İçeriğe atla

Muhammed Nadir Şah

Muhammed Nadir Şah
Afganistan Kralı
Hüküm süresi16 Ekim 1929 – 8 Kasım 1933
Önce gelenHabibullah Kalakani
Sonra gelenMuhammed Zahir Şah
Doğum9 Nisan 1883
Dehradun, Britanya Hindistanı
Ölüm8 Kasım 1933 (50 yaşında)
Kabil, Afganistan Krallığı
Eş(ler)iMah Perver Begüm
HanedanBarakzay Hanedanı
BabasıMohammed Yusuf Han
AnnesiŞeref Sultana Hükümet Begüm
DiniSünni İslam

Muhammed Nadir Şah (d. 9 Nisan 1883, Dehra Dun, Britanya Hindistanı - ö. 8 Kasım 1933 Kâbil, Afganistan), 1929-1933 yılları arasında hüküm süren Afgan kralı.

Hindistan'da büyüdükten sonra, İngilizlerin büyükbabası Muhammed Yahya'ya sürgünden dönmesi için izin vermesi üzerine ilk kez Afganistan'a gitti. Daha sonra Kral Emanullah Han'ın altında bir general oldu ve Üçüncü İngiliz-Afgan Savaşı'nda Afgan Ulusal Ordusu'na liderlik etti. Savaştan sonra, Savaş Bakanı ve Afganistan'ın Fransa Büyükelçisi olarak görev yaptı.

Habibullah Kalakani isyanı ile Kral Emanullah Han'ın tahttan indirilmesinden sonra, Fransa'dan ayrılarak Habibullah Kalakani'ye karşı savaşa hazırlamak için Hindistan'a gitti. Hindistan'dan gelen İngiliz ve çeşitli aşiret desteği ile Habibullah Kalakani'yi mağlup ederek Ekim 1929'da Kabil'i ele geçirdi.

Daha sonra Habibullah Kalakani'yi esir alarak idam ettirdi. Ancak Habibullah Kalakani yandaşlarını aldatarak onu hapse attırdığını söyleyerek ikinci bir isyanı önledi.

Kral olduktan sonra, tahta Emanullah Han'ı geri getirmek isteyenlere karşı savaştı. Ayrıca Kral Emanullah Han tarafından hedeflenen modernizasyon planlarının büyük bölümü ters tepti.

Mir Gulam Muhammed Gubar, Tacik ve Peştun gibi etnik grupları harekete geçirip zor kullanarak Muhammed Nadir Şah'ın hükümdarlığına tepki gösterdi. Kabil'in kuzeyini işgal eden Mir Gulam, yetersiz ve zayıf ordusu ile Muhammed Nadir Şah'a karşı yenildi.

1933'te bir suikast sonucu öldürüldü.

Kaynakça

Muhammed Nadir Şah
Doğumu: 10 Nisan 1880 Ölümü: 8 Kasım 1933
Resmî unvanlar
Önce gelen
Habibullah Kalakani
Afganistan Kralı
1929-1933
Sonra gelen
Muhammed Zahir Şah

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hamid Karzai</span> Afganistanlı siyasetçi

Hamid Karzai Peştun asıllı Afgan siyasetçi. Afganistan eski devlet başkanıdır. Taliban sonrası ilk devlet başkanıdır. 2001-2004 yılları arasında halk tarafından desteklenen Karzai, 2004 seçimleri sonrası dönemde yönetimde yolsuzluğun artması, ülke çapında Taliban ve El-Kaide militanların tekrar güç kazanmasıyla birlikte hem Karzai'nin hükûmetine karşı hem de ülkenin geleceğine karşı bir şüphe ve güvensizlik ortamı oluştu. 2009 yılı Kasım ayında bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Emanullah Han</span> Afganistan kralı ve emiri

Emanullah Han veya unvanıyla Gazi Emanullah Han, 1919'dan 1929'daki tahttan çekilişine kadar önce Emir, 1926'dan sonra da Kral olarak Afganistan'ın hükümdarıydı. Ağustos 1919'da Üçüncü İngiliz-Afgan Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Afganistan bağımsızlığını ilan etti. Birleşik Krallık'ın etkisinden uzak ve bağımsız bir dış politika izlemek için korunan devlet statüsünden feragat etti.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Zahir Şah</span> Afganistan Kralı (1914-2007)

Muhammed Zahir Şah, 8 Kasım 1933'ten 17 Temmuz 1973'te tahttan indirilene kadar hüküm süren son Afganistan Kralıydı. 40 yıl boyunca görev yapan Zahir, 18. yüzyılda Durrani İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana Afganistan'da en uzun süre görev yapan hükümdardı.

<span class="mw-page-title-main">Dost Muhammed Han</span>

Dost Muhammed Han, Afganistan hükümdarı (1826-1863) ve Barakzay Hanedanı'nın kurucusu. Birleşik Krallık ve Rusya arasında siyasal mücadele alanı olduğu bir dönemde Afganistan'ın bağımsızlığını korumuştur.

<span class="mw-page-title-main">Habibullah Kalakani</span>

Habibullah Kalakani, de Bache saqaw olarak da bilinen, Afganistan'ın modernleşme karşıtı olan çeşitli Ghilzai kabilelerinin yardımı ile Emanullah Han'ın tahttan çekilmesinden sonra 1929 yılı Ocak ve Ekim ayları arasındaki Afganistan hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">I. İngiliz-Afgan Savaşı</span>

I. İngiliz-Afgan Savaşı diğer adıyla Auckland'ın Budalalığı, 1839-1842 yılları arasında Britanya İmparatorluğu ile Afganistan Emirliği arasında yaşanan ilk savaştır. Bu savaş Birleşik Krallık ile Rus İmparatorluğu arasındaki Büyük Oyun'un ilk çekişmesidir.

<span class="mw-page-title-main">III. İngiliz Afgan Savaşı</span>

III. İngiliz-Afgan Savaşı, 6 Mayıs-8 Ağustos 1919 tarihleri arasında Afganistan Emirliği ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş olan üçüncü savaştır.

Afganistan Savaşı veya Afganistan İç Savaşı ile şu maddeler kastedilmiş olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Emirliği</span>

Afganistan Emirliği, Orta ve Güney Asya'nın arasında yer alan, 1823-1926 yılları arasında hüküm sürmüş, bugünkü Afganistan ve Pakistan'ın bir kısmını oluşturan sınırlar içinde yer alan eski bir tarihi devlet ve emirliktir. Söz konusu devlet Kabil'deki Barakzay Hanedanı'nın kurucusu Dost Muhammed Han'ın Dürrânîler'i ortadan kaldırılmasıyla kuruldu. Emirliğin tarihinde; Orta Asya'da süper güç olma yarışı içinde olan Britanya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu'nun arasındaki Gölgeler Turnuvası etkili olmuştur. Bu dönem, Afganistan'daki Avrupa etkisi olarak da nitelendirilmiştir. Afganistan Emirliği, daha sonra İngiliz güçleri tarafından Birinci İngiliz-Afgan Savaşı'na yol açan Sih İmparatorluğu ile olan savaşa devam etti. Savaş, İngilizlerin geri çekilip Dost Muhammed Han'ın yeniden tahta geçmesiyle sonuçlandı. Ancak İkinci İngiliz-Afgan Savaşı sırasında Britanyalılar bu sefer Afganları mağlup etmeyi başararak bugün modern Pakistan sınırları içinde yer alan Afgan topraklarını işgal etti ve Afgan dış ilişkilerini kendi himayesine aldı. Bu durum Afganların Üçüncü İngiliz Afgan Savaşını kazandıktan sonra Ravalpindi Antlaşması'nın imzalanması sonucu Emanullah Han'ın kontrolü geri kazanmasıyla son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Krallığı</span> 1926-1973 yılları arasında Orta Asyada bir monarşi

Afganistan Krallığı, Güney ve Orta Asya'da 1926'da Afganistan Emirliği'nin halefi olarak kurulan bir anayasal monarşiydi. Tahta çıktıktan yedi yıl sonra ilk kralı Emanullah Han tarafından emirliğin krallığa dönüşümü ilan edildi. Monarşi, 1973 Afganistan Darbesi'yle birlikte sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">İnâyetullah Han</span>

Inayatullah Khan Seraj, 14 Ocak 1929 - 17 Ocak 1929 tarihleri arası Afganistan Kralıdır. Eski Afgan Kralı Habibullah Han'ın oğlu olan İnayatullah'ın kısa saltanatı, tahttan indirilmesi ile sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan ordu tarihi</span>

Afganistan ordusu, ilk kez 1709'da Kandehar'da Hotakîler'in ve ardından Dürrânîler'in kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Afgan ordusu, ülkenin Abdurrahman Han tarafından yönetildiği 1880'de İngilizlerin yardımıyla yeniden yapılandırılmıştır. 20. yüzyılın başlarında Kral Emanullah Han'ın yönetimi sırasında ve daha sonra Kral Muhammed Zahir Şah'ın kırk yıllık yönetimi sırasında modernize edildi; Sovyetler Birliği, 1950'ler ve 1970'ler arasında neredeyse tüm silah, eğitim ve askeri ihtiyaçları sağladı. 1978'den 1992'ye kadar, Sovyet destekli Afgan Silahlı Kuvvetleri, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri, Pakistan ve diğer ülkeler tarafından desteklenen çok uluslu mücahit gruplarla şiddetli çatışmalara girdi. Başkan Necibullah'ın 1992'de istifa etmesi ve Sovyet desteğinin sona ermesinden sonra, Afgan ordusu farklı gruplar tarafından kontrol edilen kısımlara ayrıldı. Bu dönemi, liderleri Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilen ve etkilenen Taliban rejimi izledi.

Bu liste; geçmişte yaşamış veya şu an yaşamakta olan, bir sebepten dolayı tanınan Afgan vatandaşı kişilerin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Barakzay Hanedanı</span>

Barakzay Hanedanı, Afganistan'ı 1826'dan 1973'e kadar yöneten hanedan. Monarşinin Muhammed Zahir Şah döneminde kaldırılmasıyla hanedanın yönetimi sona erdi. Barakzay Hanedanı, Ahmed Şah Dürrânî'nin kurduğu Dürranî Hanedanı'nın iktidardan düşürülmesinin ardından Dost Muhammed Han tarafından kurulmuştur. Bu dönemde Afganistan topraklarının çoğunu güneyde ve doğuda İngilizlere, batıda İranlılara ve kuzeyde Rusya'ya kaptırdı. Afganistan'da üç büyük İngiliz-Afgan Savaşı ve 1929 iç savaşı da dahil olmak üzere birçok çatışma oldu.

Bu madde, 1709'da ilk Afgan devleti olan Hotak İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana Afganistan devlet başkanlarını listeler.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İç Savaşı (1928-1929)</span> 1928-1929a arası Afganistandaki askerî çatışma

Afganistan İç Savaşı, 14 Kasım 1928'den 13 Ekim 1929'a kadar süren savaştı. Habibullāh Kalakāni komutasındaki Sakkavist (Sakāwīhā) kuvvetleri, Afganistan Krallığı'ndaki çeşitli muhalif kabilelere ve rakip hükümdarlara karşı savaştı, bunlar arasında Muhammed Nadir Han sonunda baskın bir rol elde etti. 17 Ocak 1929'da Kabil'in ele geçirilmesi ve Emanullah Han'ın yenilmesi veya 3 Haziran'da Kandehar'ın ele geçirilmesi gibi erken başarılara rağmen, Sakkavistler sonunda 13 Ekim 1929'da Nadir Han liderliğindeki Sakkavist karşıtı güçler tarafından yönetimden indirildi ve Nadir'in 3 Kasım 1933'teki suikastine kadar hüküm süren Afganistan Kralı olarak yükselişine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Sakkavistler</span> 1920ler ve 1930larda Afganistandaki bir silahlı grup

Sakkavistler, Afganistan Krallığı'nda 1924'ten 1931'e kadar aktif olan silahlı bir gruptu. Habibullāh Kalakāni tarafından yönetildiler ve Ocak 1929'da Afganistan Emirliği'ni kurarak Afganistan'ın başkenti Kabil'in kontrolünü ele geçirmeyi başardılar. Afganistan İç Savaşı'ndaki (1928-1929) askeri gerilemelerin ardından, Ekim 1929'da başkentten kovuldular. Sakkavist faaliyetleri 1931'de sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Emirliği (1929)</span> Orta Asyada tanınmayan eski bir devlet

Afganistan Emirliği, Ocak 1929'dan Ekim 1929'a kadar varlığını sürdüren ve Sakkavistler tarafından yönetilen tanınmayan bir devletti. Habibullāh Kalakāni 18 Ocak 1929'da devletin ilk ve tek emiri oldu. 13 Ekim 1929'da Kalakani'nin düşmesinden sonra Emirlik sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.