hakkında açıklamada bulunduktan sonra öğrencilerinin yardımıyla metinler hazırlaması ile bu kitabın meydana getirilmiş olması kuvvetle muhtemeldir.[8]

Eserlerinde İslam dünyasının ortak dili olan Arapçayı kullanmakla birlikte, bazen diğer dilleri ve özellikle Farsçayı kullanmıştır. Ayrıca matematik ve cebirde iyi olduğu, şiir ile ilgilendiği belirtilmektedir.[9] Eserlerinde diğer bütün görüşler ve mezhepler hakkında tarafsız ve objektif bir metod izleyerek tahlil yapmaktaydı. Bunun yanında eserlerinde konuları felsefi bir biçimde ele almıştı. Bu açıdan Hanefilikte konuları tahlili bir yöntem ile ele alan ilk şahsiyetlerden birisidir. Siyasi kararların arka planlarına etki eden anlayış ve ikna gücüne sahiptir.[3]

Kitapları

  • El-Mebsut
31 ciltten oluşmaktadır. Mustafa Cevat Akşit'in derleyiciliğinde Türkçeye çevrilmiştir.
  • Şerhu's Siyeri'l Kebîr
  • Şerh-u Ziyâdâti'z Ziyâdât
  • Şerhu Muhtasari't Tahâvî
  • Şerhu'l Câmii's Sağîr
  • El-Usûl

Kaynakça

  1. ^ http://academia.edu/3447935/imamlar_gunesi_Semsul-Eimme_Muhammed_Ibn_Ahmed_es-Serahsi[] Academia.edu
  2. ^ Schacht, 9.
  3. ^ a b YILDIZ, Abdullah (Haziran 1998). ""Serahsî'nin Sünnet Anlayışı Ve Hadislerle Ameli"". Harran Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4. s. 139-159. Erişim tarihi: 20 Haziran 2024. 
  4. ^ a b Tuğ, Salih. Eserlerinde Rastlanan İfadelerine Göre İmam Serahsi'nin Hapis Hayatı, s.43
  5. ^ Hamidullah, Serahsi Armağanı, 16.
  6. ^ Leknevi, Abdülhay, el-FEVÂİDÜ'l-BEHİYYE, Mısır 1906. s.158
  7. ^ Tuğ, Salih. Eserlerinde Rastlanan İfadelerine Göre İmam Serahsi'nin Hapis Hayatı, s.49
  8. ^ a b "el-MEBSÛT". TDV İslâm Ansiklopedisi. 19 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2024. 
  9. ^ Hamidullah, Serahsi Armağanı, 24.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hadis</span> İslam peygamberi Muhammede isnat edilen sözler ve fiiller

Hadis, Muhammed'e atfedilen ve onun sözleri, fiilleri, onaylamaları ve sıfatlarını içeren bilgilerdir. Hadis âlimleri buna sahabe ve tabiînin söz ve fiillerini de eklemişlerdir. Ancak bunlar kaynak olma bakımından Muhammed'in fiil ve sözleri ile aynı seviyede değildirler ve hadis ilmi içerisinde farklı şekilde isimlendirilirler.

<span class="mw-page-title-main">Buhârî</span> Buharalı Fars muhaddis

Buhârî ya da tam künyesiyle Ebû Abdillâh Muhammed bin İsmâîl bin İbrâhîm el-Cu'fî el-Buhârî, Buharalı Fars bir muhaddistir. Yazdığı Sahih-i Buhârî diye bilinen eser, daha sonradan Sünni Müslümanlar için güvenilir hadis kaynaklarını teşkil eden ve Kütüb-i Sitte diye anılan serinin ilk kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">İbn Teymiyye</span> Şeyhülislam

Takıyyüddin ibn Teymiyye, özellikle Selefileri ve Vehhabîleri fıkıh, şeriat ve diğer İslamî görüşler konusunda etkilemiş olan İslam alimi. Kendinden sonra gelen çeşitli ve ağırlıklı olarak Hanbeli mezhebini benimseyen İslâm âlimlerini ve akımlarını da etkilemiştir. İbn Teymiyye'nin etkilediği isimlerin en önemlilerinden birisi de Muhammed bin Abdülvehhâb'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Hanife</span> Hanefî mezhebinin öncüsü ve imamı olan din bilgini

Ebû Hanîfe veya tam adıyla Ebû Hanîfe Numân bin Sâbit bin Zûtâ bin Mâh İslam dininin dört fıkıh mezhebinden birisi olan Hanefi mezhebinin kurucusu ve Sünni fıkhının en büyük üstâdlarından biri sayılan İslam fıkıh ve hadis bilgini. Asıl adı "Nu’man bin Sâbit" olup sevenlerince ismi "İmâm-ı Â’zam" unvanıyla birlikte anılır.

Molla Hüsrev d. Karkın - ö. 1480, İstanbul) Fıkıh alimi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Şafii</span> Şafi mezhebinin kurucusu ve imamı

Şafii, İslam hukuku bilgini. Şafii mezhebinin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">İbn Kesir</span> Hadis ve tefsir bilgini, tarihçi

İbn Kesîr, Suriyeli muhaddis, müfessir ve tarihçi. Memlüklüler devrinde yaşamış tarih, tefsir ve fıkıh konusunda uzmanlaşmış tanınmış bir alimdir. İslam dünyasında kaynak bir tarih kitabı olan El Bidaye ve'n Nihayeyi yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mâtürîdî</span>

Mâtürîdî ya da tam adıyla Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammed bin Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî,, İslam dininin iki itikadi mezhebinden birisi olan Mâtürîdîlik mezhebinin kurucusu ve Hanefîlik mezhebine bağlı olanların itikad imamı sayılan İslâm alimi.

Mâtüridîlik, Matüridî'nin kurduğu, Hanefî Mezhebi'nin kurucusu İmam-ı A'zam'ın düşüncesini tâkip eden, akla önemli bir yer veren İslam dini itikad mezhebidir. Türkiye, Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya ülkelerinde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Hureyre</span> sahabe

Ebu Hureyre (Arapça: أبو هريرة‎ ‎;, Yemen asıllı sahabe. Gerçek adı bilinmemekle birlikte Müslüman olmadan önceki adının Abdüamr, Sükeyn, Abdüşşems olduğu yönünde farklı rivayetler vardır. Sahipsiz kedi yavrularını besleyip büyütmesinden dolayı Kedicik babası anlamına gelen Ebu Hureyre ismiyle anılırdı.

Muhammed bin Ahmed el-Kurtubi,, Eserlerinde Ehl-i Sünnet'i savunan, başta Mu’tezile olmak üzere İmâmiye, Râfiziyye, Kerrâm’îyye gibi fırkaları eleştiren âmelde Malikî, i'tikatta Eş’ari olmakla birlikte, mezhep taassubuna karşı tavır takınan ve taklitçiliği bir metot olarak benimsemediğini dile getiren Endülüslü ve Arap, muhaddis, müfessir, fakih, dilci ve kıraat âlimi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Hamidullah</span>

Muhammed Hamidullah, İslam dünyasında tanınmış son dönem avukat ve din bilgini. 22 dili akıcı konuşabilen Hamidullah, 84 yaşında Tayca öğreniyordu.

Muhammed Zahid Kevserî, Osmanlı dönemi din alimi, düşünür ve yazar.

Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî, Hanefî Mezhebi'nin Ebû Hanîfe'den sonraki en ünlü iki bilgininden birisidir. Ebû Yûsuf ile beraber Hanefî mezbenin esaslarının kayda geçirilmesinde büyük emeği geçmiştir.

Kitâbü'l-Asl veya El-Mebsut, Ebu Hanife'nin öğrencilerinden Şeybanî tarafından yazılan ve Hanefi mezhebinin esaslarını belirleyen Zahirü’r Rivaye denilen altı kitaptan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Musa es-Sadr</span>

Musa es-Sadr din adamı ve siyasetçidir. İran'ın Kum şehrinde Lübnanlı Şii El-Sadr ailesinin bir ferdi olarak dünyaya geldi. Babası Sadruddin Sadr ona Musa ismini verdi. Musa Sadr çocukluk ve gençlik yıllarını bu mahallede geçirdi. Dini eğitim ve akademik eğitimini tamamladıktan sonra siyasi hareketlerin içinde ve başında yer aldı. Lübnan İç Savaşında Emel ordusunun komutanlarındandı. Hayatta olup olmadığı bilinmemektedir.

İslam dünyasında sarhoşluk verici özelliği sebebiyle alkollü içecek kullanımı dinen meşru görülmemektedir. İslam mezheplerinin günümüzdeki çoğunluğu alkolün azı veya damlasının kullanımını dahi meşru görmemekteyken tarih içinde farklı mezhepler konuya farklı yaklaşmışlardır. Ayrıca tarih boyunca Müslüman ülkelerde bu yasağa karşın alkol kullanımının olduğu hatta bazı dönemlerde oldukça yaygın kullanıldığı bilinmektedir.

Ebu Sâbit Muhammed bin Abdü'l-melik ed-Deylemî, tam adı Şemsüddîn Ebû Sâbit Muhammed bin Abdü’l- Melik Ed-Deylemî Et-Tûsî. Tus, Deylem, Hemedan ve Horosan'a nisbet edilmektedir. Lakabı Şemsüddin künyesi Ebû Sâbit'tir. 'Uyuni'l-Ma‘ârif adlı eserinin baş tarafında, isminin Ebu Abdullah el-Horasânî olarak da kaydedilmiştir. İşari Tefsirinde bir yerde ve Risale fi Redd-i Hululiyye adlı risalesinde ise kendinden Hemadanî diye bahsetmektedir. El-A'lâm'da geçtiği üzere Deylem'de doğmuştur. Tus şehri de onun hayatının bir bölümünü geçirdiği yerdir.

Nehcü'l-Enam Molla Halil Siirdî'nin (1754-1843) ünlü eseri olup akaid konularının ele alındığı Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yazılmış manzum bir eserdir.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Tusi</span>

Muhammed b. Hasan Tusi ; meşhur adıyla "Şeyh Tusi" hicri 385 / 460 yılında Tus şehrinde dünyaya gelmiştir. Hicri kameri dördüncü ve beşinci asırlarda yaşayan Şeyh Tusi, İranlı şii alim ve büyük fakihlerinden sayılmaktadır. 51 kadar eserinin olduğu belirtilmiştir. Şeyh Tusi, şiilerin büyüğü olarak da bilinmektedir.