İçeriğe atla

Motal

Motol (Belarusça: Моталь, Rusça: Мотоль, Lehçe: Motol, Yidiş: מאָטעלע Motele) ya da Motal, Brest Voblastının Ivanava Bölgesinde Pinsk şehrinin 30 kilometre batısında, Yaselda Nehri'nin kıyısında bulunan bir köydür.

Tarihi

Motal, Rus İmparatorluğu'nun çöküşüne kadar Grodno Guberniyası'nın Kobryn Uyezdine bağlıydı bundan sonra I.Dünya Savaşı ve II.Dünya Savaşı arasında Polonya Voyvodalığının Drahichyn Kontluğu'na bağlandı.

Motal Aşkenazi Yahudilerinin çoğunlukta olduğu bir şehirdi. Şehrin nüfusu 4,297 kişiydi, bunların 1,354'ü Yahudi idi. (Reinharz, 1985) ; II.Dünya Savaşı sırasında Einsatzgruppen Yahudi nüfusuna yönelik katliamlar gerçekleştirdi. Motele'nin Yıkımı (Hurban Motele) adlı bir kitap 1956 yılında Kudüs'teki Motele Göçmenleri Konseyi tarafından yayınlandı, kitabın 87 sayfası vardı ve 1942'deki Yahudi katliamına giden süreçteki anı ve olayları anlatıyordu.

Anshe Motele Cemaati, Bir Ortodoks Yahudi Sinagogu, 14 tane Motal göçmeni tarafından 3 Eylül 1903'te Şikago'da kuruldu.[1]

Edebiyat'da Motal

Yaniv Iczkovitz'in ''Katil'in Kızı '' kitabında Motal anlatılmıştır.[2][3]

Önemli kişiler

  • Haim Weizmann, İsrail'in ilk Cumhurbalkanı
  • Leonard Chess ve Phil Chess, Chess Records'un kurucuları
  • David Bartov, İsrailli yargoç ve Nativ'in Başkanı
  • Serguei Palto, Rus Fizikçi

Kaynakça

  1. ^ Jehuda., Reinharz, (2001). Chaim Weizmann : the making of a Zionist leader. Brandeis University Press, published by University Press of New England. OCLC 69367031. 
  2. ^ "YAHAD - IN UNUM". www.yahadmap.org. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023. 
  3. ^ Jehuda Reinharz, Chaim Weizmann: The Making of a Zionist Leader (1985).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Antisemitizm</span> Yahudi ulusuna, kültürüne ve dinine karşı duyulan düşmanlık, önyargı veya ayrımcılık

Antisemitizm (anti-semitizm), Yahudi milletine karşı duyulan düşmanlık, nefret, ön yargı veya ayrımcılıktır. Bu tür pozisyonlara sahip bir kişiye antisemit denir. Antisemitizm bir ırkçılık olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Semyon Timoşenko</span>

Semyon Konstantinoviç Timoşenko, Sovyet komutan. Kızıl Ordu'nun eğitim ve disiplin düzeyinin yükseltilmesini sağlayarak II. Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya karşı kazanılan zaferde önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Faysal-Weizmann Anlaşması</span>

Faysal-Weizmann Anlaşması, Hicaz Kralı'nın oğlu Emir Faysal ile daha sonra Dünya Siyonist Teşkilatı'nın başkanlığına gelecek olan Chaim Weizmann arasında, I. Dünya Savaşı'ndan kaynaklanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması amacı ile toplanan 1919 Paris Barış Konferansı kapsamında, 3 Ocak 1919 tarihinde imzalanmıştır. Filistin'de Yahudiler için bir yurt, Orta Doğu'nun büyük bölümünde de bir Arap devleti kurulması amacıyla Arap-Yahudi işbirliğini öngören, ancak kısa ömürlü olmuş bir anlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Pogrom</span> etnik veya dinî bir gruba karşı gerçekleştirilen, yerel yönetimlerin yürüttüğü, onayladığı veya sessiz kaldığı saldırılar

Pogrom veyahut kıyın; dinsel, etnik veya siyasi nedenlerle bir gruba karşı yapılan şiddet hareketleridir. Bu şiddet hareketleri genellikle evleri, iş yerlerini veya ibadet yerlerini tahrip etmek, insanları dövmek, yaralamak, tecavüz etmek veya öldürmekten oluşur. Bu deyim ilk olarak tarihin çeşitli dönemlerinde Yahudilere karşı yapılan şiddet hareketlerini tanımlamak için kullanılmış, sonra da anlamı diğer gruplara karşı yapılan benzer şiddet olaylarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilere yönelik zulüm</span>

Yahudilere yönelik zulüm, farklı zamanlarda ve geniş bir coğrafya içindeki farklı yerlerde meydana gelmiştir. Yahudilerin tarihinde önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra, zulüm gören Yahudilerin içinde yaşadığı ülke ve toplumların genel tarihi ve sosyal gelişimini de kayda değer ölçüde etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi MÖ 2. yüzyıla kadar uzanır. Bu zamandan beri her zaman bir Yahudi nüfusu olan Bulgaristan'da Yahudilerin Bulgaristan tarihinde antik çağlardan Orta Çağa ve bugüne kadar önemli rolleri bulunur.

Judenrat veya Judenräte Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında Polonya işgal topraklarında ve daha sonra Sovyetler Birliği'nin işgal altındaki topraklarında kurduğu yönetim organları. Kısaca Yahudi konseyi ya da heyeti anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

Yahudiler birçok ülkede, farklı konular hakkında birçok komplo teorilerine tarih boyunca malzeme olarak seçilmiştir. Bazen Yahudi olan ünlü isimler, bazen bir kitle olarak, bazen politikacılar bazen de Yahudiliğin kendisi bu komplo teorilerinde kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Porajmos</span>

Porajmos, Roman Kırımı veya Çingene Soykırımı, II. Dünya Savaşı'nda Nazi yönetimince gerçekleştirilen Çingenelere yönelik soykırımdır. Kelime anlamı olarak yok etme ve yıkım anlamına gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamındaki Samudaripen kelimeleri bu soykırımı ifade etmede kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Siyonist Teşkilâtı</span> Uluslararası bir oluşum

Dünya Siyonist Teşkilâtı, Ağustos 1897'de İsviçre'nin Basel kentinde gerçekleşen I. Siyonist Kongresi'nde Theodor Herzl'in girişimi ile Siyonist Kuruluş olarak kuruldu. Kurulduğunda, Siyonist hareketin hedefleri, bu Kongreden gelen ve "Basel Programı" olarak bilinen bir kararla belirtildi.

<span class="mw-page-title-main">Chaim Yellin</span>

Chaim Yellin, Litvanya'nın Alman işgali sırasında Kovno Gettosu'ndaki bir Yahudi şair ve direniş hareketinin lideriydi.

<i>Wehrmacht</i> savaş suçları

1935 ile 1945 yılları arasında Nazi Almanyası'nın silahlı kuvvetleri olan Wehrmacht, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya, Yunanistan, Sırbistan ve Sovyetler Birliği başta olmak üzere işgali altındaki bölgelerde çeşitli savaş suçları işledi. Wehrmacht'ın dahil olduğu ilk önemli çarpışma, 1 Eylül 1939'da başlayan Polonya Seferi'ydi. Nihai Çözüm'ün mimarı olan Reinhard Heydrich, Nisan 1939'da Wehrmacht ve Einsatzgruppen'in istihbarat bölümleri arasında işbirliği gerçekleşmesini çoktan sağlamıştı. Ordunun Polonya'daki eylemleri daha sonra gerçekleşecek olan imha savaşının başlangıcıydı, Wehrmacht sivillerin ve potansiyel partizanların toplu olarak katledilmesinde yer almaya ilk kez Polonya'da başladı.

Nazi Almanyası'na karşı bir Yahudi savaşı olduğu iddiası, Nazi propagandası kapsamında desteklenen ve Yahudilerin tek bir tarihsel aktör olarak hareket ederek II. Dünya Savaşı'nı başlattığını ve Almanya'yı yok etmeye çalıştığını ileri süren antisemitik bir komplo teorisidir. Savaşın 1939'da Dünya Siyonist Örgütü başkanı Chaim Weizmann tarafından ilan edildiğini iddia eden Naziler, bu yanlış fikri Holokost'un haklı meşru müdafaa olduğu gerekçesiyle Alman kontrolü altındaki Yahudilere yapılan zulmü haklı göstermek için kullandı. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana, komplo teorisi neo-Naziler ve Holokost inkârcıları arasında popüler olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan savaş suçları</span>

İtalyan savaş suçları çoğunlukla Libya'nın Pasifikasyonu, II. İtalya-Habeşistan Savaşı, İspanya İç Savaşı ve II. Dünya Savaşı'ndaki Faşist İtalya ile ilişkilendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Itamar Rabinoviç</span> İsrailli diplomat ve akademisyen

Itamar Rabinoviç İsrail Enstitüsünün başkanıdır. 1990'larda İsrail'in ABD büyükelçisi ve 1993-1996 yılları arasında Suriye ile eski başmüzakerecisi ve Tel Aviv Üniversitesinin eski başkanı (1999-2007) olarak görev yaptı. Halen Tel Aviv Üniversitesinde Orta Doğu tarihi emeritus profesörü, New York Üniversitesinde seçkin bir küresel profesör ve Brookings Enstitüsünde seçkin bir araştırmacıdır.

Birinci Aliyah, 1881-1903 yılları arasında Osmanlı Suriyesi'nin Filistin bölgesine yapılan Yahudi göçüydü. Bu göçte göç eden Yahudiler çoğunlukla Doğu Avrupa'dan ve Yemen'den geldi. Tahminen 25.000 Yahudi göç etti. 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında Avrupalı Yahudi göçmenlerin çoğu birkaç ay sonra pes etti ve genellikle açlık ve hastalıktan muzdarip olarak geldikleri ülkelere geri döndüler. Daha önceki yıllarda da Filistin'e göç olduğu için "Birinci Aliyah" teriminin kullanımı tartışmalıdır. Doğu Avrupa'daki Yahudilerin neredeyse tamamı geleneksel Yahudi ailelerden geliyordu. Birinci Aliyah'ın bir parçası olan göçmenler, daha çok atalarının topraklarıyla olan bağlarından dolayı gittiler.