Moskova Davaları - Turkipedia

Sovyetler Birliği'nde kitlesel baskılar
Ekonomik baskılar
Kolektivizasyon 1930-1933 Sovyet kıtlığı Dekulakizasyon
Siyasi baskılar
Kızıl Terör Parti içi muhalefet baskıları Büyük Temizlik 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri 1956 Gürcistan protestoları Gulag Psikiyatrik LGBT
İdeolojik baskılar
Din 1921-28 1928-41 1958-64 1975-87 Hristiyanlık İslam Yasal düzenlemeler Bilim Sansür Resimler
Etnik baskılar
Antisemitizm Holodomor NKVD Leh Operasyonu Sürgünler Dekosalizasyon
Davalar
1922 Sosyalist Devrimciler Duruşması Şahtı Duruşması Moskova Davaları Bahar Davası

Moskova Davaları Büyük Temizlik sırasında 1936-38 yılları arasında Josef Stalin'in siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalardır. 1950'li yıllarda Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarından sonra, Moskova Davaları, pek çok yerde kararların önceden verildiği, itirafların zorlama yoluyla verildiği göstermelik duruşmalar olarak nitelendirilir. Davalılar, Madde 58'e göre Stalin ve diğer Sovyet liderlerine suikast yapmak ve batılı güçlerle komplo düzenlemek, SSCB'yi parçalayıp kapitalist düzeni getirmek istemek girişimiyle suçlandı.

Yargılamalar

Birinci Moskova Yargılaması: “On altılar davası” diye de bilinen “Troçkist-Zinovyevist Merkez” davası 19-24 Ağustos 1936'da görüldü ve yargılanan on altı sanığın hepsi idama mahkûm edildi. Bir gün sonra topluca idam edildiler. Bu yargılamanın sanıkları, Zinovyev, Kamenev, Yevdokimov, Bakayev, Smirnov, Mrachkovski, Ter-Vaganyan, Holtzman, Pikel, Dreitzer, Reingold, Berman-Yurin (NKVD ajanı), F. David (NKVD ajanı), Olberg (NKVD ajanı) M. Lurie, N. Lurie'ydi. Sanıklardan üçü NKVD tarafından sahte ifade vermek için görevlendirilmiş ajanlardı.

İkinci Moskova Yargılaması: “Anti-Sovyet Troçkist-Troçkist Merkez” davası, 23-30 Ocak 1937'de görüldü. On yedi sanık yargılandı. Önde gelen sanıklar, Radek, Pyatakov, Sokolnikov, Beloborod'du. 17 sanığın 13'ü idama mahkûm edilip kurşuna dizildi. Radek'in de aralarında bulunduğu 4 sanık uzun süreli toplama kampı cezası aldı ve Gulaglar'da öldüler.

Üçüncü Moskova Yargılaması: Yirmi birler davası diye de bilinen “Sağcılar ve Troçkistler Anti-Sovyet Bloku” davası Mart 1938'de görüldü. Önde gelen sanıklar, Buharin, Rıkov, Krestinski, Rakovski, Yagoda, Rosengolds, Zelenski, Ikramov, Levin (Kremlin doktoru), Pletnyov (Kremlin doktoru), Kazakov'du (Kremlin doktoru). Daha sonra Gulaglarda ölen Rakovski ve diğer iki sanık dışında hepsi ölüme mahkûm edilip kurşuna dizildi. Her üç yargılamanın da savcısı Vişinski, mahkeme başkanı ise Ulrikh'di.

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

Isaac Deutscher, Troçki-III, Çev: Rasih Güran, Ağaoğlu Yayınevi, 1974
Isaac Deutscher, Stalin-II, Çev: Selahattin Hilav, Ağaoğlu Yayınevi, 1969
Simon Sebag Montefiore, Stalin: Kızıl Çarın Sarayında (İkinci Kitap) Çev: Yavuz Alogan, İthaki, 2013
Lev Sedov, 1936 Moskova Duruşmaları Üzerine Kızıl Kitap, Çev: Halil Çelik, Printipo, 2008
Anna Larina, Asla unutamam, Çev. Gün Zileli, İmge, 2018
Robert Conquest, The Great Terror, The Macmillan Company, New York, 1968
Alexander Orlov, The Secret History of Stalin’s Crimes, Jarrolds Publishers, London, 1954

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Buharin</span> Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi

Nikolay İvanoviç Buharin, Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tuhaçevski</span> Sovyet Mareşal

Mihail Tuhaçevski görevini 1918 ila 1937 sürdürmüş, Kızıl Napolyon lakaplı Sovyet mareşal ve teorisyen

Sergey Mironoviç Kirov,, , Bolşevik lider.

Büyük Temizlik, Büyük Tasfiye veya Büyük Terör, Sovyetler Birliği'nde 1936-1938 yılları arasında yapılan siyasi baskı kampanyasıdır. Komünist Parti ve devlet görevlileri arasında temizliğe yol açarken, Kızıl Ordu ile toprak sahiplerinin baskı altına alınmasına ayrıca geniş çapta polis araştırması, tutuklamalara ve keyfî infazlara yol açmıştır. Rus tarihçesinde en yoğun tasfiye harekâtıdır, 1937-1938 arası Yejovşçina, Sovyet gizli polisi NKVD'nin şefi Nikolay Yejov'un adından kaynaklanır. 600.000 ila 1.2 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

Nikolay İvanoviç Yejov Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nin gizli polis memuru. Büyük Tasfiye sırasında kitlesel tutuklamalar, işkenceler ve infazlar düzenledi, ancak Stalin'in gözünden düşerek tutuklandı ve beraberinde bir dizi itirafta bulundu. Tasfiye sırasında "asılsız tutuklamalar" da dahil olmak üzere bir dizi Sovyet karşıtı faaliyette bulunduğunu kabul etti. 1940'ta Tasfiye'den sorumlu tutulan diğer kişilerle birlikte idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Lavrenti Beriya</span>

Lavrenti Beriya, Sovyet politikacı, Sovyet Güvenlik Sekreteri ve Sovyet Gizli Polisi şefi.

Grigori Yevseyeviç Zinovyev, Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Orlov</span> Sovyet casus (1895 – 1973)

Aleksandr Mihailoviç Orlov Sovyet istihbarat yöneticisiydi. 1938 yılında ABD'ye iltica etti. Leon Troçki'yi kendisine karşı yapılacak olan suikast girişiminden haberdar etti.

Vasili Mihayloviç Blohin, Sovyet generali, stalinist NKVD’de, Genrih Yagoda, Nikolay Yejov ve Lavrenti Beriya’nın komutası altında baş infazcı olarak hizmet görmüştür.

Jaime Ramón Mercader del Río 1940 yılında Meksika'da Rus komünist ideolog Lev Troçki'nin katili olarak meşhur olmuş bir İspanyol komünist. Gizliliği kaldırılan arşivler onun bir Sovyet NKVD ajanı olduğunu göstermiştir. Cinayetten hüküm giyerek Meksika hapishanesinde 20 yıl hapis yattı; hapisteyken Josef Stalin, onu gıyaben Lenin Nişanı ile ödüllendirmekle beraber KGB, 1961 yılında serbest bırakıldıktan sonra onu Sovyetler Birliği Kahramanı madalyası ile ödüllendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Feyzullah Hocayev</span>

Feyzullah Ubeydullayeviç Hocayev Özbek politikacı.

Stanislav Vikenteviç Kosior, Leh asıllı komünist siyasetçi ve Sovyet devlet adamı. Ukrayna Komünist Partisi Genel Sekreteri, Sovyetler Birliği Başbakan Yardımcısı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbüro üyeliği yapmıştır. Büyük Temizlik sırasında suçlu bulunarak idam edilmiştir.

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

Genrih Grigoryeviç Yagoda, 1934-1936 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin güvenlik ve istihbarat teşkilatı olan NKVD'nin müdürü olarak görev yapan Sovyet gizli polis memuru. Joseph Stalin tarafından atanan Yagoda, Büyük Tasfiye'nin doruk noktasında Eski Bolşevikler'den Lev Kamenev ve Grigory Zinoviev'in tutuklamalarını, Moskova Davalarını ve infazlarını denetledi. Yagoda ayrıca, 12.000-25.000 işçinin öldüğü GULAG sisteminden cezai işçi kullanarak Naftaly Frenkel ile Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın inşasını denetledi.

Sendikalar Evi ya da Sendikalar Sarayı Moskova'da yer alan etkinlik merkezi., Rusya. Bolshaya Dmitrovka ve Okhotny Ryad sokaklarının köşesinde yer almaktadır.

Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası ya da Tuhaçevski davası (Rusça: Де́ло Тухаче́вского) 1937 yılında başlayan, Büyük Temizlik kapsamı içerisinde bir kısım Kızıl Ordu komutanlarının, askeri bir komplo ile siyasi iktidarı ele geçirmeye çalışmaktan yargılandıkları bir davadır. Bu dava 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri'nin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Destalinizasyon dönemiyle beraber Batılı tarihçiler arasında davanın uydurma olduğu yönünde analizler yapılsa da başta Grover Furr olmak üzere çeşitli tarihçiler ise güncel analizlerin ardından bu türlü bir karşı-devrimci yapının gerçek olduğuna dair güçlü kanıtlar ortaya koymuştur.

August Kork ,1937'deki Büyük Temizlik sırasında yargılanan ve idam edilen Estonya Kızıl Ordu 2. Sınıf Ordu Komutanıydı.

1940 yılı Ekim ayından başlayarak 1942 yılı Şubat ayına kadar Kızıl Ordu Hava Kuvvetleri üst yönetiminde tasfiye gerçekleştirilmiştir. Başta Moskova garnizonu olmak üzere Sovyet hava savunma sistemlerindeki zafiyet ortaya çıkartılmış ve sorumlular cezalandırılmıştır. Tasfiye Nazilerin SSCB topraklarına saldırdığı Barbarossa Harekatı sonrasında bir süre sürmüştür. Destalinizasyon döneminde bu tasfiyenin de uydurma olduğu iddia edilse de savaştan önce gerçekleştirilen Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davasında olduğu gibi suçlulara karşı oldukça kuvvetli deliller mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Yakov Yurovski</span>

Yakov Mihayloviç Yurovski, Rus Eski Bolşevik, komünist devrimci ve Sovyet Çeka idi. Yurovsky, 17 Temmuz 1918 gecesi Romanov ailesine düzenlenen suikast sırasında İpatyev Evi'ndeki muhafız komutanıydı. Rusya İmparatoru II. Nicholas'ın, ailesinin ve dört hizmetçisinin baş celladı olarak biliniyor. Yurovsky silahların dağıtımından, ailenin kiler odasına gitmesini emretmekten, infazın aileye duyurulmasından ve on bir cesedin elden çıkarılmasından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Einsatzgruppen davası</span>

Einsatzgruppen davası,, ABD yetkililerinin II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Almanya'nın Nürnberg kentindeki işgal bölgesinde yürüttüğü savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar için açılan on iki davadan dokuzuncusuydu. Bu on iki davanın tamamı Uluslararası Askeri Mahkeme'de değil, ABD askeri mahkemelerinde görüldü. Adalet Sarayı'nın aynı odalarında gerçekleştiler. ABD'deki on iki dava toplu olarak Sonraki Nürnberg duruşmaları veya daha resmi olarak "Nürnberg Askeri Mahkemeleri'nde Savaş Suçlularının Yargılanması" olarak bilinir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.