Mordovya Cumhuriyeti Ulusal Marşı, en ilginç marşlardan biridir.[kime göre?] Birinci kısmı Mokşanca, ikinci kısmı Erzyanca, üçüncü kısmı Rusçadır. İşin ilginç yanı ise Erzyanca ve Rusça kısımlardan sonra tekrar Mokşanca kısım başlamasıdır.
Mokşa, Erzya ve Rusça | Harf çevirisi | Türkçe tercüme |
Ши валда, Мордовия, седистот сай, | Shi valda, Mordoviya, syedistot say, | Aydınlık bir gün, Mordovya! Kalbinin derinliklerinden, |
Avrupa ulusal marşları | |
|---|---|
| Egemen devletler |
|
| Bağımlı ve diğer bölgeler |
|
| Eski devletler ve bölgeler |
|
| Diğer varlıklar | |
Mokşa, Sanskritçede özgürlük anlamına gelen Mokşa veya kurtuluş anlamına gelen Mukti terimleri ölüm ve yeniden doğum çemberinden kurtuluşu tanımlar.
Mordvinler, Mordovya, Ryazan Oblastı ve Tataristan bölgelerinde yaşayan Ural dil ailesine mensup Mordvin dilleri konuşan halk. Mordvinlerin çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olmakla birlikte küçük bir kısmı Sunni Müslümandır.
Erzyaca, Ural dil ailesinin Mordvin dillerine ait bir dildir. Dil, Mordovya başta olmak üzere Nijni Novgorod, Çuvaşistan, Ulyanovsk, Samara, Penza, Saratov, Orenburg, Tataristan, Başkurdistan ve Ermenistan, Estonya, Kazakistan gibi eski Sovyet ülkelerinde yaşayan diaspora olmak üzere 260,000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Erzyaca, diğer Mordvin dili olan Mokşaca ile yakından ilişkili olup fonetik, morfoloji ve kelime haznesi bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Erzyaca, Rus Kiril alfabesi ile yazılmakta olup Mokşaca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın resmi dilidir.
Mokşaca, Ural dil ailesinin Mordvin dillerine ait bir dildir. Dil, Mordovya'nın batısının çoğunluk dilidir. Mokşaca, diğer Mordvin dili olan Erzyaca ile yakından ilişkili olup fonetik, morfoloji ve kelime haznesi bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Mokşaca, Rus Kiril alfabesi ile yazılmakta olup Erzyaca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın resmi dilidir.
Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti.
Penza Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Penza Oblastı ve çevresini kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Penza idi.
Mordvin yerli dini, Erzyan yerli dini veya Mordvin neopaganizmi, Mordvinler arasında yaygın olan çağdaş paganizmin etkilerinin görüldüğü etnik din. Mordovya'da etkin olarak inanılır. Din sıklıkla toprak ana anlamına gelen "Mastorava" olarak isimlendirilir. Bu dindeki tanrının adı İnşkipaz'dir.
Mastorava, 1994 yılında Erzya dilinde yayınlanan Mokşa dili versiyonuyla Aleksandr Sharonov'un Mordvin mitolojisine ve folkloruna dayanan bir Mordvin destan şiiridir.
Erzyan dili günü, modern Erzyanların ulusal bayramıdır. Fin-Ugor dil ailesi Fin-İdil dil grubuna ait olan Mordovya dillerinden biri olan Erzyanca, Mokşanca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın üç resmi dilinden biridir. Erzyan'da konuşanların sayısı 517.575'tir. Yalnızca Rusya'da 440.000 kişinin Erzyanca'yı konuştuğu tahmin edilmektedir. Erzyanların yaklaşık %28'i Mordovya Cumhuriyeti'nde, geri kalanı ise eski SSCB topraklarında yaşamaktadır. Erzyan dili günü 1993 yılında Erzyan Dil Kurtuluş Vakfı (Saransk) tarafından kurulmuştur. Dil gününün bu güne ertelenmesinin nedeni, 16 Nisan'ın ilk Erzyan profesörü Anatoli Ryabov'un doğum günü olmasıydı. 2024 itibarıyla Erzyan dil günü, sadece Erzyanca'nın Rusça ve Mokşanca ile birlikte resmi dil olarak kullanıldığı Mordovya'da değil, Erzyan halkının karma bir şekilde yaşadığı Nijniy Novgorod, Samara, Moskova, Çelyabinsk ve Murmask bölgelerinde de kutlanmaktadır. Ayrıca, bu bayram geleneksel olarak yabancı ülkelerde kutlanmaktadır: Estonya ve Finlandiya. Moskova'daki etkinliğin organizatörleri Erzyan Weigel STK ve Sankt-Peterburg'da St.Petersburg ve Leningrad Oblastı'nda yaşayan Erzyanları birleştiren Ele organizasyonu olmuştur.
Anatoli Ryabov - Erzyan dilbilimci, öğretmen, halk figürü, profesör, Latin alfabesine dayanan Erzyan dilinin kurucusu.
Fyodor Cheskonov - Erzyan doğumlu Sovyet yazar, oyun yazarı, edebiyat eleştirmeni. I. Dünya Savaşı'na ve Rusya İç Savaşı'na katıldı. Mordovya edebiyatının kurucularından biriydi.
Vladimir Pavlovich Ryabov - Rus yazarların ve şairlerin eserlerini Erzyanca'ya çeviren profesyonel bir çevirmen, Mordovyalı ilk agronomist.
Lyoşa Rav, asıl adı Aleksey Vladimiroviç Rogojin, Çuvaş kökenli Sovyet yazar, Sovyetler Birliği üyesi.
Zorin Ignati, Erzyan kökenli bir hikâye anlatıcısıdır. Mokşanca-Erzyanca edebiyat tarihinde ismi geçen kişilerdendir. Hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Hayatı hakkında bilinen tek şey, Samara Guberniyası'nın Buguruslan ilçesinin Vechkanov köyünde doğmuş olmasıdır.
Aleksey Dunyaşin, Alek Dunyaşin - Erzyan asıllı gazeteci, eleştirmen, ilk Erzya yazarlarından biri.
Grigori Yegorov - Erzya kökenli Sovyet yazar, gazeteci, Mordovya ulusal yayınevinin organizatörlerinden biri.
Erzyanca edebiyat veya Erzya edebiyatı, Mordovya'da ve Rusya'nın diğer bitişik bölgelerinde yaklaşık yarım milyon kişi tarafından konuşulan Erzyanca dilinde yazılmış edebiyat eserleridir. Yazı dili 18. yüzyılın başlangıcından günümüze Kiril alfabesine dayanan Erzya edebiyatı, 1920 ve 1930'larda büyük gelişmeler yaşamıştır. Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Erzyanca'y adair pek çok dil okulu kurulmuş ve edebiyat çalışmalarına hız verilmiştir. Ayrıca aktif bir şekikde kitap yayıncılığı başlamış ve çok sayıda gazete ortaya çıkmaya başladı. Bununla birlikte, tek bir lehçe tabanı vardı ve bunun sonucu olarak standart alfabe ve yazım hala eksikti. 1924'te bu sorun Mordovya Öğretmenler Kongresi'nde ve 1928'de Moskova Dil Konferansı'nda ele alındı. 1920'lerin ortalarından itibaren, 1930'ların ortalarında Erzya yayınlarında edebi normların ve bir lehçelerin gelişimi başladı.
Mordvin dilleri, Ural dillerinin bir koludur. Birbiriyle yakın bağları olan ve ikisi de Mordovya bölgesinde konuşulan Erzyan ile Mokşan dillerinden oluşur. Bu grubun eskiden tek bir "Mordvin dili"ni teşkil ettiği düşünülürdü, ancak mevcut durumda küçük bir dil grubu olarak görülür. Sesbilim, sözcük ve dilbilgisi farklılıkları nedeniyle Erzyanca ile Mokşanca birbiriyle karşılıklı anlaşılabilirlik göstermemektedir; hatta gruplar arası temaslarda sık sık Rus dili kullanılır.
Mokşalar Fin-Ugor halklarının Volgaik koluna ait bir Mordvin etnik grubudur. Rusya Federasyonu'nda, çoğunlukla Volga Nehri ve Oka Nehri'nin bir kolu olan Mokşa Nehri yakınında yaşamaktadır.
Volga Finleri, Rusya'nın Volga Nehri yakınlarında yaşayan ve Ural dilleri konuşan yerli halklardan oluşan tarihi bir gruptur. Modern temsilcileri Çirmişler, Erzyanlar ve Mokşa Mordvinleridir. Günümüzde konuşulmayan Merya, Muroya ve Meşçerya dillerini konuşan halklar da bu gruba mensuptur. Permililer de bazen Volga Finleri olarak gruplandırılır.