İçeriğe atla

Motorlu taşıtlarda yakıt ekonomisi

Motorlu taşıtların çalışmasında temel madde yakıttır. Ulaşım masraflarının büyük bir bölümünü yakıt oluşturmaktadır. Bu nedenle yakıt en yüksek ekonomi ile kullanılmalıdır. Otomobillerde yakıt ekonomisini etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar taşıtın tasarımından, teknik durumuna, yol ve iklim şartlarından, sürücü deneyimine kadar çeşitli faktörleri içine alır. Ulaşım organizasyonu durumu da bunlara eklenebilir. Her geçen gün taşıtların performansı, sürüş kolaylığı ve konforu artırılmaya çalışılmakta bunları sağlarken de yakıt ekonomisini en üst düzeyde tutmak için taşıtın toplam verimini yükseltilmeye yönelik çalışmalarda yapılmaktadır . Yüksek oktan, yüksek sıkıştırma oranı, geliştirilmiş yanma odası, geliştirilmiş ateşleme sistemleriyle daha fakir karışımlar ateşlenebilmekte yüksek verimli tork konvektörü ve aktarma organlarıyla sürtünme kayıpları en aza indirilmektedir. Ayrıca yol kalitelerindeki artış da önemlidir.

Yakıt tüketimini etkileyen faktörler

Taşıt Performansının Yakıt Ekonomisine Etkisi

Belirli bir motor çıkış gücü için taşıt performansındaki artış motor kursu / kat edilen yol oranının büyümesi ile elde edilir. Bu motor büyüklüğü ve diferansiyel dişli oranının artırılmasıyla sağlanır. Genellikle performans düzeyi yükseldikçe yakıt ekonomisi düşer yani yakıt ekonomisi ve performans birbiriyle ters orantılıdır . 3 ve 4 silindirli motorlar ekonomi, bunun üzerindeki silindir sayısına sahip motorlar ise performans amaçlanarak üretilirler . Genellikle küçük motorlu taşıtlarda (2000 cc'nin altındaki) diferansiyel dişli oranı büyük olduğundan, yüksek hızlardaki yakıt ekonomisi büyük motorlara göre daha düşük olur. Diferansiyel dişli oranının (ayna mahruti oranı) küçük olması arzu edilmesine rağmen yakıt ekonomisinin dışındaki birçok faktör dişli oranı seçimini etkiler. Otomatik şanzumanlı taşıtlarda küçük diferansiyel dişli oranı özellikle alçak hızlarda tork konvektöründeki kaymayı artıracağından yakıt ekonomisi kötüleşecektir. Sonuç olarak yüksek hızlarda yakıt ekonomisini artırmak için denenecek yöntemlerden birisi de diferansiyel dişli oranını mümkün olduğunca küçültmektir.

Taşıt Kullanımını Kolaylaştıran sistemlerin Yakıt Ekonomisine Etkisi

Otomatik transmisyon ve hidrolik direksiyon taşıtlarda kullanım kolaylığını artıran sistemler olarak kabul edilebilir. Otomatik transmisyonda güç kaybı mekanik ve hidrolik olmak üzere iki grupta toplanabilir. Mekanik kayıplar genellikle sürtünmeden, hidrolik kayıplar ise pompalama ve tork konvektöründeki kaymadan kaynaklanır. Kayma ile meydana gelen kayıplar oldukça fazladır. Kayma konvektör yapısına, taşıt hızına ve iletilen momente bağlıdır. Motor, aktarma organlarının özellikleri, taşıt büyüklüğü ve taşıt performans karakteristikleri konvektör yapısını etkiler .Düşük hızlarda kayma yüksektir bu da yakıt ekonomisini kötüleştirir. Yüksek hızlarda kayma oldukça azalır bu nedenle otomatik transmisyon,düz vites kutularına göre yüksek hızlarda üstünlük sağlayabilir. Otomatik transmisyonlu bir taşıt motorunda tork konvektörü burulma titreşimlerini yok ettiğinden silindirlere daha fakir karışım gönderilebilir. Ayrıca tork konvektörü belli bir moment artışı sağladığından diferansiyel dişli oranı küçültülebilir. Hidrolik direksiyon, taşıt hızı ne olursa olsun sabit bir motor momentiyle çalışır. Yüksek hızlarda motorun özgül yakıt sarfiyatı düşük olduğundan hidrolik direksiyonu çalıştırmak için gerekli moment motordan daha ekonomik bir düzeyde sağlanır. Böylece yüksek hızlarda hidrolik direksiyona giden kayıplar azalır.

Taşıt Konforunun Yakıt Ekonomisine Etkisi

Modern taşıtlarda klimalar gittikçe yaygınlaşmakta ve güvenli bir sürüş için ihtiyaç haline gelmektedir. Klimanın çalışması için gerekli moment sistemin kapasitesine, hava sıcaklığına ve taşıt hızına bağlı olarak değişir . Yüksek hızlarda hava akışının artmasından dolayı kondanser verimli çalışmaktadır (kondanser: kompresör tarafından sıkıştırılmış yüksek sıcaklık ve yüksek basınçlı soğutma gazından ısı alıp soğutarak bu gazı sıvı hale dönüştürmek için kullanılan klima elemanı). Dolayısıyla buna bağlı olarak da moment ihtiyacı azalmaktadır. Ayrıca yüksek hızlarda motor momenti daha ekonomik bir özgül yakıt sarfiyatıyla elde edilmektedir.

Taşıt Büyüklüğünün Yakıt Ekonomisine Etkisi

Yakıt ekonomisini etkileyen en önemli faktörlerden bir tanesidir.Bir taşıtı yatay yolda sabit hızda hareket ettirebilmek için taşıta karşı oluşan dirençlerden yuvarlanma ve hava dirençlerinin yenilmesi gerekir. Yuvarlanma taşıt ağırlığının bir fonksiyonudur. Taşıt büyüklüğü ile birlikte taşıtın ağırlığı da artacağından yuvarlanma direncide bunlara paralel olarak doğru aranda artar. Hava direncini yenmek için gerekli olan güç taşıt hızı, taşıtın kesit alanı ve hava direnç katsayısına (cd) bağlıdır. Taşıt büyüklüğü kesit alanla doğru orantılı olduğundan hava direncini yenmek için gerekli olan güç taşıt büyüklüğü arttıkça artacaktır bu da yakıt ekonomisindeki %15-20'lik değişime eşdeğer bir artış demektir.Yüksek hızlardaki yakıt ekonomisindeki hızlı kötüleşme taşıtı hareket ettirebilmek için gerekli gücün, hızın küpüyle doğru orantılı olarak artmasından kaynaklanır. Hava direnç katsayısı taşıtın aerodinamik yapısına bağlıdır. Bu da yüksek hızlarda hava direncinin önemli ölçüde artmasına neden olur. Sonuç olarak yüksek hızlarda performansın, taşıt kullanımını kolaylaştıran sistemlerin ve taşıt konforunun yakıt ekonomisine etkisi çok fazla değilken taşıt ağırlığının önemli bir etken olarak karşımıza çıktığını görüyoruz.

Çalışma Şartlarının Yakıt Ekonomisine Etkisi

Çalışma (işletme) şartlarıda yakıt ekonomisini önemli ölçüde etkiler. Motor ayarlarının düzensiz olması yakıt tüketimini artırır. Düşük motor soğutma suyu sıcaklığı ısı kaybını azaltacağından verim düşer, bunun yanı sıra yakıt silindirlere daha büyük zerreler halinde gireceğinden yanma verimsizleşir. Aktarma organları dişlileri ve yataklarındaki aşırı sürtünmeler, fren sıkılığı, lastik hava basınçlarının düşüklüğü, ön düzen ayarsızlığı ve alternatöre binen yük gibi faktörler toplam direnç kuvvetlerini artıracağından yakıt sarfiyatı da artacaktır. Bahsedilen faktörlerin dışında ulaşım organizasyonu, değişken olan trafik ve iklim şartları yakıt sarfiyatını artıracaktır. Bunlara rağmen iyi bir araç bakımı, dikkatli bir sürüş alışkanlığı önemli ölçülerde yakıt sarfiyatını azaltacaktır.

Sürücü Deneyiminin Yakıt Ekonomisine Etkisi

Sürücü deneyimine göre taşıt kullanımı değişir. Özellikle bu farklılık vites değiştirme zamanlarının seçiminde olur. Aynı taşıtın değişik sürücülerle kullanımında %10 az veya fazla fark görülebilir.

Daha az yakıtla daha uzun yol kat etmede sürücü deneyimini şu başlıklar altında toparlayabiliriz :

  • Taşıt orta hızlarda kullanılmalı (90–100 km/h)
  • Trafiğin elverdiği durumlarda sabit hızda kullanılmalı
  • Hızlanma gerektiğinde gaz pedalına yavaş basılmalı ve vites değişimleri uygun hızlarda gerçekleştirilmeli
  • Durma gerektiğinde hız önceden düşürülerek, frenler en az miktarda kullanılmalı
  • Hareket halinde el freninin mutlaka tam olarak bırakıldığından emin olunmalı
  • Elektrikli alıcılar ekonomik kullanılmalı
  • Trafiğin yoğun olduğu yollar tercih edilmemelidir.

Bağlantılar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Bayerische Motoren Werke AG genellikle anılan kısaltmasıyla BMW, 1916 yılında kurulan Alman otomobil, motosiklet, motor ve bisiklet üreticisidir. BMW ayrıca, Mini ve Rolls-Royce, otomobil şirketlerinin sahibidir. Çalışan sayısı 120.726'dır. 2020 cirosu 98 milyar 998 milyon euro'dur, aynı yıl 2.494.451 araç üretmiştir. Bu üretimin 2.028.841 adedi BMW markası altındadır. Ayrıca aynı yıl motosiklet üretimi 169.272 adettir. Sadece motor sporlarına özel BMW M'i de bünyesinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Aerodinamik (otomobil)</span>

Aerodinamik, genel anlamda havanın kuvvetsel etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Katı bir cisim etrafında akan hava veya hareketsiz duran hava içinde hareket eden katı cisim söz konusu olduğunda hava, aerodinamik kanunlarına uygun davranır. Havanın göreli hareketinden kaynaklanan kuvvetler taşıma ve sürükleme kuvvetleridir. direnç kuvvetleridir. Hava taşımacılığında bu iki kuvvet önemli yer tutarken kara nakil araçları için belli bir hıza kadar sadece direnç sürükleme kuvveti göz önüne alınır. Ancak çok hızlı araçlarda örneğin Formula 1 yarış arabalarında taşıma kuvveti dikkate alınması gereken değerlere ulaşır. Kuvvetler, hızın karesi ile orantılıdır.

<span class="mw-page-title-main">ABS fren sistemi</span>

ABS, taşıt araçlarının her türlü yük durumunda bütün yol koşullarında ve çeşitli süratlerdeki zorunlu durumlarda yapılacak ani frenlemelerde tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek direksiyondaki tam hakimiyeti sağlayan fren sistemidir. ABS, Almanca Antiblockier-system veya İngilizce anti-lock braking system ifadelerinin kısa yazım biçimidir. Kilitlenmeyen fren sistemi anlamına gelir.

Dinamik denge sistemi (DSA), Volvo'nun S40 ve S80 modellerinde uyguladığı, her hızda tekerleğin dönüşünü kontrol ederek güvenlik ve dengenin artmasında etkili olan bir sistemdir.

Fren sistemi, motorlu taşıtın yavaşlamasını ve durmasını sağlayan düzenek. Yokuş aşağı inen taşıtın hız kazanmasını önlemek, duran taşıtın bu durumunu sürdürmek üzere de kullanılır. Fren sistemi taşıttaki kinetik enerjiyi sürtünme yoluyla ısı enerjisine çevirerek taşıtın durmasını veya yavaşlamasını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Dört tekerlekten çekiş</span>

4 tekerlekten çekiş veya 4x4, klasik sistemlerde otomobiller ya ön aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek veya arka aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek beraber tahrik olurken bu sistemde yolun koşullarına ve ihtiyaca bağlı olarak ön ve arka aks üzerinde bulunan 4 tekerlekte birlikte aynı anda ve çoğu kez aynı güç oranlarında harekete geçirilirler. Başka bir ifadeyle aracın motor gücü 4 tekere birden iletilmektedir.

Değişken Zamanlamalı Supap Kontrol Sistemi Değişken supap zamanlaması, motor işletim sisteminin hangi devire göre hangi supap zamanlamasının kullanılacağını belirlenmesi ve her devirde en verimli çalışmayı sağlamasıdır Böylece motor düşük devirlerde az yakıt tüketirken yüksek devirlerde de iyi bir performans sunmaktadır. Motor devri yükseldikçe kayar pimli eksantrik milleri subaplara daha büyük bir kam lobuyla hareket iletmekte ve hava yakıt oranının yeniden düzenlenmesine imkân tanımaktadır. Bu motor teknolojisini Honda bulup geliştirmiştir ve onun tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karbüratör</span> motorun silindirlerinde yanacak benzin-hava karışımını sağlayan aygıt

Karbüratör, içten yanmalı motorlarda, motorun silindirlerinde yanacak benzin-hava karışımını sağlayan aygıt.

<span class="mw-page-title-main">Debriyaj</span>

Debriyaj, motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirme olanağı sağlayan güç aktarma organlarından biridir.

Otomatik şanzıman veya otomatik vites, motorlu aracı sürerken belli bir motor devir hızı için, tekerleklerin devir hızının kademeli olarak, motor gücünü ileten dişlileri değiştirerek yükseltilmesi ya da alçaltılması işleminde sürücünün işini kolaylaştıran bir mekanizmadır.

<span class="mw-page-title-main">Şanzıman</span> şanzıman veya vites kutusu, baskı balata (kavrama) yolu ile motordan aldığı hareketi istenilen tork değerinde şaft veya diferansiyele ileten aktarma organıdır

Şanzıman veya vites kutusu, baskı balata (kavrama) yolu ile motordan aldığı hareketi istenilen tork değerinde şaft veya diferansiyele ileten aktarma organıdır.

<span class="mw-page-title-main">Opel Vectra</span> Opel tarafından üretilen otomobil modeli

Opel Vectra, 1988'den 2009'a kadar üç nesil olarak üretilen bir büyük aile arabasıdır. Opel'i D segmentinde temsil eden Vectra Türkiye dışında bazı ülkelerde Vauxhall, Holden ve Chevrolet markaları altında satılmıştır. Vectra, Opel Ascona'nın yerini almış ve 2009 yılında yerini Opel Insignia'ya bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mitsubishi Carisma</span>

Mitsubishi Carisma, Mitsubishi Motors'ın 1995-2005 yılları arası üretilmiş 5 kişilik D sınıfı geniş modelidir. Mitsubishi Lancer üzerine geliştirdiği, Carisma lüks segmente giren D sınıfı, Orta sınıf otomobildir Hatchback modeli, aslında liftback tipli olup, sedan modeli ile aynı uzunluktadır. Volvo S40 ve Proton Waja aynı şaseye sahiptir, çok sağlamdır Rotterdam, Hollanda'daki Nedcar fabrikasında üretilmiştir. Bu aracın en önemli özelliği geniş iç hacmine ve D sınıfı lüks, ağır bir araca göre yüksek performans sergiler, yol tutuşu en üst seviyedir, Mitsubishi aracı ralli performanslarıyla gelişmiştir. Arkası çok geniştir, 3 kişi rahatlıkla sığar. Örneğin 1,6 litre benzinli 2001 model üstü olan modeller 0–100 km/h'ye 9,5 saniyede çıkar. Yılına göre geniş iç hacim genişliği ile yüksek performans veren rakip araçlar çok azdır ve pahalı modeller ile aynı klasmandadır, BMW 3 Serisi (E46), Audi A4, Volkswagen Passat gibi D sınıfı rakip araçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Volkswagen Scirocco</span> Spor Otomobil

Volkswagen Scirocco, Volkswagen'in 1974'te piyasaya sürdüğü spor otomobilidir. 1992'de üretimi durdurulmuş olsa da 2006'da tanıtılan Iroc konseptinden yararlanılarak 2008'de yeniden üretimine başlanmıştır. 2014 yılında düzenlenen 84. Cenevre Otomobil Fuarı'nda makyajlanmış versiyonu tanıtılmıştır. Ancak üretimi 2017 yılında tamamen sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Honda HR-V</span>

Honda HR-V, Honda'nın 1998 yılında üretmeye başladığı MPV'dir. Araç 3 veya 5 kapılı ve 1,6 litrelik motor bulunuyor. Otomatik şanzıman seçeneği de bulunan araç 112 hp güç ve 147 Nm torka sahiptir. HR-V 2006 yılına kadar tasarım olarak değişmemiştir fakat ön tasarımda farklı modelleri bulunmaktadır.
Üretim Japonya'da yenilenen kasa, motor ve tasarımıyla New HR-V olarak halen devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Romeo 156</span>

Alfa Romeo 156, Alfa Romeo tarafından 1997-2007 yılları arasında üretilen lüks kompakt otomobil modelidir. Araç ilk kez 1997 Frankfurt Otomobil Fuarı'nda tanıtılmış olup Alfa Romeo 155'in yerini almıştır. 156, 1998 yılında Avrupa'da Yılın Otomobili ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Romeo 147</span> Alfa Romeo tarafından 2000-2010 yılları arasında üretilen alt orta sınıf otomobil modeli

Alfa Romeo 147, Alfa Romeo tarafından 2000-2010 yılları arasında üretilen alt orta sınıf otomobil modelidir. Araç ilk kez 2000 Torino Otomobil Fuarı'nda tanıtılmış olup Alfa Romeo 145 ve 146'nın yerini almıştır. 147, 2000 yılında Ford Mondeo ve Toyota Prius'u geçerek Avrupa'da Yılın Otomobili ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Palet (mekanik)</span> birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt tahrik sistemi

Palet veya yürüyüş takımı, birden fazla sıralı tekerlek ya da çarklar ile bunların çevresine gerili bir kayıştan oluşan taşıt hareket düzeneğidir. Kayışın yere temas eden yüzeyinin tek bir tekerlekten çok daha büyük olması çok düşük yüzey basıncıyla birlikte yere daha iyi ağırlık aktarımı sağlar, bu sayede paletli bir taşıtın yumuşak yüzeylere saplanıp batma riski tekerlekli taşıta göre çok daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Asenkron motor</span>

Endüksiyon motoru veya asenkron motor, rotordaki torku oluşturan elektrik akımının stator sargısının manyetik alanından elektromanyetik indüksiyonla elde edildiği bir AC elektrik motorudur. Bu nedenle endüksiyon motorunun rotora elektrik bağlantısına ihtiyacı yoktur. Endüksiyon motorunun rotoru, sarılı tip veya sincap kafesli tip olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.