İçeriğe atla

Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi

Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi
5. Moritanya Devlet Başkanı
Görev süresi
12 Aralık 1984 - 3 Ağustos 2005
Yerine geldiğiMuhammed Huna Veled Haydala
Yerine gelenAli Veled Muhammed Fal
Kişisel bilgiler
Doğum 28 Kasım 1941
Atar, Moritanya

Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi (d. 28 Kasım 1941), Moritanyalı öğretmen, asker ve siyasetçi. Ahmet et-Tayi, Afrika ülkesi Moritanya'da 1984 ile 2005 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Öğrenim hayatını tamamladıktan sonra bir ilkokulda öğretmen olarak görev almaya başlayan Ahmet et Tayi, 1960 yılında orduya katılmıştır. 1961 yılında Asteğmen rütbesini, 1971 yılında da Yüzbaşı rütbesini elde eden Ahmet et-Tayi 1978 yılında dönemin Genelkurmay Başkanı Moustapha Ould Mohamed Saleck tarafından yetersizlik gerekçe gösterilerek ordudan atılmıştır. Bu olaydan sadece bir yıl sonra 1979 yılında dönemin Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı Muhammed Huna Veled Haydala tarafından yeniden ordu bünyesine alınmıştır. Yeniden orduya dahil olan Ahmet et-Tayi Yarbay rütbesine terfi aldıktan sonra Ocak 1981'de Genelkurmay Başkanı olmuştur.

25 Nisan 1981 tarihinde dönemin cunta yönetimi başkanı Haydala tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevi haricinde başbakan ve Milli Savunma Bakanı olarak atanmıştır. Ahmet et-Tayi Mart 1984'te Haydala tarafından hem başbakanlıktan hem de Milli Savunma Bakanlığı görevlerinden yetersizlik gerekçe gösterilerek azledilmiş ancak Genelkurmay Başkanı olarak görevinde kalmaya devam etmiştir.

12 Aralık 1984 tarihinde o günlerde yurt dışı gezisinde bulunan devlet başkanı Haydala'ya karşı gerçekleştirdiği kansız darbe kendisini görevden uzaklaştırarak yönetimi ele almıştır. İktidarı ele aldıktan sonra liberalleşme sürecini başlatan Ahmet et-Tayi, 1992 yılında kabul ettiği yeni anayasa ile çok partili ilk seçimlerin yapılmasına imkân sağlamıştır. 12 Temmuz 1991 tarihinde gerçekleştirilen referanduma göre yeni anayasa %97,94 ile kabul edilmiş, gerçekleştirilen seçimlerde ise muhalefet partileri seçimlerde hile yapıldığını öne sürmüşlerdir.

24 Ocak1992 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde kurdurduğu yeni parti Sosyal Demokratik Cumhuriyetçi Parti (Parti républicain démocratique et social) (PRDS) adayı olarak seçimlere katılan Ahmet et-Teyi oyların %62,8'ini elde ederek makamda kalmaya devam etmiştir. 12 Aralık 1997 tarihinde gerçekleştirilen ve birçok muhalefet partisi tarafından boykot edilen seçimlerinde de başarı gösteren Ahmet et-Teyi oyların %90,15'ini elde etmiştir.[1]

Ahmet et-Tayi Batı Sahra sorununda tarafsız kalmaya özen gösterse de, Polisario grup üyelerinin ülkenin kuzeyinde belli dönemlerde konuşlanmasına herhangi bir müdahalede bulunmamıştır. Moritanya devlet başkanı olarak ülkesinin Mısır ve Ürdün'den sonra İsrail ile ikili ilişkilere başlayan üçüncü Arap ülkesi olmasını sağlamıştır.

Haziran 2003'te kendisine karşı gerçekleştirilen darbe girişimi sonucunda başkent Nuakşot'ta yaşanan iki günlük çatışmaların ardından darbenin başında yer alan Salih Vele Hanenna kaçarak darbenin başarısızlıkla sonlanmasına sebep olmuştur.[2] Hanenna daha sonra Değişim Şövalyeleri adı ile farklı bir isyancı grup kurulacağını açıklasa da, 2004 yılında yakalanmış ve 2005 yılında da ömür boyu cezaya mahkûm edilmiştir.[3][4]

Darbe girişimini atlatan Ahmet et-Tayi 6 Temmuz 2003 tarihinde Sghaïr Ould M'Bareck'i yeni başbakan olarak atamıştır. 7 Kasım 2003 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde oyların %67,02'sini elde eden Ahmet et-Tayi makamda kalmayı sürdürmüştür.

Ahmet et-Tayi'nin Suudi Arabistan Kralı Fehd bin Abdülaziz el-Suud'un cenaze töreninde bulunduğu bir süreçte 3 Ağustos 2005 tarihinde askerî darbe ile yönetimi ele alan ordu yönetimi Ali Veled Muhammed Fal önderliğinde Ahmet et-Tayi'yi görevden uzaklaştırmıştır. Darbenin olduğu anda dönüş yolculuğunda olan Ahmet et-Tayi, ülkesine dönemeyerek Nijer'in başkenti Niamey'e iniş yapmıştır. Buradan 9 Ağustos 2005 tarihinde Gambiya'nın başkenti Banjul'a geçen Ahmet et-Tayi, buradan da 22 Ağustos 2005 tarihinde sığınma hakkı talep ettiği Katar'a geçerek bu ülkeye sığınmıştır.[5]

2013 yılında yapılan bir açıklamada Ahmet et-Tayi'nin Katar'da bulunan askeri bir okulda eğitmen olarak görev alacağı ifade edilmiştir.[6]

Kaynakça

  1. ^ "1997 seçimlerinin galibi Ahmet et-Teyi". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  2. ^ "Ahmet et-Tayi'ye karşı başarısız darbe girişimi". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  3. ^ "Başarısız darbe girişimi sonrasında darbe lideri yakalandı". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  4. ^ "Darbeci komutana ömür boyu hapis cezası". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  5. ^ "Uluslararası alanda darbeye kınama". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 
  6. ^ "Ahmet et-Tayi askeri okulda eğitmen olarak görev yapacak". 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016. 

Dış bağlantılar

Siyasi görevi
Önce gelen
Muhammed Huna Veled Haydala		Moritanya Devlet Başkanı
1984–2005 		Sonra gelen
Ali Veled Muhammed Fal

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cevdet Sunay</span> 5. Türkiye cumhurbaşkanı (1966–1973)

Ahmet Cevdet Sunay, Türk asker ve devlet adamı. Türkiye'nin 5. Cumhurbaşkanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12. Genelkurmay Başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Faruk Gürler</span> 15. TSK Genelkurmay Başkanı

Ömer Faruk Gürler, Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 15. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Ragıp Gümüşpala</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Ragıp Gümüşpala, Türk asker ve siyasetçi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 11. Genelkurmay Başkanı. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra bu görevi yürüten Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevk edildikten sonra darbeyle devrilen Demokrat Parti'nin siyasi mirasçısı olan Adalet Partisi'nin kurucu genel başkanlığını yaptı.

Mehmet Tekin Arıburun, Türk asker ve siyasetçi. 4. Cumhuriyet Senatosu Başkanı ve 5. Türk Hava Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Batur</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Muhsin Batur, Türk asker ve siyasetçi. Eski Türk Hava Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Turgut Sunalp</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Cihadettin Turgut Sunalp, Boşnak asıllı Türk asker, diplomat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Muhtâr Veled Dâde</span>

Muhtâr Veled Dâde, ülkesinin Fransa'dan bağımsızlık kazandığı 1960'tan, bir askerî darbeyle devrildiği 1978'e kadar Moritanya devlet başkanı olarak görev yapmış olan siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Veled Abdülaziz</span>

General Muhammed Veled Abdülaziz, Moritanyalı asker ve siyasetçi. Abdül Aziz, Afrika ülkesi Moritanya'da 2008 ile 2019 yılları arasında devlet başkanı olarak hizmet vermiştir.

Mulay Veled Muhammed el-Ağtaf, Ağustos 2008'den bu yana Moritanya Başbakanı olarak görev yapmaktadır. Bir mühendis ve Tajakant kabilesinin bir üyesi olan Muhammed el-Ağtaf cunta lideri Muhammed Veled Abdül Aziz'in 14 Ağustos 2008 tarihinde kendisini Başbakan olarak atamadan önce 2006 yılında Moritanya'nın Belçika Büyükelçiliğini yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hulusi Akar</span> Türk asker ve siyasetçi

Hulusi Akar, Türk asker ve siyasetçi. Türkiye 52. Millî Savunma Bakanı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 29. Genelkurmay Başkanı. 28. Dönem Kayseri Milletvekili ve TBMM Millî Savunma Komisyonu Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Ümit Dündar</span> Türk asker

Ümit Dündar Türk asker. Eski Türk Kara Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Yaşar Güler</span> Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanı

Yaşar Güler Türk asker. Mevcut Türkiye Millî Savunma Bakanı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 30. Genelkurmay Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Mathieu Kérékou</span> Beninli siyasetçi

Mathieu Kérékou, Beninli siyasetçi. Kérékou, Afrika ülkesi Benin'de 1972-1991 ile 1996-2006 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Ülkesinin isminin Dahomey olduğu bir dönemde, 1972 yılında gerçekleştirdiği darbe ile başa geçen Kérékou, otoriter ve sosyalist yönetimi neticesinde ülkesinin ismini 1975 yılında Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirmiş, 1991 yılında rejim değişikliğine gidilerek ülkenin ismi Benin Cumhuriyeti olmuştur. Kérékou bu süreçte ülkesinin üç farklı isim döneminde de başkanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kumba Ialá</span>

Kumba Ialá ya da Kumba Yalá, Gine-Bissaulu öğretim görevlisi ve siyasetçi. Ialá, Afrika ülkesi Gine-Bissau'da 2000 ile 2003 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mamadou Tandja</span>

Mamadou Tandja, Nijerli asker ve siyasetçi. Tandja, Afrika ülkesi Nijer'de 1999 ile 2010 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Alpha Oumar Konaré</span> Malinin 4. devlet başkanı

Alpha Oumar Konaré, Malili öğretim görevlisi ve siyasetçi. Konaré, Afrika ülkesi Mali'de 1992 ile 2002 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">David Dacko</span>

David Dacko, Orta Afrikalı öğretim görevlisi ve siyasetçi. Dacko, Afrika kıtasında yer alan Orta Afrika Cumhuriyeti'nin ilki ülkenin ilk devlet başkanı olarak 1960 ile 1966 yılları arasında, ikincisi ise 1979-1981 yılları arasında olmak üzere iki defa devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Veled Gazvani</span> Moritanya devlet başkanı

Muhammed Veled Şeyh Muhammed Ahmed Veled Gazvani, Moritanyalı emekli general ve siyasetçi. Gazvani, Afrika ülkesi Moritanya'da 1 Ağustos 2019 tarihinden bu yana devlet başkanlığı makamında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Öncü Parti</span> Moritanyada bir siyasi parti

Ulusal Öncü Parti, Moritanya'da yasadışı bir siyasi partidir. Irak liderliğindeki Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Moritanya bölgesel şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Muhtar Veled Ejey</span> Moritanyalı siyasetçi

Muhtar Veled Ejey, 2 Ağustos 2024'ten bu yana Moritanya'nın mevcut başbakanı olarak görev yapan Moritanyalı bir politikacıdır. Daha önce Muhammed Veled Abdülaziz'in cumhurbaşkanlığında maliye bakanı ve ekonomi ve maliye bakanı olarak ve daha yakın zamanda Cumhurbaşkanı Muhammed Veled Gazvani'nin ofisi başkanı olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.