İçeriğe atla

Morca düdeni

Konu ekle
Morca Düdeni

Morca düdeni, Taşeli Platosu'nda ve Mersin'in Anamur ilçesi sınırlarında yer alan 1276 m derinliğe erişmiş Türkiye'nin en derin 3. mağarasıdır.[1]

Araştırma tarihçesi

  • Morca düdeni Aspeg ekibi Ender Usuloğlu tarafından 2012 yılında bölgedeki muhtar yardımıyla keşfedilmiştir.[2]
  • 2013 yılında İranlı mağaracılar ile gerçekleştirilen Çukurpınar Düdeni etkinliğinde -130 m derinliğe ve 350 m uzunluğa kadar araştırılmıştır.[3] ve
  • 2014 yılında ASPEG'in düzenlemiş olduğu Taşeli Yüzey tarama ve Çukurpınar Mağarası etkinliğinde[4] devam eden araştırmalarda İranlı ve Türk mağaracıların öncülüğünde -447 m derinliğe ve 1033 m uzunluğa kadar araştırılmıştır.[5]
  • 2017 yılında tekrardan başlayan kısa süreli iki araştırmada -500 m derinliğe erişilmiştir.[6]
  • 2018 yılında yerli ve yabancı mağaracılar ile yapılan araştırmalar ile mağara, 919 metre derinliğe ve 2541 metre uzunluğa erişmiştir.[7]
  • 2019 yılında düzenlenen bir aylık ekspedisyon ile mağara -1000 m altına inmiştir. 15 yıl sonra 1000 metre altına inmiş 4. mağara olmuştur. Mağara, Türk ve Bulgar mağaracılar tarafından, -1210 m derinliğe ve 4068 m uzunluğa eriştirilmiş fakat döşeme malzemesinin kalmaması nedeniyle daha derine gidilememiştir.[2][8] Mağarada -1040 metredeki fosil bir yan kola mağara kampı kurulmuş ve daha ilerisindeki araştırmalar için önemli bir kamp alanı olmuştur. Bu Ekspedisyonda mağaraya bağlanma ihtimali olan mağaraların keşfi de gerçekleştirilmiştir.
  • 2020 yılında ana kolda 1269 m derinlikte karşılaşılan sifona Ali Hakan Eğilmez tarafından dalış gerçekleştirilmiş fakat sifonun genişleyerek devam ettiğini belirtmiştir. 1167 m derinlikte bulunan bir yan kol ile 1 km kadar bir yan kol eklenmiş ve bu kollardan biriyle mağara -1276 m derinliğe erişmiştir. toplamda 5192 m uzunluğa erişmiştir.[9]
  • 2021 yılında mağarada yeni kollar keşfedilmiş ve haritalanmıştır. farklı kollarda tırmanışlar gerçekleştirilmiş ve bunun sonucunda mağara 5714m uzunluğa erişmiş ve mağara toplanmıştır.[10]
  • 2022 yılında gerçekleştirilen ekspedisyonda mağarada profesyonel mağara fotoğrafları çekilmiştir. -1120 metrede bulunan yan kolda hemen sifon öncesinde bulunan bir şafta 80m kadar tırmanış gerçekleştirilmiştir.

Jeolojik Özellikleri

Toplam 1276 m derinliğindeki Morca Düdeni, Alp Himalaya Orojenik kuşağında, Orta Toroslar’da bulunan Taşeli Platosu'nun güney kesiminde, Miyosen ve Jura-Kretase yaşlı kireç taşları dokanağında yer alır. Mağara, Geç Pliyosen-Kuvaterner döneminde Taşeli Platosu'nun yükselimine bağlı olarak vadoz kuşakta derinleşmiştir. En kurak mevsimde dahi 7 farklı kaynaktan beslenmektedir. Morca, 1429 m derinliğinde EGMA ile Çukurpınar düdenleri ile aynı plato üzerinde bulunmaktadır.[11]

Biyolojik Özellikleri

Morca mağarasında bir sifonda yeni bir tür tatlı su karidesi tanımlanmıştır. İsmi Gammarus morcae olan bu tatlı su karidesi renksiz ve gözsüzdür. Dimorfik olan bu tür mağaraların biyoçeşitliliği ve evrim hakkında bilgiler sunmaktadır.[12] İlk 2019 da örneklenmeye çalışıldı ancak başarılı olunamadı. 2022 yılında formaldehite alınarak örnekleme sağlandı. Bu şekilde steıromiktoskop ile tür tayini gerçekleştirildi. Ancak numuneler dna analizi için uygun olmadığı için genetik çalışmalar gerçekleştirilemedi.

Kaynakça

  1. ^ Günhan, Ümit (14 Aralık 2021). "Türkiye'nin En Uzun ve En Derin Mağaraları". Mağaracılık Federasyonu. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  2. ^ a b "MORCA DÜDENİ 2019 ULUSLARARASI KEŞİF ETKİNLİĞİ / MORCA SINKHOLE INTERNATIONAL EXPEDITION 2019 by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  4. ^ "ÇUKURPINAR DÜDENİ 2013 YILI ULUSLARARASI ETKİNLİĞİ by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  5. ^ "ASPEG TAŞELİ PROJESİ ARA RAPORU 2012-2015 by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  6. ^ "Morca Düdeni /Taşeli 2017 Etkinlikleri Raporu by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  7. ^ "Morca Düdeni Faaliyet Raporu 17 Ağustos-2 Eylül 2018 by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  8. ^ "Morca 2019 – a short summary of the expedition – EuroSpeleo Forum 2019" (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  9. ^ "MORCA MAĞARA SİSTEMİ ULUSLARARASI ETKİNLİK RAPORU 2020 by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  10. ^ "Morca Mağara Sistemi Uluslararası Etkinlik Raporu 2021 by Anadolu Speleoloji Grubu Derneği - Issuu". issuu.com (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  11. ^ Günhan, Ümit (1 Ocak 2022). "Morca Cave and its speleogenesis". Proceeding of the 18th UIS Congress - Volume II Explorations & History. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  12. ^ Bilimma (11 Eylül 2023). "Morca Mağarası Türkiye'nin En Derin 3. Mağarası". Bilimma Bilim Haberleri. 12 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023. 


3 Eylül 2023 Amerikalı Mağaracının Kurtarılma Operasyonu

Keşif çalışması için 3 Eylül'de Morca Mağarası'na inen ve yaklaşık 1276 metre derinlikte mide kanaması geçiren Mark Dickey 9. gün mağaradan tahliye süreci başarıyla son buldu. Dickey kan kustuğunu ve bilincini korumakta zorlandığını belirtti. Başarıyla tamamlanan tahliye çalışmalarına, AFAD, UMKE, jandarma, Avrupa Mağara Kurtarma Derneği (ECRA) ve Türkiye Mağaracılık Federasyonu ekipleriyle beraber Türkiye dışında 8 ülkeden 196 arama kurtarma uzmanı katıldı.[1]

  1. ^ "ABD'li dağcı rahatsızlandığı mağaradan 9. günde çıkarıldı! İnanılmaz kurtarma operasyonu - TGRT Haber". Tgrt. 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dim Mağarası</span> Alanya ilçesinde bulunan mağara

Dim Mağarası, Antalya ili, Alanya ilçesi dolayında turizme açık bir mağaradır.

<span class="mw-page-title-main">Altınbeşik Mağarası Millî Parkı</span>

Altınbeşik Mağarası Millî Parkı, Antalya ilinde bulunan milli park. İbradi (Aydınkent) ilçesine 9.7 km uzaklıkta olan Ürünlü köyünün yaklaşık 5 km güneydoğusundadır. Derin ve sarp Manavgat vadisinin batı yamacında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dupnisa Mağarası</span>

Dupnisa Mağarası Kırklareli ilinin Demirköy ilçesinin Sarpdere Köyü sınırları içerisinde, köyün 5 – 6 km güneybatısında yer almaktadır ve Trakya'nın turizme açılmış tek mağarasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mağara bilimi</span>

Mağara bilimi ya da Mağarabilim, Speleoloji, speleologies kelimesinden birleşmiş olup "mağarabilim" anlamına gelir. Bu bilim dalıyla uğraşanlara "speleolog" adı verilir. Speleologlar, mağaraların yeryüzündeki doğal açılımlar olduğunu, genişliklerine, şekillerine, uzunluklarına, açıklıklarının sergilediği duruma vb. özelliklere göre belli bir karaktere oturtulduklarını belirtirler.

<span class="mw-page-title-main">Kilimli</span> Zonguldakın ilçesi

Kilimli, Türkiye'nin Zonguldak ilinin bir ilçesi. 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun sonucu ilçe olmuştur. Büyük bir limana sahiptir. İlçe ekonomisinde balıkçılık önemli bir yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">Düdensuyu Mağarası</span> İbradıda bulunan bir mağara

Düdensuyu Mağarası Antalya ilinin İbradı ilçesinde bulunan mağara.

Jama Pekel olarak bilinir. Pekel Mağarası Slovenya'daki Šempeter v Savinjski dolini yakınındaki karstik bir mağaradır. Pekel slovencede cehennem anlamına gelir. Girişin yakınındaki kaya şeytanın görüntüsüne benzer.

<span class="mw-page-title-main">Deniz mağarası</span>

Deniz mağarası, kıyı mağarası veya diğer adıyla dalga oyukluğu, deniz ya da göllerdeki dalga hareketleri sonucunda sarp kayalıklarda oluşan mağaralar. Deniz mağaraları, dalgaların doğrudan kayalara çarparak kırıldığı kayalık uçlarında ya da kıyılarda görülürler. Yeraltı suyu, akışı sırasında daha az dirençle karşılaşacağı rotaları, kırık ve çatlaklı bölümleri tercih eder. Karbonik asit içeren yeraltı suyunun bu rotalardaki akışı sırasında devam eden çözünme, milimetre boyutunda başlayıp, zamanla kilometrelerce uzunluğa sahip yeraltı akım kanallarının ve mağaraların oluşmasına neden olur.

Çukurpınar mağarası, Mersin ilinde, Anamur'un kuzeyinde, 46 km. uzaklıkta, 1880 m yükseklikte olup, Taşeli Platosundaki su gözü yakınında, Çukurpınar yaylasındadır. Mağara 1990 yılında bulunmuştur. Türkiye'nin büyük mağarası en uzun 10., en derin 3. mağarasıdır. Araştırmalar sonucunda 3350 m uzunluğunda, -1196 m derinliğinde olduğu tespit edilmiştir.

Türkiye'de yaklaşık 40.000 adet mağara bulunmaktadır. Ülke topraklarının %40'ı mağara oluşumuna elverişli yapıdadır. Çoğunluğu Batı ve Orta Toroslar'da olmak üzere 1100 mağaranın incelenmesi tamamlanmıştır. Mağara oluşumları bakımından önemli bir jeolojik-jeomorfolojik nitelik olan karstlaşma Türkiye'de Batı ve Orta Toros Dağlarında yer almaktadır. Türkiye'nin en uzun ve en derin mağaraları bu dağ kuşağı üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Peynirlikönü Mağarası</span>

Peynirlikönü Mağarası , -1429 m derinliği ile Türkiye'nin en derin mağarasıdır. Mersin ili, Anamur ilçesi, Sugözü köyü sınırlarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Pınargözü Mağarası</span>

Pınargözü Mağarası, Isparta ilinin Yenişarbademli ilçesinin 18 kilometre batısında yer alan bir mağaradır. Türkiye'nin en uzun mağarası olarak kabul edilir, ancak henüz tamamen keşfedilmemiş olup, keşfedilen kısmın kesin uzunluğu tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mencilis Mağarası</span>

Mencilis Mağarası, Karabük ili, Bulak köyü sınırlarında bulunan Türkiye'nin en uzun 5. mağarasıdır.

İnkaya Mağarası, İzmir ili, Güzelbahçe ilçesi, Yelki Mahallesi sınırlarında, Kocadağ'ın doğu yamacında bulunan mağaradır.

<span class="mw-page-title-main">Gökgöl Mağarası</span> Zonguldakın Üzülmez bölgesinde bulunan aktif bir damlataş mağarası

Gökgöl Mağarası, Zonguldak'ın Üzülmez bölgesinde bulunan aktif bir damlataş mağarasıdır.

Abrakurrie Mağarası, Batı Avustralya'daki Nullarbor Düzlüğü'nde bulunan bir mağaradır. Eucla'nın yaklaşık 48 kilometre (30 mi) kuzey batısında yer alır ve Güney Yarımküre'deki en büyük tek mağara odasına sahip olduğu ve mağaradaki modellerin Avustralya'daki herhangi bir mağara sistemi içindeki Aborijin sanatının en derin etkiye sahip olduğu bildirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Veryovkina Mağarası</span> Gürcistandaki mağara

Veryovkina Mağarası 2.223 metrelik derinliğiyle dünyanın bilinen en derin mağarasıdır. Abhazya'da yer alan mağaranın girişinin deniz seviyesinden yüksekliği 2.285 metredir. Mağaranın girişi 3x4 metre genişliğindedir.

İnağzı Mağarası Türkiye'nin kuzeyindeki Zonguldak ilinde, şehir içinde bir mağara. Kilimli yolunun 15. kilometresinde deniz kıyısında bulunmaktadır. Toplam uzunluğu 800 metre olan mağaraya, denize bakan fosil ağızla girilmektedir. 50 metreden itibaren bir insanın ancak sığabileceği bir delikten sonra yer yer yeraltı deresi ile devam etmektedir. 400 metrede sifon vardır ve suların çekildiği dönemde yürünerek geçilebilmektedir. Buradan itibaren 400 metre daha ilerleyip sifonla sonlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zeus Mağarası, Aydın</span>

Zeus Mağarası Türkiye'nin batısında Ege Bölgesi'nde, Aydın İli, Kuşadası'nda bulunan bir turistik mağaradır.

<span class="mw-page-title-main">Utroba Mağarası</span>

Rahim Mağarası olarak da bilinen Utroba Mağarası, Bulgaristan'un Kırcaali ilinde yer alan bir tarih öncesi mağara tapınağıdır. İnsan vulvasını andıran mağara, Trak dönemine tarihlenmektedir. Tarihçiler, mağaranın bir dönem doğurganlık tapınağı olarak kullanıldığına inanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.