İçeriğe atla

Mušḫuššu

Mušḫuššu
𒈲𒄭𒄊
Gudea vazosu üzerinde görülen Mušḫuššu, bir kapı direği tutmakta, y. MÖ 2100, Louvre Müzesi, Paris.[1]
GrupMitolojik melez
Diğer ad(lar)ıŞirruş
BölgeMezopotamya

Muşuşu veya mušḫuššu (Sümerce𒈲𒄭𒄊; eskiden sirrušu, sirruş diye okunurdu), antik Mezopotamya mitolojisinde yer alan bir yaratıktır. Bir kartalın pençelerine benzeyen arka ayakları, kedi gibi ince ön bacakları, uzun boynu ve kuyruğu, boynuzlu bir kafası, yılan benzeri bir dili ve bir tepesi olan pullu bir ejderhadır. En bilinen Mušḫuššu, MÖ 6. yüzyıla ait Babil şehrinin yeniden inşa edilmiş İştar Kapısı'nda bulunmaktadır. “Mušḫuššu” biçimi, Sümercedeki 𒈲𒄭𒄊 MUŠ.ḪUS ("kızılımsı yılan" anlamına gelir ve bazen "ateşli/kızgın yılan" olarak da çevrilir) kelimesinin Akadcadaki yalın hâlidir.[2]

Tarihi

Mušḫuššu, Yeni Babil İmparatorluğu döneminde Marduk ve oğlu Nabu'nun kutsal hayvanıdır. Marduk tarafından Eşnunna'nın yerel tanrısı Tişpak'tan alınmıştır.[3] Hydra takımyıldızı, Babil astronomik metinlerinde Bašmu yani "Yılan" olarak biliniyordu ve bir balığın gövdesi, bir yılan kuyruğu, bir aslanın ön pençeleri, bir kartalın arka ayakları, kanatlı ve mušḫušuu ejderhasıyla karşılaştırılabilir bir kafaya sahip olarak tasvir edilmiştir.[4][5]

Gerçek bir hayvanı betimlemesi

Willy Ley gibi bazıları, Mušḫuššu'nun Sivatherium gibi gerçek bir hayvanın mitolojik bir temsili olduğuna inanıyordu. Robert Koldewey gibi diğer kriptozoologlar, Mušḫuššu'nun gerçek bir hayvanı temsil ettiğine inanıyordu.[6][7][8]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Wiggermann, F. A. M. (1992). Mesopotamian Protective Spirits: The Ritual Texts (İngilizce). Brill Publishers. s. 156. ISBN 978-90-72371-52-2. 
  2. ^ "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. 19 Aralık 2006. 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014. 
  3. ^ Bienkowski, Piotr; Millard, Alan Ralph (2000). Dictionary of the Ancient Near East. University of Pennsylvania Press. s. 189. ISBN 978-0-8122-3557-9. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 
  4. ^ Wiggerman, F.A.M. (1 Ocak 1997). "Transtigridian Snake Gods". Finkel, I. L.; Geller, M. J. (Ed.). Sumerian Gods and their Representations. Cuneiform Monographs. 7. Gronigen, Netherlands: Styx Publications. ss. 34-35. ISBN 978-90-56-93005-9. 
  5. ^ E. Weidner, Gestirn-Darstellungen auf Babylonischen Tontafeln (1967) Plates IX-X
  6. ^ The Excavations at Babylon
  7. ^ Mysterious creatures: a guide to cryptozoology, Volume 1, George M. Eberhart, ABC-CLIO, 2002, p. 2003
  8. ^ Costello, Peter (1974). In Search of Lake Monsters. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Babil</span> Mezopotamyada tarihi bölge ve devlet

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Enlil</span> Antik Mezopotamya tanrısı

Enlil, daha sonra bilinen adıyla Elil veya Ellil, rüzgâr, hava, yeryüzü ve fırtınalarla ilgili Antik Mezopotamya tanrısıdır. İlk olarak Sümer panteonunun baş tanrısı olarak kaydedilen Enlil, daha sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hurriler tarafından da tapınılan bir tanrı hâline gelmiştir. Enlil'in ana tapınma yeri, bizzat Enlil tarafından inşa edildiğine inanılan ve gökyüzü ile yeryüzünün "bağlantı noktası" olarak kabul edilen Nippur kentindeki Ekur tapınağıdır. Enlil, bazen Nunamnir olarak da anılmaktadır. Bir Sümer ilahisine göre, diğer tanrılar ona bakmaya cesaret edemez. MÖ 24. yüzyılda Nippur'un yükselişiyle birlikte önem kazanan Enlil kültü, MÖ 1230'da Elamlıların Nippur'u yağmalamasıyla zayıflamış ve sonuç olarak Mezopotamya panteonunun baş tanrısı ve Babil'in ulusal tanrısı Marduk tarafından konumu ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Enki</span>

Enki, su, bilgi (gestú), zanaatlar (gašam) ve yaratılışla (nudimmud) ilgili Sümer tanrısıdır. Anunnaki grubunun bir üyesidir. Daha sonra Akad (Asur-Babil) dininde Ea veya Ae olarak anılmıştır. Bazı bilim insanları tarafından Kenan dinindeki Ia ile özdeşleştirilir. İsmi Yunan kaynaklarında Aos olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Nabu</span> Asur ve Babil inanışında bilgelik ve yazı tanrısı

Nabu, Mezopotamya'nın okuryazarlık, yazıcı ve bilgelik tanrısıdır. Babilliler tarafından, Marduk'un oğlu ve Ea'nın torunu olarak tapılırdı. Nabu'nun eşi Taşmetum'du. Aslen, Nabu Amoritler tarafından Mezopotamya'ya getirilmiş bir batı Semitik putuydu. Nabu'ya Anbay veya Nebo ismiyle Güney Arapları da tapınmışlardır.

Utu, Akadca Şamaş adıyla da bilinen eski Mezopotamya Güneş tanrısıdır. Her gün dünyada olan biten her şeyi gördüğüne inanıldı ve adaletten ve gezginlerin korunmasından sorumluydu. İlahi bir yargıç olarak, yeraltı dünyasıyla ilişkilendirilebilirdi. Ek olarak, tipik olarak hava tanrısı Adad ile birlikte kehanet tanrısı olarak hizmet edebilirdi. Evrensel olarak birincil tanrılardan biri olarak kabul edilirken, özellikle Sippar ve Larsa'da saygı görüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Aquarius (takımyıldız)</span>

Kova takımyıldızı, Oğlak ve Balıklar takımyıldızları arasında yer alan, Zodyak kuşağındaki bir ekvatoral takımyıldızdır. Adı Latince "su taşıyıcısı" veya "kova taşıyıcısı" anlamına gelir ve eski astronomik sembolü (♒︎) suyu temsil eder. Kova, Zodyak üzerindeki en eski bilinen takımyıldızlardan biridir. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzde hala kullanılan 88 modern takımyıldız arasında yer almaktadır. Balina takımyıldızı Cetus, balık takımyıldızı Pisces ve ırmak takımyıldızı Eridanus gibi suyla ilişkilendirilen takımyıldızların bolluğu nedeniyle genellikle "Deniz" olarak adlandırılan bir bölgede bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Ophiuchus (takımyıldız)</span> 13 zodyak takımyıldızından birisi

Yılancı takımyıldızı, gök ekvatoru boyunca uzanan büyük bir takımyıldızdır. Adı, "yılan taşıyan" anlamına gelen Antik Yunanca ὀφιοῦχος (ophioûkhos) kelimesinden gelir ve genellikle elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir. Yılan, Serpens takımyıldızı ile temsil edilir. Yılancı, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzdeki 88 modern takımyıldızdan biri olarak kalmıştır. Takımyıldızın eski bir alternatif adı ise Serpentarius'tur. 13 zodyak takımyıldızından biri olmasına rağmen, zodyak takımyıldızları aralarında bir simgeye sahip olmayan tek takım yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Anunnaki</span> Antik Mezopotamya geleneğinde bir ilah grubu

Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde ortaya çıkan bir tanrı grubudur. Kaç Anunnaki olduğu ve hangi rolü üstlendiklerine dair açıklamalar hem değişkenlik gösterir hem de çoğu zaman tutarsızdır. Akad öncesi dönemden kalma en eski Sümer yazılarına göre Anunnaki, panteondaki en güçlü tanrılardır; gök tanrısı An ile yer tanrıçası Ki'nin torunlarıdır, asıl işlevleriyse insanlığın yazgısını belirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Babil kralları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Babil Kralı MÖ 19. yüzyıldan MÖ 6. yüzyıldaki çöküşüne kadar bağımsız bir krallık olarak var olan antik Mezopotamya şehri Babil ve krallığı Babil'in hükümdarıdır. Bağımsız bir krallık olarak varlığının büyük bir döneminde Babil, Sümer ve Akad antik bölgelerini kapsayan Güney Mezopotamya'nın büyük bölümüne hükmetmiştir. Şehir, Babil krallarının Antik Yakın Doğu'nun büyük kısımlarına egemen olduğu Birinci Babil İmparatorluğu ve İkinci Babil İmparatorluğu olmak üzere iki büyük yükseliş dönemi yaşamıştır. Babil, Hammurabi Kanunları'nı hazırlayan Hammurabi tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Griffon</span> mitoloji

Griffon veya griffin, genellikle aslan vücutlu, kartal kanatlı ve kafalı mitolojik yaratıktır. Farklı betimlemelerinde hayvanın dört ayağı da aslan ayağı, yalnız arka ayakları aslan ayağı veya tüm ayakları kartal ayağı olabilir. Antik Yunancada "kıvrılmış", "kırık" anlamındaki "grýps veya gryphos" sözcüklerinden türediği düşünülür. Latinceye "grýphus" şeklinde geçmiştir. Grifonlar göğü, tan ağarışını, ilim, irfan ve kuvvet gibi kavramları ifade eder.

Ouroboros, kendi kuyruğunu ısıran bir yılan ya da ejderha şeklinde resmedilen sembol.

<span class="mw-page-title-main">Çin ejderhası</span>

Çin ejderhası, Çin mitolojisinde bulunan bir efsanevi yaratıktır. Ejderhaların kaplumbağa, balık ve hayali yaratıklar gibi birçok hayvana benzeyen formları bulunur ancak onlar daha çok dört ayaklı yılan gibi gösterilir. Çin ejderhaları geleneksel olarak, merhameti ve ihtişamın kudretini sembolize ederler ve özel olarak suyu, yağışı, fırtına ve seli yönetmek gücüne sahiptir. Ejderhalar ayrıca gücü, kuvveti ve buna layık olan insanların başarısını temsil ederler. Bununla birlikte Çin imparatoru imparatorluğun gücünü göstermek için ejderhayı simge olarak kullanıyordu ve Qing Hanedanı döneminde ulusal bayrağa eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lamaştu</span>

Mezopotamya mitolojisinde, Lamaştu dişi demon, canavar, kötü niyetli tanrıça veya yarı tanrıçadır. Lamaştu, kadınları doğum yaparken tehdit ederdi ve bebeklerini emzirme sırasında kaçırmaya çalışırdı. Kaçırdığı çocukların kemiklerini kemirir ve kanını emerdi. Gökyüzü Tanrısı Anu'nun kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Atum</span> Mısır tanrısı

Atum veya Atum-Ra, Mısır mitolojisinde diğer her şeyin kendisinden türediği ilksel Tanrı'dır.

Antik Semitik din, antik Yakın Doğu ve Kuzeydoğu Afrika'daki Semitik halkların çok tanrılı dinlerini kapsar. Semitik terimi, kültürlere atıfta bulunurken dillerin aksine kaba bir kategoriyi temsil ettiğinden, "antik Sami dini" teriminin kesin sınırlara yalnızca yaklaşıktır.

<span class="mw-page-title-main">Marduk Heykeli</span> Babilin koruyucu tanrısı Mardukun fiziksel temsili

Marduk Heykeli ya da bilinen diğer adıyla Bêl Heykeli, Babil antik kentinin koruyucu tanrısı Marduk'un geleneksel olarak şehrin ana tapınağı kabul edilen Esagila'da yer alan bir heykeldi. Babil'de yedi Marduk heykeli mevcutken Esagila'da belirgin bir yere yerleştirilmiş ve şehrin ritüellerinde kullanılmış olan bu heykel, genellikle tanrının ana heykeline atıfta bulunur. Asullḫi olarak da adlandırılan heykel, mēsu adı verilen bir ağaç türünden yapılmış ve altın ve gümüşle kaplanmıştı.

Tiamat antik Babil inanışına göre daha genç tanrılar üretmek için tatlı su tanrısı Apsû ile çiftleşen tuz denizinin ilkel tanrıçasıdır. İlkel yaratılıştaki kaosun sembolüdür. Kadın olarak anılır ve "parıldayan" olarak tanımlanır. Tiamat mitosunun, Tiamat'ın tuzlu ve tatlı su arasında kutsal evlilik yaptığı bir yaratıcı tanrıça olduğu ve birbirini izleyen nesiller boyunca kozmosu barışçıl bir şekilde yarattığı iki bölüm olduğu öne sürülür. İkinci Chaoskampf'ta Tiamat, ilkel kaosun canavarca bir düzenlemesi olarak kabul edilir. Bazı kaynaklar onu bir deniz yılanı veya ejderha resimleriyle tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Mut (tanrıça)</span>

Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır'da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor. Mut'un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.

<span class="mw-page-title-main">Apedemak</span>

Apedemak veya Apademak, Nübye'ye yaşayan Meroitik halkların taptığı aslan başlı bir savaşçı tanrıydı. Meroe hükümdarları tarafından inşa edilen Naqa tapınağında Apedemak, üç aslan başlı ve dört kollu bir tanrı ya da aslan başlı bir yılan olarak tasvir edilmiştir. Ancak genellikle aslan başlı bir adam olarak tasvir edilir.

<span class="mw-page-title-main">Nabu-apla-iddina</span> Babilli siyasetçi

Nabû-apla-iddina Babil'in E hanedanının altıncı kralıdır ve en az otuz iki yıl hüküm sürmüştür. Nabû-apla-iddina'nın hükümdarlığının büyük bölümünde Babil II. Aşurnasirpal'in yönetimi altında Asur'da önemli bir rakiple karşı karşıyaydı. Nabû-apla-iddina hem açık bir savaşı hem de önemli miktarda toprak kaybını önleyebildi. Kardeşinin önderliğindeki bir birlik askerini Suhu'daki isyancılara yardım etmek için göndermesi de dahil olmak üzere bazı düşük seviyeli çatışmalar yaşanmıştır. Hükümdarlığının ilerleyen dönemlerinde Nabu-apla-iddina, II. Aşurnasirpal'in halefi III. Salmanasar ile bir antlaşma yapmayı kabul etmiştir. Nabu-apla-iddina, içeride tapınakların yeniden inşası üzerinde çalışmış ve hükümdarlığı sırasında birçok eski eserin yeniden kopyalanmasıyla bir tür edebi canlanma yaşanmıştır.