Muhammed Cihan Pehlevan

Nusret el-Din Muhammed ibn İldeniz, daha çok Muhammed Cihan-Pehlevan olarak bilinir (Farsça: محمد جهان پهلوان), 1175'ten 1186'ya kadar İldenizliler hükümdarı (atabeg) olan devlet adamıdır. Eldiguz'un oğlu ve halefiydi ve daha sonra yerine kardeşi Kızıl Arslan geçti.

Hayat

1175'te Şemseddin Eldiguz'un ölümünden sonra, Selçuklu Sultanı Arslan Şah, Azerbaycan Büyük Atabeyinin boyunduruğundan kaçmaya çalıştı ancak başarısız oldu ve Şemseddin'in oğlu yeni Büyük Atabeg Muhammed tarafından zehirlenerek öldürüldü. Cihan Pahlavan (y. 1174-1186). Pahlavan, başkentini Nahçıvan'dan batı İran'daki Hemedan'a devretti ve küçük kardeşi Kızıl Arslan Osman'ı Azerbaycan hükümdarı yaptı. 1174'te Kızıl Arslan, daha sonra başkenti olan Tebriz'i ele geçirdi.^[1]

Arslanşah, Eldaniz hükûmetine karşı emirlerle birlikte Azerbaycan'a sefer yaptı, ancak Muhammed Cihan Pahlavan rakibini ortadan kaldırarak yerine oğlu III Tuğrul'u atadı.^[2]

Jahan Pahlavan tüm asi emirleri bastırdı ve kilit mevkilere sadık memlükler atadı. Her birini herhangi bir bölge veya kasabayı ikta olarak paylaştırdı. Ravandi'ye göre, hükümdarlığının on iki yılı, devletin varlığının en barışçıl dönemi olarak kabul edilir. “Yönetimi sırasında Gürcüler onunla barıştı ve taleplerini kabul etti”. Bir süre sonra Atabeg, Harezm Şah Tekiş (1172-1200) ile dostane ilişkiler kurdu. Saltanatı sırasında Halife el-Mustadi ve Halife el-Nasır devletin iç işlerine müdahale edemediler.^[3] Onun saltanatı altında merkezi güç güçlendirildi ve hiçbir yabancı düşman Atabeylere ait toprakları işgal etmedi. Azerbaycan'a saldıran Gürcüleri defalarca yendi. Orta Asya hükümdarları Harzemşahlarla dostluk ilişkileri kuruldu. Bütün bu gerçekler bilimin, zanaatın, ticaretin ve sanatın gelişmesinde olumlu etki yaptı.

Muhammed Cihan Pahlavan, Azerbaycan ve Arran'ın yönetimini oğlu Nusret el-Din Ebu Bekir'e emanet etti ve Kızıl Arslan'ı vali yaptı. Ayrıca Rey, İsfahan ve Irak'ın geri kalanını oğulları Kutluq İnanj Mahmud ve Amir Amiran Omar'a, Hemedan'ı da Uzbek'e verdi.^[3]

Babasının ölümünden sonra Mümine Hatun Türbesi'nin yapımına devam etti. Nahçıvan medresesini yaptıran Muhammed Cihan Pahlavan'ın Atabeyler Camii veya Cuma Camii'ni de yaptırdığına inanılıyor.

Kaynakça

^ Houtsma, M. T. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, BRILL, 1987, 90-04-08265-4, p. 1053
^ Continuity and Change in Medieval Persia. SUNY Press. 1988. ISBN 9780887061332.
^ ^a ^b Râhat-üs-sudûr ve âyet-üs-sürûr. 2. Türk Tarih Kurumu. 1999. ISBN 978-9751611512.

Kaynaklar

Luther, K. A. (1987). "Atābakān-e Adharbayjān". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 8. ss. 890-894.

İlgili Araştırma Makaleleri

Suriye Selçukluları, 1092-1117 tarihleri arasında Suriye bölgesini yönetmiş Türk devletidir.

II. Kılıç Arslan (Arap alfabesiyle: عز الدين قلج أرسلان بن مسعود Türkiye Selçuklu Devleti'nin sultanıdır. Babası I. Rükneddin Mesud'un yerine tahta çıkmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti tarihinde ilk kez altın sikke basımı onun hükümdarlığındadır.

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

II. Süleyman Şah ya da Rükneddin Süleyman Şah Türkiye Selçuklu Sultanı'dır (1196-1204).

II. İzzeddin Keykavus Türkiye Selçuklu Sultanı ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

Eldenizler, ayrıca Eldegezler, İldenizliler veya Azerbaycan Atabeyleri [Azerice: Eldənizlər] - 1136-1225'te Azerbaycan'ı, Doğu Anadolu'yu, Kuzey Irak'ı, İran'ı ve Cibal'ı yöneten tarihi bir devlet. Hanedanlığın kuruluşu Kıpçak asıllı Şemseddin İldeniz ile bağlantılıdır. Böylece Arran'ı Sultan Mesud'dan ikta olarak alan Eldeniz, gücünü kısa sürede tüm Azerbaycan'a yaydı. Eldeniz, oğulluğu Arslanşah'ı 1160 yılında hükümdar yaptıktan sonra Irak Selçuklu Devleti'nde fiilen iktidarı ele geçirdi. Şemseddin İldeniz döneminde Azerbaycan atabeylerinin toprakları Arran, Azerbaycan, Şirvan, Cibal, Hemedan, Gilan, Mazenderan, İsfahan, Rey, Musul, Kirman, Fars, Huzistan, Ahlat, Erzurum ve Meraga topraklarını içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Berkyaruk</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Berkyaruk (Temmuz 1081 - 22 Aralık 1104), Büyük Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın oğlu ve 1092-1104 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıdır.

II. Mahmud Büyük Selçuklu Sultanı ve Muhammed Tapar'ın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ (İran)</span>

Karadağ veya Karacadağ İran'ın kuzeybatı bölgesi Güney Azerbaycan'daki Doğu Azerbaycan Eyaleti'nde ve Aras Nehri'nin güney kısmında yer alan tarihsel bölgedir. Bölgenin merkezi Ahar şehri olup Ahar Şehristanı'nı içine alır. Meşkinşehr ve Mugan Ovası'na komşudur. Ormanlık olan bölge coğrafi açıdan dağlık olup, bakır açısından zengindir.

Gıyaseddin Mesud Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı olan amcası Sultan Ahmed Sencer'e bağımlı olarak Irak ve batı İran'da hüküm süren Irak Selçuklu Devleti sultanlığı yaptı.

Şemseddin İldeniz, kökeni Kıpçaklar olan ve Azerbaycan Atabeyler devletinin, başka bir deyişle, İldenizliler devletinin kurucusu, bilge siyasi figür ve hükümdardır. Kafkaslardan Fars Körfezi'ne kadar geniş bir arazinin hakimiyetini eline geçirmiştir.Türk tarihinde önemli rolü olan Şemseddin İldeniz Sultan Mesut öldükten sonra Irak Selçuklu devletini kendi devletine birleştirmiştir.

Mümine Hatun Türbesi Azerbaycan Cumhuriyeti, NÖC, Nahçıvan şehrinde bulunan ve "Atabey Kubbesi" olarak da bilinen İldenizliler dönemine ait tarihi-mimari bir anıttır. Türbe, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından dünya çapında önemli bir anıt olarak tescil edilmiştir. 1998 yılında Mümine Hatun Türbesi diğer Nahçıvan türbeleriyle birlikte UNESCO Rezerv listesine alındı.

Diyaülmülk Ahmed bin Nizâmülmülk, Büyük Selçuklu İmparatorluğu ve daha sonra Abbasiler'in İranlı veziri. Selçuklu Devleti'nin ünlü veziri Nizâmülmülk'ün oğludur.

Muzaffer Kızılarslan Osman 1186'dan 1191'e kadar İldenizlilerin Atabeg'idir. Muhammed Cihan Pehlevan'ın kardeşi ve ardılıydı.

Behramşah, Selçuklu meliki, Tuğrulşah'ın en büyük oğlu.

<span class="mw-page-title-main">I. Ahsitan</span> şirvanşah (12. yüzyıl)

I. Ahsitan en çok günümüzde Azerbaycan'da yer alan başkentini Şamahı'dan Bakü'ye taşımasıyla tanınan 21. Şirvanşah kralıdır.

Aksungurlular İran'ın Meraga şehrinde kurulmuş Türk Atabegliğidir. 1122 - 1225 yılları arasında hüküm sürmüşdür.

Rükneddin Ebu el-Muzaffer Arslan Şah bin Tuğrul (1133–1176), Irak ve İran'da hüküm süren bir Selçuklu sultanıydı. Saltanatı on beş yıl yedi ay sürdü. Hükümdarlığı sırasında Şemseddin İldeniz'in nüfuzu ve hakimiyeti ön plana çıkmıştır. Annesi Mümine Hatun, İldeniz ile evlendi ve amcası Sultan Mesud ona baktı. 1160 yılında İldeniz, Arslan Şah'ın Irak'taki Selçuklu Sultanlığı'na hükümdar olarak atandığını ilan etti.

Özbek bin Muhammed Pehlevan,, İldenizliler'in 1210'dan 1225'e kadar hüküm süren beşinci ve son atabegidir. Selçuklu Devleti'nin son padişahı III. Tuğrul'un dul eşi Melike Hatun ile evlendi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.