İçeriğe atla

Muhammed bin Mervân

Muhammad ibn Marwan
Arminiya valisi
Görev süresi
695-705
Yerine gelenAbdulaziz bin Hatim el-Bahili
Kişisel bilgiler
Ölüm 719 ya da 720
Evlilik(ler)
  • Umm Jumayl bint Abd al-Rahman ibn Zayd ibn al-Khattab
  • Bint Yazid ibn Abd Allah ibn Shaybah ibn Rabi'ah
  • II. Mervân'ın annesi
Çocuk(lar) II. Mervân
Askerî hizmeti
Bağlılığı Emevîler
Hizmet yılları 690-710
Çatışma/savaşları

Ebu Abdülrahman[1] Muhammed bin Mervân bin al-Ḥakam (Arapçaمحمد بن مروان) (ö. 719/720), bir Emevi prensi ve 690-710 döneminde Emevi Halifeliğinin en önemli generallerinden biri ve Arapların Ermenistan'ı fethini tamamlayan kişiydi. Bizanslıları yendi ve Ermeni topraklarını fethetti, 704-705'te bir Ermeni isyanını bastırdı ve ülkeyi bir Emevi vilayeti haline getirdi. Oğlu II. Mervân (h. 744-750) son Emevi halifesiydi.

Hayatı

Muhammed, Halife I. Mervân'ın (h. 684-685) Zeyneb adında bir köle kızdan oğludur ve dolayısıyla Halife Abdülmelik'in (h. 685-705) baba bir kardeşidir.[1][2]

Mervân tahta geçtiğinde, Arminiya'yı güvence altına almak için Muhammed'i Yukarı Mezopotamya'ya gönderdi. 691'de Maskin Muharebesi'nde Mus'ab bin Zübeyr'e (Mekke merkezli rakip halife Abdullah bin Zübeyr'in kardeşi) karşı kardeşinin ileri muhafızına komuta etti.[1] 692/3 yılında, imparatorluk ordusunun büyük Slav birliğini kendisine sığınmaya ikna ederek Sebastopolis Muharebesi'nde bir Bizans ordusunu yendi. Ertesi yıl, aynı Slavların yardımıyla Bizans Küçük Asya'yı işgal etti ve Germanikeia yakınlarında bir Bizans ordusuna karşı bir başarı elde ederken, 695'te Dördüncü Ermenistan eyaletine baskın düzenledi.[1][3][4]

699-701'de yeğeni Abdullah bin Abdülmelik ile birlikte, Abdülrahman bin Muhammed bin al-Ash'ath isyanının bastırılmasında vali Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî'ye yardım etmesi için Irak'a gönderildi.[1] 701'de Muhammed, Fırat'ın doğusundaki Bizans kontrolündeki Ermeni topraklarına sefer düzenledi ve halkını ve yerel vali Baanes'i Halifeliğe boyun eğmeye zorladı. Ancak onun ayrılmasından kısa bir süre sonra Ermeniler ayaklandılar ve Bizans'tan yardım istediler. Muhammed ve Abdullah bin Abdülmelik tarafından 703 ve 704'te tekrarlanan seferler isyanı bastırdı ve Muhammed, 705'te Ermeni soylu nakharar ailelerine yönelik geniş çaplı bir katliam düzenleyerek Müslümanların kontrolünü daha da güvence altına aldı.[1][3][5]

El-Walid I 705'te tahta çıktığında, Muhammed, kendisi gibi bir cariyeden dünyaya gelen yeğeni Mesleme bin Abdülmelik tarafından gölgede bırakılmaya başlandı. Mesleme, Bizans'a karşı seferlerin liderliğini üstlendi ve nihayet 709/10'da Mezopotamya, Ermenistan ve Azerbaycan valisi sıfatıyla Muhammed'in yerini aldı. Muhammed 719/20'de öldü.[1][3]

Eşleri ve çocukları

Muhammed, son Emevi halifesi II. Mervân'nın (h. 744-750) isimsiz bir kadın aracılığıyla babasıdır. Kadın büyük olasılıkla Arap kökenli değildir. Bazı kaynaklar, Muhammed'in onu İbnü'l-Zübeyr'in isyanının bastırılması sırasında esir aldığını bildirir.[6]

Muhammed ayrıca iki Kureyşli kadınla, Banu Adi kabilesinden Zeyd ibn el-Hattab'ın torunu Ümmü Jumayl bint Abd al-Rahman ve Emevîlerin ana boyu Banu Abd Şems kabilesinden Shaybah ibn Rabi'ah'ın torunu Bint Yezid ibn Abd Allah ile evlendi.[7]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e f g Zetterstéen 1993, s. 408.
  2. ^ Donner 2014, s. 110.
  3. ^ a b c PmbZ.
  4. ^ Treadgold 1997, ss. 335–336.
  5. ^ Treadgold 1997, ss. 339, 341.
  6. ^ Hawting 1991, s. 623.
  7. ^ Robinson 2020, s. 144.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Emevîler</span> İslam tarihinin ikinci hâlifeliği (661–750)

Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim bin Velîd</span> Emevi halifesi

İbrahim bin Velid, 13. Emevi halifesidir. I. Velîd 'in oğludur. Kardeşi III. Yezid'i takiben 744 yılında Emevi halifesi olmuş ama sadece iki ay bu görevde kalabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abdülmelik</span> 5. Emevi halifesi

Abdülmelik, Nisan 685'ten ölümüne kadar Emeviler'in beşinci halifesi.

<span class="mw-page-title-main">Mesleme bin Abdülmelik</span>

Mesleme bin Abdülmelik, Emevî prens ve 8. yüzyılın ilk on yıllarının en önde gelen Arap generallerinden biridir. Bizans İmparatorluğu ve Hazar Hanlığı'na karşı birçok sefer düzenlemiştir. Özellikle Bizans başkenti Konstantinopolis'in ikinci ve son Arap kuşatmasına liderlik ettiği için büyük ün kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arminiya</span>

Arminiya Ostikanatı veya Arminiya Emirliği olarak da bilinen Arminiya Müslüman Araplar tarafından Büyük Ermenistan, İberya Krallığı ve Albanya topraklarına verilen ve 7. yüzyılda bu bölgelerin fethedilmesinin ardından kullanılan siyasi ve coğrafi bir terimdir. İslam fetihlerinin ardından başta haraç karşılığında Arminiya eyaletini temsil etmesine ve Ermenilerin savaş zamanlarında sadakatine izin vermesine rağmen, Halife Abdülmelik ibn Mervan başkenti ile bir ostikan başkanlığında bölgeyi doğrudan Arap yönetimine bağlamıştır.

Süleyman bin Hişâm, Arap general, Emevî Halife Hişâm bin Abdülmelik'in oğludur. Bizans İmparatorluğu'na karşı yapılan seferlere katılımının yanı sıra Emevî Halifeliğinin son yıllarında meydana gelen iç savaşlardaki önemli rolü ile tanınır. II. Mervân tarafından mağlup edildi ve öldüğü Hindistan'a kaçtı.

<span class="mw-page-title-main">Salim bin Ziyâd</span> Emevî generali ve devlet adamı (ö.692)

Abū Ḥarb Salm ibn Ziyād ibn Abīhi, Emevî saflarına dönmeden önce İkinci Müslüman İç Savaşı sırasında Abdullah bin Zübeyr'in halifeliğine sığınan Emevî generali ve devlet adamıdır. Salim, Halife I. Yezîd tarafından 681'de Horasan ve Sistan valisi olarak atandı. Valiliği sırasında, Semerkant ve Harezm dahil olmak üzere Orta Asya'nın Mâverâünnehir bölgelerine birkaç sefer baskın düzenledi. Başarıları ve savaş ganimetinin Horasan Arap birlikleri arasında cömertçe dağıtılması, onlar arasında geniş bir popülerlik kazandı, ancak Yezîd öldükten sonra Salim, Emevîlere olan sadakatlerini uzun süre koruyamadı. Birlikleri ve seçilmiş halefi Abdullah bin Hâzim es-Sülemî, Abdullah bin Zübeyr'in rakip halifeliğine bağlılıklarını verdikten sonra Salim, Basra'ya gitti. Orada, sonunda bin Zübeyr'in kampına katıldı, ancak yine de bin Zübeyr tarafından Mekke'de hapsedildi. Büyük bir rüşvet ödedikten sonra serbest bırakıldı ve bin Zübeyr'in 692 sonlarında Emevîler tarafından öldürülmesinin ardından yeniden Horasan valiliğine atandı. Ancak görevine devam edemeden öldü.

Abbād bin Ziyād bin Abīhi, Emevî komutanı ve devlet adamıdır. Irak valisi Ziyâd bin Ebih'in] oğlu Abbad, 673 ile 681 yılları arasında halifeler I. Muâviye ve I. Yezîd hükümdarlıklarında Sistan valisi olarak görev yaptı. Merc Rahit Muharebesi'nde Halife I. Mervân'ın ordusunda bir birliğe liderlik etti ve sonrasında Muhtar es-Sekafî'nin destekçilerine karşı savaştı. Daha sonra Abdülmelik'in oğlu ve halefi Halife I. Velîd'in ve Velid'in oğlu Abdülaziz ile halifenin kardeşi Süleyman arasındaki veraset entrikalarında rol oynadı.

Hâlid bin Abdullah el-Kasrî, 8. yüzyılda Emevî Mekke ve 724'ten 738'e kadar Irak valisi olarak hizmet etmiş bir Araptır. Doğu Halifeliğinin tamamını kontrol etmeyi gerektirdiği için Irak valiliği, onu Halife Hişâm bin Abdülmelik'in kritik hükümdarlığı sırasında en önemli yetkililerden biri yaptı. Selefi ve halefi altında Irak ve Doğu yönetimine hakim olan Kays ile çatışmada Yaman aşiretlerine verdiği destekle en dikkate değerdir. Görevden alınmasının ardından iki kez hapse atıldı ve 734'te halefi Yûsuf bin Ömer es-Sekafî tarafından işkence edilerek öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Aynülverde Muharebesi</span> Ocak 685in başlarında Emevi ordusu ile Tevvâbîn arasında yapılan muharebe

Aynülverde Muharebesi Ocak 685'in başlarında Emevî ordusu ile Tövbe edenler (Tevvâbîn) arasında savaştır. Tevvâbîn, Muhammed'in bir sahabesi olan Süleyman bin Surad liderliğindeki Ali yanlısı Kufe'de, 680 yılında Emevîlere karşı ayaklanan bir gruptu. Ali yanlısı Kufeliler, Hüseyin'i Emevî halifesi I. Yezîd'e karşı ayaklanmaya çağırdılar, ancak daha sonra 680'de Kerbelâ Olayı'nda öldürüldüğünde ona yardım edemediler. Başlangıçta küçük bir yeraltı hareketi olan Tevvâbîn, Yezid'in 683'te ölümünden sonra Irak'ta yaygın bir destek gördüler. Ubeydullah bin Ziyâd komutasındaki büyük bir Emevî ordusunun Irak'a saldırı başlatmaya hazırlandığı kuzey Suriye'ye ayrılmadan kısa bir süre önce destekçilerinin çoğu tarafından terk edildiler. Resulayn'da çıkan üç gün süren savaşta küçük Tevvâbîn ordusu imha edildi ve İbn Surad da dahil olmak üzere üst düzey liderleri öldürüldü. Bununla birlikte, bu savaş, Muhtar es-Sekafî'nin daha sonraki daha başarılı hareketi için bir öncü ve motivasyon kaynağı olduğunu kanıtladı.

<span class="mw-page-title-main">Mekke Kuşatması (683)</span>

Mekke kuşatması, Eylül-Kasım 683'te gerçekleşiş İkinci Fitne'nin ilk çatışmalarından biridir. Mekke şehri, Emevi I. Yezîd'in Halifeliğe hanedan verasetinin en önde gelen meydan okuyanlardan biri olan Abdullah bin Zübeyr için bir sığınaktı. İslam'ın diğer kutsal şehri yakındaki Medine de Yezid'e isyan ettikten sonra Emevi hükümdarı Arabistan'a boyun eğdirmek için bir ordu gönderdi. Emevi ordusu Medinelileri yenip şehri ele geçirdi, ancak Mekke bir ay süren kuşatmaya direndi ve bu sırada Kâbe yangınla hasar gördü. Yezid'in ani ölüm haberinin gelmesiyle kuşatma sona erdi. Emevi komutanı Husayn bin Nümeyr, İbnü'l-Zübeyr'i kendisiyle birlikte Suriye'ye dönmesi ve Halife olarak tanınması için boşuna ikna etmeye çalıştıktan sonra, güçleriyle birlikte ayrıldı. İbnü'l-Zübeyr, iç savaş boyunca Mekke'de kaldı, ancak yine de kısa süre sonra Müslüman dünyasının çoğunda Halife olarak kabul edildi. 692 yılına kadar Emeviler, Mekke'yi yeniden kuşatıp ele geçirerek iç savaşı sona erdiren başka bir ordu gönderebildiler.

<span class="mw-page-title-main">Mercirahit Muharebesi (684)</span>

Mercirahit Muharebesi İkinci Fitne'nin ilk çatışmalarından biridir. 18 Ağustos 684'te, Halife Mervan I komutasındaki Emevileri destekleyen Yaman aşiret konfederasyonunun Kelb ağırlıklı orduları ile kendisini Halife ilan eden Mekke merkezli Abdullah ibn al- Zübeyr arasında gerçekleşmiştir. Kelb zaferi, Emevilerin Bilad al-Sham üzerindeki konumunu sağlamlaştırdı ve İbnü'l-Zübeyr'e karşı savaşta nihai zaferlerinin yolunu açtı. Bununla birlikte, aynı zamanda, Emevi Halifeliğinin geri kalanı için sürekli bir çekişme ve istikrarsızlık kaynağı olacak olan Kays ve Yaman arasında acı bir bölünme ve rekabet mirası da bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Fitne</span> Emevi Halifeliğine karşı bir dizi iç savaş ve ayaklanma

Üçüncü Fitne, Emevîler'e karşı, 744'te Halife'nin II. Velîd'in devrilmesiyle başlayan ve II. Mervân'ın çeşitli asilere ve rakiplere karşı kazandığı zaferle sona eren bir dizi iç savaş ve ayaklanmaydı. Ancak, II. Mervân yönetimindeki Emevî otoritesi hiçbir zaman tam olarak kuruamadı ve iç savaş, Emevîlerin devrilmesi ve 749/50'de Abbasi Halifeliği'nin kurulmasıyla sonuçlanan Abbâsî İhtilâli'ne (746-750) dönüştü. Bu nedenle, bu çatışmanın net bir kronolojik sınırlandırması mümkün değildir.

Ebü’l-Müsennâ Ömer b. Hübeyre b. Muâviye b. Sükeyn el-Fezârî, bu dönemin Kays-Yaman ihtilafında önemli bir rol oynayan önde gelen bir Emevi generali ve Irak valisiydi.

Ebû Mervân Bişr b. Mervân b. el-Hakem el-Ümevî, kardeşi Halife Abdülmelik döneminde Emevi prensi ve Irak valisiydi. Bişr, babası I. Mervân ile birlikte Mercirahit'te savaştı. Mervan, kardeşi Abdülaziz'e eşlik etmesi için Bişr'i Mısır'a gönderdi. 690/91'de Bişr, Kufe valisi oldu ve yaklaşık bir yıl sonra onun valiliğine Basra eklenerek Irak'ın tam kontrolü ona verildi.

Mu'sab bin Zübeyr bin Avvam, Emevîlere karşı Mekke'de isyan başlatan ve karşı halife olan Abdullah bin Zübeyr'in kardeşi. İkinci Fitne sırasında Zübeyriler adına 686-691 yılları arasında Basra valiliği yaptı. Mus'ab, İslam peygamberi Muhammed'in önde gelen sahabelerinden Zübeyr ibn Avvam'ın oğluydu. Vali olmadan önce Emevilerin elindeki Filistin'e karşı başarısız bir sefer yürüttü. 687'de bir dizi savaşın ardından Ali yanlısı devrimci Muhtar el-Sakafi'yi mağlup ederek öldürdü ve tüm Irak'ın kontrolünü ele geçirdi. Iraklılardan gelen şikayetler, kardeşi tarafından görevden alınmasına neden oldu ancak kısa süre sonra görevine iade edildi. Dört yıl sonra Meskin Savaşı'nda halife Abdülmelik liderliğindeki Emevi güçleri tarafından öldürüldü.

Bu sayfada, 680'lerde Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 690'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 700'lerde Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.

Bu sayfada, 740'larda Emevi Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer alıyor.