İçeriğe atla

Mozarapça

Mozarapça
ﻦ‎ﺘﻟ‎ לטן Latinus/Latino
Konuşulduğu ülkeler: İber
Nesli tükenmiş olduğu zaman: Geç Orta Çağ’a kadar
Dil Grubu Sınıflandırma: Hint-Avrupa
İtalik
Latin
İtalo-Batı
Pirene-Mozarap
Dil Kodları
ISO 639-1roa
ISO 639-2mxi

Mozarapça İber dillerin gelişimin süresinde Müslümanların İber Yarımadasında hakim oldukları bölgelerde konuşulan Latin lehçelerden oluşmuş lehçe devamıdır. Bu lehçelerin toplamı Mozarap dili olarak bilinir, ama genel bir standardı yoktur. Romen dillerinden farklı olarak, Mozarapça Arap alfabesi kullandı.

Arapça harflerle yazıldığına rağmen, sesli harflerin yeniden kurulması gerekiyordu.

Bu Romen çeşidi Portekizce, İspanyolca ve özellikle Valensiyacayı çok etkiledi ve bunun yüzünden bu diller çok Endülüs Arapça kökenli kelimelere sahiptir (Mozarapça, anlaşılır şekilde, Arapçadan ve tersine çok etkilendi). Portekiz'de yerel Mozarapça lehçeler bügünlerde Lusitanyaca-Mozarapça (Lusitano-moçárabe) olarak biliniyor.

Mozarapların kültürel dili Latince olarak devam etti, ama zaman geçince, genç Mozaraplar Arapçayı öğrendiler.

Örnek parça (11. yıldönümü)

Mozarapça: İspanyolca: Valensiyaca: Portekizce: Latince: Türkçe:

Mio sîdî ïbrâhîm
yâ tú, uemme dolge!
Fente mib
de nohte.
In non, si non keris,
irey-me tib,
gari-me a ob
legar-te.

Mi señor Ibrahim,
¡oh tú, hombre dulce!
Vente a mí
de noche.
Si no, si no quieres,
iréme a ti,
dime a dónde
encontrarte.

El meu senyor Ibrahim,
oh tu, home dolç!
Vine't a mi
de nit.
Si no, si no vols,
aniré'm a tu,
digues-me a on
trobar-te.

Meu senhor Ibrahim,
ó tu, homem doce!
Vem a mim
de noite.
Senão, se não quiseres,
ir-me-ei a ti,
diz-me onde
te encontro.

O domine mi Ibrahim,
o tu, homo dulcis!
Veni mihi
nocte.
Si non, si non vis,
ibo tibi,
dic mihi ubi
te invenias.

İbrahim,
ey sen, tatlı insan!
Geceleyin gel bana.
Eğer hayır,
gelmek istemezsen,
ben gelirim sana,
seni nerede bulacağımı
söyle bana.

Ayrıca bakınız

  • Ladino

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunanca</span> Hint-Avrupa dili

Yunanca (Yunanca: Ελληνικά Elliniká veya Eλληνική γλώσσα Ellinikí Glóssa

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Arapça</span> Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dil

Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusuna uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Tüm lehçeleri ile birlikte 420 milyonu aşkın kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. Arap Birliği'ne üye 22 ülke ile Çad ve Mali dâhil olmak üzere 24 ülkede resmî dildir. Aynı zamanda kısmî olarak tanınan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Somaliland ile Tanzanya'da (Zanzibar) resmî dil statüsündedir. Arap Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler'in kabul edilen altı resmî dilinden biridir. Nijer, Senegal ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal/azınlık dili olarak tanınmıştır. Arapça İran, İsrail, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika Cumhuriyeti anayasalarında özel dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kiril alfabesi</span> Slav dillerinin kullanımında rol oynayan bir alfabe

Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.

Yahudi-Romen dilleri Latin dillerinden türemiş Yahudi dilleridir. Romen dillerinin çoğunluk tarafından konuşulduğu bölgelerde yaşayan çeşitli Yahudi toplulukları tarafından konuşulmakta olan Romen dilleridir ve zamanla öyle bir boyuta kadar değiştirilmişlerdirki dil olarak kabul edilmeye başlanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Latin dilleri</span>

Latin veya Romen dilleri, kökeni Roma İmparatorluğu'nda konuşulmuş Latince lehçelerine dayanan, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna mensup bir dil grubudur. Dünya çapında Latin dillerini anadil olarak konuşan 600 milyondan fazladır. Dil grubunun modern dağılımı Amerika, Avrupa ve Afrika kıtalarında yoğunlaşmakla birlikte, genel olarak dünyada geniş bir yayılıma sahiptir.

Ww, Türk alfabesinde bulunmayan Latince kökenli bir harftir. İngilizcede ötümlü dudaksıl-artdamaksıl sürtünmesiz ünsüzü karşılar. Bu ses, dudaklar büzülerek söylenen V harfi gibidir. Fakat Lehçe, Türkmence, Almanca gibi birçok dilde V harfinin yerine kullanılır. W, internet sayesinde dünya çapında sıkça kullanılan harflerden biri hâline gelmiştir. Günlük hayattaki yaygın kullanımı üzerine Türk Dil Kurumu bu harfi "çift v" adıyla tanımlamıştır.

V, v Türk alfabesinin 27. harfidir. Türkçe ismi Vedir. Almancada F olarak sesletilirken, Lehçe, Türkmen Türkçesi gibi dillerde V harfi bulunmaz. Köktürkçe'de de V harfi yoktur.

Kaf veya Gaf (ق), Arap alfabesinin yirmi birinci harfi. İbranice muadili Kuf harfidir.

Mozaraplar İspanya tarihi'nin Endülüs döneminde Müslüman bölgelerde yaşamış, Arapça veya Arapçadan etkilenmiş bir Latin dili olan Mozarapça konuşmuş Hristiyanlara verilen isimdir.

Latinizasyon (Romanizasyon) tabiri genel olarak Latin alfabesi dışındaki ses sistemlerinin Latin alfabesine çevrilmesini ifade eder. Arapçanın Latin alfabesine çevirisi yapılırken bu uygulamaların hiçbirinde (fonetik alfabeler hariç) ortak bir uygulama geliştirilememiştir. Çünkü her ülke kendi harflerini esas alan bir çeviri sistemi benimsemiştir. Fakat yine de ana hatlarıyla genel kabul görmüş bazı sesler ve simgeler tercih edilmeye başlanmıştır. Ortak Türkçe alfabesi esas alınarak yapılan bir işaret sistemi büyük oranda geliştirilmiş durumdadır. Fakat yine de çeşitli ülkelerin, sesleri simgelerken kullandıkları harflerin değişik olması nedeniyle farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fasih Arapça</span> Arapçanın resmi edebi çeşidi

Fasih Arapça, Fusha (الفصحى) veya Modern Standart Arapça ; resmi, siyasi, dini ve felsefi ve medyatik Arapça metinlerin yazıldığı, halk arasında konuşulmayan ve hiçbir zaman da konuşulmamış olan dildir. Arap halklarının her birinin kendine ait lehçeleri (Ammice) vardır. Kur'an da dahil tüm klasik Arapça metinlerde bu dil kullanılmıştır. Ayrıca Fusha, Arap ülkelerinde resmi dil olarak kabul edilir ve üniversitelerde öğretilir. Bu yüzden eğitimli Araplar birbirlerinin lehçelerini anlamasalar bile Fasih Arapça konuşarak anlaşabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Arapçanın lehçeleri</span> Dil çeşitleri ailesi

Arapçanın lehçeleri İslam'dan önce kelimeler, kalıplar ve tamlamalar konusunda farklılık gösteriyordu. Ve yazılı eserler içinde ortak bir dil kullanılıyordu. Antere bin Şeddad'ın şiirleri üzerinden 1500 sene geçmesine rağmen anlaşılabilmektedir. Bu ortak lehçe İslam'ın ortaya çıkışından sonra da devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İber-Romen dilleri</span>

İber-Romen dilleri, İber Yarımadası kökenli Latin dilleridir. En yaygın konuşulan diller İspanyolca, Portekizce, Katalanca ve Galiçyacadır.

<span class="mw-page-title-main">Araplaşma</span> Arap olmayan bir bölgenin fethi ile nüfusta Arap etkisinin artması

Araplaşma, Arap olmayan bir bölgenin fethi ile Arap olmayan nüfusta Arap etkisinin artmasını, Arap dilinin, kültürünün, kimliğinin kademeli olarak benimsenmesini tarif eder. İslam dini ve bunlarla ilişkili olarak İslam'a dayanan sosyo-politik düzen ile Arapça bir kitap olan Kur'an Araplaşmada merkezi bir rol oynamıştır. Ve Bu, genellikle fethedilen topraklarda İslamileştirme ile beraber ilerlemiştir. Genel olarak, Arap orijinli unsurlar, fethedilen medeniyetlerden oluşan çeşitli unsurlarla çeşitli şekillerde birleşti. Araplaştırma; Irak, Suriye, Sudan, Moritanya, Cezayir ve Libya'daki Arap milliyetçisi rejimler tarafından Arap yerleşimlerini genişletme, Arap dışındaki azınlıkların sınır dışı edilmeleri ve Arap olmayan nüfusta Arap kimlik ve kültürünün uygulanmasını, özellikle eğitimde Arapça olmayan anadillere izin vermemek gibi yöntemler ile modern çağlarda da devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Lehçe sürekliliği</span>

Lehçe sürekliliği veya diyalekt sürekliliği, coğrafî olarak yakın değişkelerin birbiri arasında az fark ve yüksek oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösterdiği, uzaklık arttıkça anlaşmanın azaldığı bir değişkeler grubudur. Lehçe sürekliliği, geniş bir alana yayılmış diller ve dil ailelerinde yaygın görülen, tipik bir olaydır. Bazı önemli sürekliliklere sahip dil ve bölgeler arasında; Hindistan'ın büyük bir kısımı, İran, Afganistan ve Tacikistan, Arap dünyası, Portekiz, İspanya, Fransa, Valonya ve Güney İtalya, Flandre'den, Almanya ve Avusturya'ya devam eden bölge, Çin'deki Çin dilleri veya lehçeleri ve Avrupa'daki Slav dillerinden bazıları yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mozarap mimarisi</span> Romanesk dönem öncesi Hristiyan Mozaraplar tarafından geliştirilmiş mimari tarz

Mozarap mimarisi, romanesk dönem öncesi Hristiyan Mozaraplar tarafından geliştirilmiş ve inşa edilen yapıların sahip olduğu mimari tarzdır. Mozarap mimarisi kendisini bilhassa Endülüs'te ve Reconquista dahilinde yeniden fethedilen bölgelerde göstermektedir. İspanyolca literatürde bu mimari tarz için Arte de Repoblación, kavramı da kullanılmaktadır. Kurtuba Emirliği ve Endülüs Emevi Devleti dönemine ait Mozarap mimarisi örnekleri büyük çoğunlukla günümüze ulaşamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İtalo-Batı dilleri</span>

İtalo-Batı dilleri, Latin dil grubunun -bazı sınıflandırmalara göre- en büyük koludur. İtalo-Dalmaçya ve Batı Latin dilleri olmak üzere ikiye ayrılır, Sarduca ve Doğu Latin dillerini kapsamaz.