İçeriğe atla

Mozilla Kitabı

Mozilla Kitabı, Netscape ve Mozilla tabanlı web tarayıcılarında bulunan bir yazılım sürpriz yumurtasıdır. Tarayıcıda about:mozilla adresine girilerek görülebilir.

Gerçekte Mozilla Kitabı adlı bir kitap olmamakla birlikte, Netscape ve Mozilla tarayıcıları, Mozilla Kitabı adlı kutsal bir kitaptan alıntılanmış ayetler gibi görünen bazı sözler içerir. Bu sözler, genellikle Vahiy Kitabı'nın üslubuna benzer şekilde yazılmış alametlerdir. about:mozilla adresine girildiğinde, bordo zemin üzerinde beyazla yazılmış ve sembolik anlamlar içeren sözler görünür. Bu ifadeler, kullanılan tarayıcının sürümüne göre değişiklik gösterir.

Mozilla Kitabı'nın yedi resmi ayeti vardır. Ayet numaraları ise Netscape ve Mozilla'nın geçmişindeki önemli tarihleri gün:ay şeklinde ifade eder.

Yedi ayetin tümünde dehşet verici bir "dev hayvan"dan bahsedilir. Netscape; alev püskürten, ejderha benzeri bir kertenkeleyi maskotu olarak benimsemiş ve ona Mozilla adını vermişti. Mozilla Kitabı'nda bahsedilen dev hayvanın da alev püskürten dev bir kertenkele türü olduğu varsayılır.

Mozilla Kitabı, 12:10

Mozilla Kitabı ilk olarak 1995'te çıkan Netscape 1.1 tarayıcısında şu ayetle görülmüştür:

And the beast shall come forth surrounded by a roiling cloud of vengeance. The house of the unbelievers shall be razed and they shall be scorched to the earth. Their tags shall blink until the end of days.
from The Book of Mozilla, 12:10

Ayet numarası olan 12:10, Netscape Navigator 1.0'ın çıktığı 10 Aralık 1994'ü işaret eder.

Mozilla Kitabı, 3:31

Sonraki ayet, Netscape'nin kodunu açıp Mozilla projesini başlattığı gün olan 31 Mart 1998'i işaret eder.

And the beast shall be made legion. Its numbers shall be increased a thousand thousand fold. The din of a million keyboards like unto a great storm shall cover the earth, and the followers of Mammon shall tremble.

from The Book of Mozilla, 3:31
(Red Letter Edition)

İfadenin Türkçe çevirisi şu şekildedir:

Ve dev hayvan tümene dönüşecek. Sayıları binlerce ve binlerce kat artacak. Milyonlarca klavyenin gürültüsü büyük bir fırtına gibi dünyayı kaplayacak ve Mammon’un müritleri korkudan titreyecek.

Mozilla Kitabı, 7:15

And so at last the beast fell and the unbelievers rejoiced. But all was not lost, for from the ash rose a great bird. The bird gazed down upon the unbelievers and cast fire and thunder upon them. For the beast had been reborn with its strength renewed, and the followers of Mammon cowered in horror.

from The Book of Mozilla, 7:15

İfadenin Türkçe çevirisi şu şekildedir:

Sonunda dev hayvan yenildi ve inançsızlar neşeye büründü. Ancak her şey bitmemişti, zira küllerden büyük bir kuş yükseldi. Kuş, inançsızlara tepeden bakarak onlara ateş ve gök gürültüsü savurdu. Dev hayvan yeniden doğmuş ve eski gücüne kavuşmuştu ki Mammon'un müritleri korkudan sindiler.

Bu ayet, America Online firmasının Mozilla projesini kapattığı ve Mozilla Vakfı'nın kurulduğu gün olan 15 Temmuz 2003'ü işaret eder. Dev hayvanın küllerinden yeniden doğan kuş, küllerinden doğan zümrüdüankayı sembolize eder. Firefox'un ilk adı zümrüdüanka anlamına gelen Phoenix'tir.) Gök gürültüsü Mozilla Thunderbird e-posta istemcisini, Mammon ise Mozilla'nın en büyük rakibi Microsoft'u temsil eder.

Mozilla Kitabı, 11:9

Mammon uyudu. Yeniden doğan dev hayvan tüm Dünya'ya yayıldı ve onu destekleyenlerin sayısı arttı. Varlıklarını duyurdular ve tilki kurnazlığıyla ekinleri ateşe kurban ettiler. Kutsal sözlerin rehberliğinde kendilerine yeni bir dünya yarattılar ve çocuklarına dev hayvandan bahsettiler. Mammon uyandı, ama o artık takipçiden başka hiçbir şey değildi.

Mozilla Kitabı'ndan, 11:9
(10. baskı)

Bu sürümden itibaren Mozilla yazılımlarının Türkçe sürümlerinde Mozilla Kitabı ayetleri Türkçe olarak yer alır. Ayet numarası, Firefox 1.0'ın çıktığı 9 Kasım 2004'ü işaret eder. "Mammon", iki sürüm arasında (Internet Explorer 6 ile 7) arasında 5 yıl "uyuyan" Internet Explorer'ı temsil eder. "Yeniden doğan dev hayvan" Firefox'u, "onu destekleyenler" ise kendi olanaklarıyla The New York Times gazetesine ilan verme ve Firefox logosu şeklinde bir ekin çemberi yapan Firefox destekçilerini temsil eder. "Tilki kurnazlığı", Firefox'un adına yapılan bir göndermedir. "Yeni dünya", çağdaş standartlara dayalı dinamik web sitelerini ve açık kaynaklı uygulamaları ifade eder. Ayetin ikinci kısmında Mozilla Manifestosu'na ve about:Mozilla adlı e-posta bültenine bağlantılar bulunur. "Mammon uyandı" şeklinde başlayan son cümle, Internet Explorer'ın yeni sürümünün çıktığını ama büyük ölçüde Firefox'un popüler hale getirdiği işlevleri kopyaladığını anlatır. "10. baskı" notu ise Mozilla Vakfı'nın 10. kuruluş yıldönümünü ifade eder.

Mozilla Kitabı, 15:1

23 Ocak 2013'te ilk kez ortaya çıkan bu ayet, Firefox 21 sürümüne dahil olmuştur.

"Mammon’un ikizleri", mobil işletim sistemi pazarını ele geçiren Apple ve Google'ın mobil işletim sistemleri iOS ve Android'i temsil eder. "Yeni karanlık", uygulama mağazalarının kapalı yapısına atıfta bulunur. Dev hayvanın "süratle hareket etmesi", Firefox'un yeni hızlı sürüm döngüsünü ifade eder. Dev hayvanın "çoğalması" ise Android için Firefox ve Firefox OS'in çıkmasıyla birlikte Firefox'un çoğalmasını ifade eder. Ayet numarası olan 15:1, Firefox 1.0 kodlarının son halini aldığı 15 Ocak 2013'e bir göndermedir.

Mozilla Kitabı, 11:14

Bu ayet ilk defa 22 Eylül 2017'de ortaya çıkmış ve Firefox 57'ye eklenmiştir.

Ayet, Quantum projesi kapsamında Firefox 57 sürümünde yapılan büyük değişikliklere atıfta bulunur. "Uzay ve zaman" kuantum kuramını, "akış" Quantum Flow projesini, "yeni giysiler" ve "ışık" Photon projesi adı verilen arayüz tasarımını ifade eder. "Pas" anlamına gelen "oksitlenmiş metal" ise Rust (Türkçesi pas) programlama diline bir göndermedir. Quantum projesi, Mozilla'nın geliştirdiği Rust programlama diliyle yazılan Servo tarayıcı motorunu ilk parçasını içerir. Ayet numarası olan 11:14, Firefox 57'nin çıktığı 14 Kasım 2017 tarihini ifade eder.

Mozilla Kitabı, 6:27

Bu ayet ilk defa 22 Temmuz 2020'de ortaya çıkmış Firefox Nightly 80'e eklenmiştir. Ayette vurgulanan terimler, GeckoView motoruyla yenilenerek performansı artırılan Firefox Focus, Reference Browser ve Firefox Reality uygulamalarına atıfta bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mozilla Firefox</span> yazılım

Mozilla Firefox, Mozilla Vakfı ve onun alt kuruluşu Mozilla Corporation tarafından geliştirilen, özgür ve açık kaynak kodlu bir web tarayıcısıdır. Firefox; Windows, macOS, Linux, Android ve iOS işletim sistemlerinde kullanabilir. Yazılımın Windows, macOS, Linux, Android sürümlerinde web sayfalarının oluşturulması için Gecko motoru kullanılır. Mozilla tarafından geliştirilen Gecko, mevcut ve planlanmış web standartlarıyla uyumludur. 2015'te çıkan iOS için Firefox uygulamasında ise Apple'ın getirdiği kısıtlamalar nedeniyle iOS'in bütünleşik WebKit motoru kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Tarayıcı savaşları</span>

Tarayıcı Savaşları, elektronik cihazların İnternete bağlanırken kullandıkları yazılımlar olan ağ tarayıcısı üreticisi şirketler arasında yaşanan ve pazar payını elinde tutmak ya da artırmak için girişilen yarış dönemlerine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">JavaScript</span> programlama dili

JavaScript, HTML ve CSS ile birlikte World Wide Web'in temel teknolojilerinden biri olan programlama dilidir. Web sitelerinin %97'sinden fazlası, web sayfası hareketleri için istemci tarafında JavaScript kullanırlar ve kullanılan kodlar genellikle üçüncü taraf kitaplıkları içerir. Tüm büyük web tarayıcılarında, kaynak kodunu kullanıcıların cihazlarında yürütebilmek için özel bir JavaScript motoru bulunur.

HTTPS bir bilgisayar ağı üzerinden güvenli iletişim için internet üzerinde yaygın olarak kullanılan bir HTTP uzantısıdır. HTTPS'te, iletişim protokolü Taşıma Katmanı Güvenliği (TLS) veya öncesinde, onun öncülü/selefi olan Güvenli Soket Katmanı (SSL) ile şifrelenir. Bu nedenle protokol sık sık TLS üzerinden HTTP veya SSL üzerinden HTTP olarak da adlandırılır.

Netscape Communications Corporation Mountain View, Kaliforniya ve daha sonra Dulles, Virginia merkezli Amerikan bağımsız bir bilgisayar hizmetleri şirketidir. Netscape web tarayıcısı bir zamanlar baskındı 1990'ların ortalarında pazar payı yüzde 90'ın üstündeyken 2006'da yüzde 1'in altına indi. Rakipleri Microsoft Internet Explorer ve diğer tarayıcılara yenik düştü. Aynı zamanda Netscape, en yaygın programlama dili JavaScript'i oluşturan şirkettir.

Bu liste bilinen bazı Firefox eklentilerinin listesidir. Birçok Mozilla Firefox eklentisi SeaMonkey tarayıcısında da çalışır. Daha geniş bir liste için resmi eklenti deposuna bakabilirsiniz. 30 Nisan 2007 tarihiyle bu depoda 2286 eklenti bulunmaktadır. Eklentiler geliştiriciler tarafından yaratılmaktadır. Eklentilerin tamamı kamuya açıklanmadan önce editör bir grup tarafından gözden geçirilir.

Bilişimde bir terim olan yer imi genellikle şunları ima etmek için kullanılır;

<span class="mw-page-title-main">Google Chrome</span> Google tarafından geliştirilen bir web tarayıcısı

Google Chrome, Google tarafından geliştirilen ücretsiz bir web tarayıcısıdır. Eylül 2008'de Microsoft Windows sürümü yayımlanmış; daha sonra Linux, macOS, iOS ve Android sürümleri de geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Internet Explorer</span> Microsoft tarafından geliştirilen internet tarayıcısı

Windows Internet Explorer ya da eski adıyla Microsoft Internet Explorer, Microsoft tarafından geliştirilen bir web tarayıcısıdır. Microsoft Windows, Mac OS ve Unix sürümleri vardır, öte yandan 15 Haziran 2022 tarihinden itibaren tarayıcı desteklenmediği için artık hiçbir sürümü geliştirilmemektedir. Eski bilgisayarlarda Microsoft Windows ile birlikte öntanımlı olarak gelen Internet Explorer'ın Windows'a bütünleşik gelmesinden dolayı tarayıcı piyasasının büyük bir bölümünü elinde bulundurmaktaydı. Windows Vista ile birlikte adı Windows Internet Explorer olarak değiştirildi. O dönem Microsoft tarafından yalnızca güvenlik yaması yayınlandı. 12 Ocak 2016'dan itibaren Internet Explorer 11 sadece tüketicilere resmi destek vermiştir. 16 Nisan 2019 tarihinde Internet Explorer'ın gözden geçirilmiş son güncellenmiş hali Windows Server 2012 ve Windows Embedded 8 Standard için yayınlandı. Microsoft 20 Mayıs 2021'de, Windows 10 LTSB ve LTSC sürümleri haricindeki Windows 10 edisyonları için 15 Haziran 2022'de Internet Explorer için tam desteğin kesileceği ardından alternatifin eski siteler için IE modlu Microsoft Edge olacağı açıklandı. Açıklandığı şekilde LTSB ve LTSC sürümleri haricindeki Windows 10 edisyonları için Internet Explorer'ın desteği 15 Haziran 2022 tarihinde Microsoft tarafından kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Brendan Eich</span>

Brendan Eich, JavaScript programlama dilinin yaratıcısı olan Amerikalı teknoloji öncüsüdür. Mozilla Projesi'nin de yaratıcılarından biri olan Brendan Eich, Mozilla Vakfı'nın da kurucularından birisi oldu. Mozilla Corporation'ın önce CTO, sonrasında da CEO'luğunu üstlenen Brendan Eich, teknoloji dünyasını en çok etkilemiş geliştiricilerden biri olarak gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Microsoft Edge</span> Microsoftun geliştirdiği bir ağ tarayıcısı

Microsoft Edge, Windows 10, Windows 11, Windows 10 Mobile ve Xbox One'da kullanılmak üzere Microsoft tarafından geliştirilen web tarayıcısıdır. Tüm cihaz türlerinde Internet Explorer'ın yerini alarak varsayılan web tarayıcısı olmak üzere tasarlandı. Microsoft, Edge'in web standartlarıyla uyumlu bir motora sahip, hafif bir tarayıcı olduğunu belirtmektedir. Cortana ile bütünleşme, not alma araçları ve okuma görünümü gibi bazı yenilikçi özelliklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Favicon</span> Belli bir ağ sayfasının küçük simgesi

Favicon, kısayol simgesi, website ikonu, sekme ikonu, URL ikonu veya yer imi ikonu olarak da bilinir, bir veya daha fazla küçük simge içeren bir dosyadır, belirli bir web sitesi veya web sayfası ile ilişkili. Bir web grafik tasarımcısı böyle bir simge yaratabilir ve onu bir web sitesine çeşitli yollarla yükleyebilir ve ardından grafiksel web tarayıcısı bundan yararlanabilir. Favicon desteği sağlayan tarayıcılar tipik olarak bir tarayıcının faviconunu adres çubuğu ve yer imleri listesinde sayfanın adının yanında gösterir. Sekmeli tarayıcı özelliğini destekleyen tarayıcılar tipik olarak sekmedeki sayfanın başlığının yanında bir sayfanın favicon'unu gösterir ve siteye özgü tarayıcı favicon'u masaüstü simgesi olarak kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Firefox Focus</span> Mobil cihazlara özgü, gizlilik odaklı web tarayıcısı

Firefox Focus, Mozilla tarafından Android ve iOS cihazlar için geliştirilen özgür bir gizlilik odaklı tarayıcıdır. Firefox Focus, başlangıçta iOS için bir takipçi engelleme uygulamasıydı. Kısa bir süre sonra, minimalist bir web tarayıcısı haline getirildi.

Netscape Navigator, tescilli bir web tarayıcısı ve Netscape hattının 1'den 4.08'e ve 9.x'e kadar olan orijinal tarayıcısıdır. Netscape Communications Corp'un amiral gemisi ürünüydü ve 1990'larda kullanım payı açısından baskın web tarayıcısı oldu, ancak 2003 civarında kullanımı neredeyse ortadan kalktı. Bu kısmen Netscape Corporation'ın 1990'ların sonlarında Netscape Navigator'ın teknik yeniliğini sürdürmemesinden kaynaklanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Mozilla VPN</span> VPN yazılımı

Mozilla VPN Mozilla tarafından geliştirilen açık kaynak kodlu bir sanal özel ağ yazılımıdır. Beta sürümü Firefox Private Network adıyla 10 Eylül 2019'da yayımlanan yazılımın 1.0 sürümü 15 Temmuz 2020'de dağıtılmaya başlamıştır.

JavaScript motoru, JavaScript kodunu yürüten bir yazılım bileşenidir. İlk JavaScript motorları yalnızca yorumlayıcılardı, ancak ilgili tüm modern motorlar ise gelişmiş performans için tam zamanında derlemeyi kullanır.

Chakra, Microsoft tarafından geliştirilen özel mülk bir JScript motorudur. Internet Explorer web tarayıcısında kullanılır.

Tarayıcı güvenliği, ağ bağlantılı verileri ve bilgisayar sistemlerini gizlilik ihlallerinden veya kötü amaçlı yazılımlardan korumak için İnternet güvenliğinin web tarayıcılarına uygulanmasıdır. Tarayıcıların güvenlik açıkları genellikle JavaScript ile bazen Adobe Flash kullanan ikincil bir yüke sahip siteler arası komut dosyası (XSS) kullanır. Güvenlik açıkları ayrıca tüm tarayıcılarda yaygın olarak kullanılan güvenlik açıklarından yararlanabilir.).

Web'de kullanıcı aracısı, kullanıcı adına hareket eden ve "Web içeriğini alan, işleyen ve son kullanıcı etkileşimini kolaylaştıran" herhangi bir yazılımdır. Bu nedenle kullanıcı aracısı özel bir yazılım aracısı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Web geliştirme araçları</span>

Web geliştirme araçları, web geliştiricilerinin kaynak kodlarını test etmelerine ve hata ayıklamalarına olanak tanır. Bir web sayfasının doğrudan oluşturulmasına yardımcı olmamaları, bunun yerine bir web sitesinin veya web uygulamasının kullanıcı arayüzünü test etmek için kullanılan araçlar olmaları bakımından web sitesi oluşturuculardan ve entegre geliştirme ortamlarından (IDE'ler) farklıdırlar.