İçeriğe atla

Moris Şinasi

Moris Şinasi
DoğumMusa Eskenazi
1855
Manisa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm10 Eylül 1928 (83 yaşında)
New York, ABD
MilliyetAmerikan–Osmanlılı
Etnik kökenYahudi
Meslekİşletmeci
EvlilikLaurette Schinasi
Çocuk(lar)Altina Schinasi (1907-1999)
ÖdüllerMecidiye Nişanı

Moris Şinasi (doğum Musa Eskenazi, 1855 - 10 Eylül 1928), tütün endüstrisinin en zenginlerinden olan Osmanlı doğumlu Amerikalı işletmeci.

1855'te Manisa Osmanlı İmparatorluğu'nda, yoksul bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 9 yaşında difteri hastalığına yakalandı. Şinasi (Avrupa dillerinde Shinasi veya Schinasi) isminde bir Müslüman hekim tarafından tedavi edildi ve sağlığına kavuştu. Anne ve babası ise şükranlarını göstermek için oğullarına Şinasi ismini verdiler.[1] İki erkek kardeşi (Solomon ve Ya'akov) ve bir kız kardeşi (Sultana) vardı.[2][3]

Yaşam öyküsü

Musa Eskenazi Sefarad Yahudilerinden olan ailesinin dördüncü çocuğu olarak Manisa'da dünyaya geldi. Yahudi mezarlığında bekçilik yaparak yoksul ailesine yardım etti. Okur yazar olmadığı için bu işten çıkartıldı. Daha sonra da belirli bir süre tütün sanayisinde çalışarak deneyim kazandı. Küçük yaşta difteri hastalığa yakalandı ve Manisa'da tedavi gördü. 15 yaşındayken kardeşi Salamon ile birlikte son derece yoksul bir şekilde Manisa'dan ayrılarak sığır taşıyan bir gemiyle İskenderiye'ye gitti. Burada gemilerin yük alma ve indirme işlerinde görev aldı. Garafollo adında tütün ticareti yapan zengin bir Yunan onu sevdi ve yanına çırak olarak aldı. Eskenazi otuz yaşına gelene kadar Garafollo'nun yanında kaldı ve bu süreçte tütün ticareti konusunda kendisini geliştirme fırsatı buldu. Daha sonra da Garafollo'nun kendisine verdiği 25 bin dolar borç parayla Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti.[4]

Amerika'ya göç edince küçük yaşta yakalandığı difteri hastalığında kendisini tedavi eden Türk doktor Şinasi Bey'e duyduğu vefadan dolayı Morris Schinasi adını aldı. 1893 yılında patentine sahip olduğu sigara sarma makinesi ve bu makinede sarılmış bir paket sigarayla Kolomb Dünya Fuarı'na katıldı. O dönemlerde sigara içenlerin sigaralarını elle sarmalarından dolayı Moris Şinasi'nin bu makinesi devrim gibi bir yenilik olarak görüldü. Moris Şinasi fuar sonrasında kardeşi Salamon'u da yanına aldırdı. İki kardeş 1893 yılında Broadway'de "Schinasi Brothers Company" adında küçük bir sigara fabrikası kurdular. Fabrika işçilerini ise Manisa'dan getirttiler. İkili Osmanlı İmparatorluğu'ndan tütün ithal ederek hazır sigara olarak sattı ve belirli bir zenginliğe ulaştı. Moris Şinasi işleri nedeniyle sık sık seyahat ettiği Selanik'te iş arkadaşı Jozef Ben Rubi'nin kızı olan Laurette ile tanışıp 1903 yılında evlendi. 1916 yılında ise sahip olduğu şirket haklarını American Tobacco Company'e satarak iş hayatından çekildi.[5]

Moris Şinasi ve eşi Laurette

Moris Şinasi Milletlerarası Çocuk Hastanesi

1928 yılında hayatını kaybeden Moris Şinasi servetinin 1 milyon dolarını doğup büyüdüğü Manisa'da bir çocuk hastanesinin kurulması için bağışladı. Bu miktarın 800 bin doları ABD borsasına yatırıldı, geri kalan 200 bin dolarla da hastane inşa edildi ve tıbbi ihtiyaçları karşılandı. 15 Ağustos 1933 tarihinde ise düzenlenen bir törenle hastane açılışı yapıldı. Kendisinin yakılan bedenine ait külleri ise hastane duvarındaki "Moris Şinasi’nin doğduğu şehre hediyesidir" ibaresinin bulunduğu anı plakasının arkasına gömüldü. Günümüzde ABD borsasındaki gelirin bir kısmı her yıl düzenli olarak hastaneye bağışlanmaktadır. Hastane, Manisa Merkez Efendi Devlet Hastanesi bünyesinde "Morris Şinasi Çocuk Kliniği ve Hizmet Binası" adı altında halen daha hizmet vermektedir.[6]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Moris Şinasi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ "Morris Şinasi'nin vasiyeti yaşıyor". Radikal. 13 Ağustos 2010. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  2. ^ Aşkın, Nihal & Fahrettin Dokak (1 Ocak 2004). "Manisa sevdalısı Morris Schinasi". Sabah. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  3. ^ "Morris Schinasi and the Manisa Children's Hospital". Turk of America. 13 Temmuz 2008. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  4. ^ Melih Aşık. "Moris Şinasi..." Milliyet. 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016. 
  5. ^ "Manisa sevdalısı Morris Schinasi". Sabah. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016. 
  6. ^ "Morris Şinasi'nin vasiyeti yaşıyor". Radikal. 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sigara</span> kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, dumanı çekilerek tüketilen nesne

Sigara, kıyılmış tütünün kağıda sarılmasıyla üretilen, yakılıp dumanı çekilerek tüketilen bir nesnedir. Tütündeki psikotrop madde olan nikotin, sigarayı oldukça bağımlılık yapıcı kılar. Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bu ürünün, 18. yüzyılda Avrupa'ya İspanyol denizciler tarafından Amerika'dan getirildiği düşünülmektedir. Sigara, sigara tabakası veya sigara paketi içinde tutulur.

<span class="mw-page-title-main">Manisa Tarzanı</span> Türk çevreci

Manisa Tarzanı, resmî kayıtlara göre Ahmeddin Carlak ya da kendi ifadesi ile Ahmet Bedevi, Kerkük kökenli bir Türkmen. Türk Kurtuluş Savaşı'nda savaştığı için İstiklal Madalyası sahibidir. Hayatını Manisa'yı tüm Türkiyeye örnek olacak şekilde ağaçlandırmaya adamış ve yaşadığı süre boyunca binlerce ağaç dikmiştir. Spil Dağı'nda yaşayan ve Manisa sokaklarında üzerinde sadece şort ile dolaşan Ahmeddin Carlak'a halk 1934 yapımı Tarzan filmi Manisa sinemalarında gösterime girdikten sonra yaşamını bu filmle özdeşleştirerek Manisa Tarzanı adını takmıştır. 1963 yılında hayatını kaybedince Manisa halkınca bir efsaneye dönüştürülmüş, ilde birçok heykeli dikilmiştir. Her yıl ölüm yıldönümü olan 31 Mayıs gününde Manisa'da hatırası için törenler düzenlenir.

<span class="mw-page-title-main">Marlboro</span> uluslararası sigara markası

Marlboro, Amerika Birleşik Devletleri'nde Philip Morris USA ve Amerika Birleşik Devletleri dışında Philip Morris International tarafından sahip olunan ve üretilen bir Amerikan sigara markasıdır. Kanada'da Imperial Tobacco Canada tarafından üretilir. Marlboro'nun en büyük sigara üretim tesisi Richmond, Virginia'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Ehrlich</span> araştırmacı

Paul Ehrlich, Yahudi kökenli Alman bakteriyolog.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem Pakdemirli</span> Türk siyasetçi

Ekrem Pakdemirli, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Italo Svevo</span>

Italo Svevo adıyla tanınan Aron Ettore Schmitz, İtalyan romancı, oyun yazarı ve iş insanıdır. Yaşamının büyük kısmını Trieste'de geçiren Svevo İtalya'da, psikolojik roman türünün öncüsü olarak kabul edilir. En önemli yapıtı sayılan Zeno'nun Bilinci ile bu edebiyat akımı üzerinde büyük etki yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kretek</span>

Halk arasında ‘karanfil sigarası’ ya da ‘karanfilli sigara’ adı ile bilinen kretek, karanfil ve tütünün harmanlanmasıyla elde edilen, Endonezya’ya özgü bir tütün mamülüdür. Normal sigara görünümünde olup, yaklaşık 1/3 oranında kuru karanfil ve 2/3 oranında tütün içerir. Filtreli ya da filtresiz çeşitleri mevcuttur. Büyük çoğunluğu Endonezya’da üretilen kretekler tüm dünyaya ihraç edilir. Kretek ismini almasının nedeni, içindeki karanfilin yanarken çıkardığı sestir. Yoğun karanfil tadı ve kokusuna ek olarak, her kretek markasının tadını belirleyen ve sır gibi saklanan özel bir sosu bulunmaktadır. Endonezya’da sigara içenlerin yaklaşık %90’ının tercih ettiği kretek, kültürel bir simge ve yüzyıllık bir gelenektir.

<span class="mw-page-title-main">Kronik obstrüktif akciğer hastalığı</span> Uzun süreli zayıf hava akışını içeren akciğer hastalığı

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerdeki hava akımında görülen kronik ve yineleyen engellemelerin görüldüğü bir hastalık topluluğudur. Ana belirtileri nefes darlığı, öksürme ve balgam üretimidir. KOAH'nın dört ana tipi vardır: kronik bronşit, amfizem (emfizem), bronşiektazi ve bronşiyal astım. Solunum güçlüğü (dispne) ana bulgudur. Astımdaki solunum güçlüğü, hava kanallarının daralması; bronşiektazi ile emfizem ise akciğerin elastik yapısının bozulması sonucu ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Philip Morris International</span>

Philip Morris International (PMI), 160 ülkede satış yapan uluslararası bir tütün şirketidir. Şirketin hikâyesi 1847 yılında Londra'nın Bond Caddesi'nde Philip Morris adlı kişi tarafından tütün ve hazır sigaraların satıldığı dükkân ile başlamıştır. 1902 yılında Gustav Eckmeyer tarafından satın alınarak faaliyete geçmiştir. 1919 yılında Philip Morris Company Limited Incorporation adıyla Virginia'da kurulmuş ve bu yıl Philip Morris'in taçlı logosu kullanılmaya başlanmıştır. 1924 yılında Philip Morris, Marlboro'yu piyasaya çıkartmıştır. 1950 yılında ise Philip Morris International adıyla faaliyet göstermeye devam etti. 2007 yılında dünyadaki tütün piyasasının %15,6'sı PMI'a aittir ve dünyadaki en büyük tütün şirketidir. Dünya çapında 50'den fazla ülkede üretim yapan PMI, 79.800 kişiyi çalıştırmaktadır. Jacek Olczak'ın genel müdürü olduğu şirketin merkezi Stamford, Connecticut'tadır.

<span class="mw-page-title-main">Edward Bernays</span> Amerikalı halkla ilişkiler uzmanı (1891 – 1995)

Edward Louis Bernays, sosyoloji ve psikolojide "halkla ilişkilerin babası" olarak anılan Yahudi kökenli Amerikalı modern propagandanın kurucusu. Aynı zamanda ünlü psikoloji bilimci ve psikanaliz’in kurucusu Sigmund Freud’un ablasının oğlu, yeğenidir.

"Mr. Griffin Goes to Washington", komedi dizisi Family Guy'ın üçüncü sezonunun üçüncü bölümü olup, ilk olarak Fox kanalında 25 Temmuz 2001'de, yayımlandı. Bölüm aslında dizinin ikinci sezonu için hazırlanmıştı ancak üçüncü sezonda yayımlandı. Bölümde Peter'ın çalıştığı Happy-Go-Lucky Oyuncak Fabrikası'ın yönetimi değişir ve gözünü güç hırsı bürümüş bir sigara şirketi, oyuncak fabrikasının yönetimini ele geçirir. Yeni yönetim, oyuncakları kullanarak çocuklara sigara içmeyi özendirmektedir ve Peter'ı Washington'a göndererek ondan hükûmetin kabul etmek üzere olduğu sigara içmeyi yasaklayan kanunun meclisten geçmesini durdurmasını ister ancak Peter, bu sırada sigara içme alışkanlığının ölümcül etkilerini fark eder.

Hans Albert Einstein, İsviçreli-Amerikalı mühendis ve öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sigara</span> sigara

Türkiye'de sigara, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre erkeklerin %30'unun, kadınların ise %12'sinin ölüm nedenidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta sigara kullanımı</span>

Arnavut halkının %40'a yakını sigara içmektedir. Avrupa ülkeleri arasında sadece Türkiye'de sigara tüketimi Arnavutluk'takinden fazladır. Böylece Arnavutluk, Avrupa sıralamasında en çok sigara içilen ikinci ülkedir. Arnavutlar tütün ürünlerine yılda yaklaşık 300.000.000 Euro'dan fazla para harcamaktadır. Bugün 13-15 yaş arasındaki Arnavut gençlerinin %15'lik bir bölümü sigara içmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Chu Shijian</span> Çinli girişimci

Chu Shijian, Çinli iş insanı ve girişimci.

Sağlık psikolojisi bir tıbbi psikoloji altdalıdır. Sağlık, hastalık ve sağlık hizmetlerindeki psikolojik ve davranışsal süreçlerin incelenmesidir. Psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamakla ilgilenir. Psikolojik faktörler sağlığı doğrudan etkileyebilir. Örneğin, hipotalamik-hipofiz-adrenal ekseni etkileyen kronik olarak meydana gelen çevresel stres faktörleri kümülatif olarak sağlığa zarar verebilir. Davranışsal faktörler de bir kişinin sağlığını etkileyebilir. Örneğin, belirli davranışlar zamanla zararlı olabilir veya sağlığa iyi gelebilir. Sağlık psikologları biyopsikososyal bir yaklaşım benimser. Başka bir deyişle, sağlık psikologları sağlığı sadece biyolojik süreçlerin değil, aynı zamanda psikolojik, davranışsal ve sosyal süreçlerin ürünü olarak anlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam'da Sağlık</span>

Vietnam'da 2000 ile 2012 yılları arasında ortalama yaşam süresi erkekler ve kadınlar için iki yıl artış gösterdi. Bu, aynı zaman diliminde dünyanın diğer bölgelerinde ortalama yaşam beklentisindeki artışın yarısına eşittir.

<span class="mw-page-title-main">Tütünün sağlığa etkileri</span> Tütün tüketiminin insan sağlığı üzerindeki koşulları, mekanizmaları ve faktörleri

Tütün kullanımının insan sağlığı üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkileri vardır ve tütünün sağlığa etkileri konusundaki endişeler uzun bir geçmişe sahiptir. Araştırmalar, öncelikli olarak sigara tütünü üzerine odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Atatürk Sanatoryum Eğitim ve Araştırma Hastanesi</span> Ankarada bir hastane

Ankara Atatürk Sanatoryum Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Atatürk Sanatoryumu ya da eski adıyla Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Hastanesi, Ankara'nın Keçiören ilçesinde bulunan bir eğitim ve araştırma hastanesidir. Sanatoryum olarak kurulan hastane, kuruluşundan bu yana yüzlerce göğüs hastalıkları ve göğüs cerrahisi uzmanını yetiştirmiş, bu alanda ülkedeki önemli sağlık kuruluşlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Iqos</span>

Iqos, Philip Morris International (PMI) tarafından üretilen bir ısıtmalı tütün ve elektronik sigara serisidir. İlk cihazlar Kasım 2014'te Japonya ve İtalya'da tanıtımı yapıldı. IQOS ürünlerinin çoğu tütünü yakmadan ısıtan cihazlardan oluşmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.