İçeriğe atla

Monumentum Ancyranum

Monumentum Ancyranum'dan alınan kalıp kopya

Monumentum Ancyranum veya Ankara Anıtı; Res Gestae Divi Augusti'nin Ankara'daki Augustus Tapınağı'nın duvarlarına kazınmış olan ve metnin dünya üzerinde bilinen en eksiksiz kopyasıdır. İlk Roma İmparatoru olan Augustus'un yaptığı işleri anlatan yazıt, 14 Ekim 1972 tarihinde tapınakla birlikte tescillenerek birinci derece kültür varlığı ilan edilmiştir.[1] Orijinali kayıp olmakla birlikte; diğer kopyaları Isparta'daki Antiokheia (Monumentum Antiochenum) ve Apollonia (Monumentum Apolloniense) antik kentlerinde bulunmuştur.

Yazıtın keşfi ve çoğaltılması

1554 yılında, Kutsal Roma İmparatoru I. Ferdinand tarafından Anadolu'ya gönderilen Flaman Ogier Ghiselin de Busbecq; Ankara'da yaptığı keşifler esnasında tapınağın duvarlarında rastladığı bu metni kayıt altına alan ilk isimdir. Daha sonraları III. Napolyon döneminde yine Osmanlı'ya yollanan Georges Perrot ve Edmund Guillaume ise ilk tam kopyayı çıkartan kişilerdir.[2] Latince metnin tamamını, Yunanca olanın ise bir kısmını not etmeyi başaran ikili; Avrupa'ya döndüklerinde metinlerin basılarak çoğaltmasını sağlamışlardır. 1859'da Berlin Akademisi tarafından finanse edilen Andreas Mordtmann da yazıtın kopyalanması için görevlendirilmiş, fakat yöre halkından izin alamadığı ve kullanacağı tekniğin yazıta zarar vereceğini düşündüğü için vazgeçmiştir. 1882 yılında Carl Humann her iki metnin de alçı mulajlarını çıkartarak Almanya'ya dönmüş, bu kalıplar sergilenmek üzere Berlin Müzesi'ne yerleştirilmiştir. Sonraki sene Theodor Mommsen yazıtlar üzerine bir kitap yazmış ve alçı kalıplardan esinlenerek oluşturduğu gravürleri bu esere dahil etmiştir. Hamit Dereli, Mommsen'in çalışmasından yola çıkarak metni Latinceden Türkçeye çevirmiş ve Ankara Anıtı adıyla yayımlamıştır.[3]

Yazıtın ana metninin kaynağı

İmparator Augustus MS. 14 yılında ölmeden önce Vesta tapınağına Suetonius'a[4] göre üç rulo (Cassius Dio'ya[5] göre dört parşömen rulo halinde mühürlenmiş vasiyetname bırakmıştı.

Bu rulolarda birincisinde şunlar bulunmakta idi:

  • Cenaze töreninin nasıl yapılması gerektiği hakkında talimat:
  • Latince olarak kendisinin şahsi ifadesi ile hazırlamış olduğu yaşam hikâyesi ([[Latince:ındex rerum gestarum). Bunların bronz levhalar üzerine aynen kazılmasını ve bu bronz levhaların Roma'daki anıtsal mezar önüne konulmasını istemiştir.
  • Hükmü altında bulunan imparatorluğun tümündeki durum. İmparatorluk ordusunun büyüklüğü ve devlet hazinesi ve imparatorun hazinesi ve gelirlerinin birer bilançosu.

İkinci ruloya Latince "Res gastae" adı verilmektedir ve bu rulodaki metin Roma'da bulunan Augustus'un anıt mezarının önünde bulunan iki sütuna takılmış olan iki bronz tablet üzerinde bulunmaktaydı. Bu tabletlerde bulunan metinler geniş Roma İmparatorluğu arazilerinde sonradan yaptırılan Tanrısal Augustos Tapınaklarının duvarlarına da kazılmıştır. Günümüze kadar en eksiksiz olarak gelmiş olan böyle bir metin Ankara Anıt'nda bulunan metindir.

Tarihçiler arasında, Augustus ölmesinden günümüze kadar hala devam eden bir tartışma konusu Augustos'un Vesta Tapınağı'na verdiği belgelerde bir dördüncü parşomen rulo bulunup bulunmadığıdır. Örneğin antik Romalı tarihçilerden Suetonius bu dördüncü rulonun olmadığını; Cassius Dio ise bulunduğunu kabul etmektedirler. Eğer bu dördüncü parşomen rulo mevcut idiyse bu rulonun işlediği konunun Augustus'un kendini takip eden imparator Tiberius'a ve Roma Senatosu'na Roma İmparatorluğu'nun içsel ve dış politikalarının ne olacağına dair Augustus'un tavsiye ve nasihatlarını ihtiva ettiği belirtilmektedir.

Yazıtın metninin içeriği

İmparator Augustus'un bronz büstü.

Ankara Anıtı'nda hem Latince hem de Grekçe kazılı olan "Res gastae" belgesinin metninde önce bir kısa giriş kısmı; sonra 35 ana paragraf ve en son olarak Auguştus'iün ölümünden sonra hazırlanmış bir ekden oluşmaktadır. 35 tane ana paragrafın genellikle dört bölüme ayrılmış olduğu kabul edilmektedir ama bu paragrafları değişik bölümlere ayıran tarihçiler de bulunmaktadır.

  • Birinci Bölüm (1.- 14. paragraf): Bu bölümde Augustus'un politik kariyerinden; ona verilen ve hayatta iken adına ihdas edilmiş olan özel şeref unvanları, payeler ve şerefsel görevler sıralanmaktadır.
  • İkinci Bölüm (15.- 24. paragraf): Bu bölümde, Romalı halka Augustus tarafından dağıtılan paralar, onlar için tertip edilen sirk gösterileri ve alaylar ile halk için inşa edilen anıtlardan söz edilmektedir.
  • Üçüncü Bölüm (25.- 33. paragraf): Bu bölümde, Augustus'un gösterdiği büyük askeri başarılar ve diplomatik faaliyetlerle imparatorluğa sağladığı kazançlardan bahsedilmektedir.
  • Dördüncü Bölüm (34.- 35. paragraf): Bu bölümde, Augustus adının ve "Ülkenin Babası" unvanlarının aslının ne olduğunu açıklayan belgesel delillere yer verilmektedir.
  • Ek: Daha önceki metinlerde kullanılan üslup birinci şahıs gözüyle hitap şekilde olmasına karşılık bu ekte üçüncü şahıs görüşüyle yazılma üslubu kullanılmaktadır. Bu nedenle bu metnin Augustus tarafından şahsen hazırlanmadığı kabul edilmektedir. Bu ek önce belgede bildirilen metinlerin tümünün bir özetini vermektedir. Sonra Augustus'un Roma devleti içinde gayet müstesna pozisyonundan bahsetmektedir. Son olarak da Augustus'un kendi şahsi mali fonlarını kullanarak yeniden yaptırdığı veya restore ettirdiği anıtların isimlerinin listesi verilmektedir. Bu anıtlar için Augustus'un kullandığı kendi mali fonların 600 milyon gümüş denarri olduğu yazılmaktadır. Bu meblağların günümüzdeki para birimlerine çevrilmesi hemen hemen imkânsız olmaktadır. Ama bir kıyas sağlanması için, Augustus'un imparatorluk döneminde Roma devletinin yaptığı yıllık kamu harcamalarının 200-300 bin gümüş denarri olduğu hesaplanmıştır.

Augustus'un MS 14'te ölümünün ardından "Res Gestae Divi Augusti" metninin bir kopyası, Ankara Anıtı'nın iç ve üç duvarına Latince olarak kazılmıştır. Bu altı sayfa olarak tertip edilmiştir. Altı sayfalık Latince yazıtın her bir sayfası 2,700 metre yükseklikte duvara kazılmıştır ve her duvar 4 metre endedir. Bu 6 sayfa Latince yazıttan, girişin sol tarafında bulunan ilk 3 sayfasında 46 satır bulunur ve bunun bölümlerinin başlıkları her üç sayfanın üzerinde 2,5 satır olarak verilmiştir. Girişin sol tarafında bulunan 3 sayfa için ise her bir sayfa 54 satırdan oluşmaktadır. Şüphesiz bu şekilde tertip yazıtın şimdi kaybolmuş Roma'daki bronz orijinaline benzetilmek içindir. Bu 6 sayfada her bir satır ortalama olarak 60 Latince harften oluşmaktadır. Paragrafları göstermek için paragraftaki birinci harf marjdan bir harf dışarı çıkar. Cümle sonlarında bulunması gerek nokta yerine 7 şeklinde bir sembol kullanılır.

Ankara Anıt'ındaki cella'nın Güneybatı dış duvarlarına ise Yunanca çevirisi kazınmıştır. Bu dış duvar kıyısından çok uzun zamandan beri Türk evleri inşa edildiği için Yunanca metni okumak ve bu metinlerin alçıdan kopyalarını almak çok zor hatta bazı kısımlar için imkânsiz olmuştur

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Augustus Mabedi". envanter.gov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  2. ^ Sülüner, Sinan (Haziran 2014). "Yabancı Seyyahların Gözlemleriyle Roma ve Bizans Dönemi'nde Ankara" (PDF). Ankara Araştırmaları Dergisi. 2 (1). ss. 11-21. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  3. ^ Hamit Dereli (çeviri) ve Remzi Oğuz Arık (önsöz) (1949) Ankara Anıtı, M.E.B. Klasikleri Dünya Klasikleri - 68
  4. ^ Gaius Suetonius Tranquillus (çev. Fato Felatar ve F. Gül Özaktürk) (2008), On İki Caesar'ın Yaşamı Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları (Yedinci Dizi) ISBN 978-975-16-2097-2 İkinci Kitap:Tanrısal Augustus
  5. ^ [[ Cassius Dio (İng. çev.: Earnest Cary) (1914-1927) LacusCurtius'da Roma Tarihi, [1] (İngilizce) Cilt:56, Bölüm:33, 1

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Augustus</span> İlk Roma imparatoru (s. MÖ 27 – MS 14)

Augustus, Roma İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk imparatorudur. MÖ 27 - MS 14 yılları arasında hüküm sürmüş olan Augustus, Gaius Octavius Thurinus olarak doğmuş ve MÖ 44 yılında Jül Sezar tarafından evlatlık edinilmesinin ardından Gaius Julius Caesar Octavianus adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roma Forumu</span> Romada meydan

Roma Forumu, Antik Roma'nın geliştiği merkez bölgesidir. Ticaret, iş, fahişelik, ibadet ve adaletin yönetimi burada gerçekleşmekteydi. Burası toplumsal ocağın olduğu yerdi. Kaldırım kalıntılarından anlaşılan, çevresindeki tepelerden aşınan çökeltilerin forumun seviyesini Cumhuriyet'in erken zamanlarından itibaren yükseltmeye başladığı görülmektedir. Asıl olarak bataklık bir zemin olan alan, Tarquins tarafından Cloaca Maxima ile kurutulmuştur. Hâlâ görülebilen en son traverten kaldırımı, Augustus'un yönetimi zamanındandır.

<span class="mw-page-title-main">Roma İmparatorluğu</span> Avrupanın büyük bir bölümü, Batı Asya ve Kuzey Afrikada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (MÖ 27—MS 1453)

Roma İmparatorluğu, Roma Cumhuriyeti döneminde, Augustus'un cumhuriyeti tek başına yönetebilecek yetkiler alması ve cumhuriyet döneminde kimseye verilmemiş haklara sahip olmasıyla oluşan Antik Roma devletidir. Augustus, MÖ 2 yılına kadar cumhuriyeti kendinden sonra da tek bir kişinin yönetebilmesini sağlayacak anayasal reformlar gerçekleştirdi ve Roma İmparatorluğu tam anlamıyla oluşmuş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Neron</span> 5. Roma imparatoru (s. 54–68)

Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, esas adı Lucius Domitius Ahenobarbus olan ve aynı zamanda Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus olarak da bilinen, Julio-Claudian Hanedanı'nın beşinci ve son Roma imparatoru. Nero, büyük amcası Claudius tarafından tahtın vârisi olarak evlatlık edinilmiştir. Nero Claudius Caesar Drusus olarak, İmparator Claudius'un ölümünün ardından, 13 Ekim 54'te Roma tahtına oturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Publius Septimius Geta</span>

Publius Septimius Geta 209 - 211 arasında Septimius Severus ve Caracalla ile birlikte 3'lü yönetimde Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Vitellius</span> Roma İmparatoru (15-69)

Aulus Vitellius Germanicus, Dört İmparator Yılı olarak bilinen MS 69 yılında 17 Nisan'dan aynı yılın 22 Aralık tarihine kadar görev yapan Roma imparatorudur. Lucius Vitellius'un oğlu olup Sextilia ile evlidir ve Genç Lucius Vitellius adında bir kardeşi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tiberius</span> İkinci Roma imparatoru

Tiberius Caesar Augustus, doğumda; Tiberius Claudius Nero, Augustus'un 14 yılında ölümünün ardından Roma İmparatorluğu tahtına çıkan ikinci Roma imparatoru. Tiberius Claudius Nero ve Livia Drusilla'nın oğlu olan Tiberius doğuştan Claudius ailesinin mensubuydu. Annesi, babasından boşanarak MÖ 39 yılında Augustus ile yeniden evlenmiştir. Tiberius, sonradan Augustus'un kızı ve üvey kız kardeşi Yaşlı Julia ile evlenmiş ve ardından Augustus tarafından evlat edinilerek Julius ailesi mensubu olmuştur. Tiberius'un ardından gelen imparatorlar bu iki aile arasındaki karışımı gelecek 40 yıl boyunca devam ettirmişler, tarihçiler de bu hanedanı Julio-Claudian hanedanı olarak adlandırmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Caligula</span> Roma İmparatorluğunun üçüncü imparatoru

Gaius Julius Caesar Augustus Germanicus, daha çok Caligula takma adı ile bilinen, 37 - 41 yılları arasında görev yapmış, Julio-Claudian Hanedanı mensubu ve Roma İmparatorluğu'nun üçüncü imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Claudius</span> 4. Roma imparatoru (s. 41–54)

Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus ya da Claudius, Julio-Claudian hanedanının dördüncü Roma imparatorudur. 24 Ocak 41'den 54 yılında ölümüne kadar hüküm sürmüştür. Drusus ve Küçük Antonia'nın oğlu olarak Galya'da Lugdunum'da doğmuştur. İtalya dışında doğmuş ilk Roma imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">Suetonius</span> Romanın en dikkat çeken tarihçisi ve biyografi yazarı

Gaius Suetonius Tranquillus, yaygın adıyla Suetonius, erken Roma İmparatorluk döneminde yaşamış Romalı tarihçiydi. Suetonius'un günümüze ulaşan en önemli eseri, Julius Caesar'dan Domitianus'a kadar 12 Roma hükümdarının biyografilerinden oluşan De vita Caesarum eseridir. Suetonius'un diğer eserleri Roma'da günlük yaşam, siyaset, hitabet ve şairler, tarihçiler ve gramerciler gibi ünlü yazarların yaşamlarını konu almaktadır. Bu kitaplardan bazıları kısmen günümüze ulaşabilmiş olsa da, büyük kısmı kaybolmuştur.

Julia Drusilla, Latince: IVLIA•DRVSILLA, (39-41) Roma İmparator'u Caligula'nın dördüncü ve son eşi Caesonia'dan doğan kızı ve tek çocuğu.

<span class="mw-page-title-main">Res Gestae Divi Augusti</span>

Res Gestae Divi Augusti, Roma İmparatoru Augustus'un kendi ağzından hayatını ve başarılarını anlattığı anıtsal kitabe.

<span class="mw-page-title-main">Augustus Mozolesi</span> Romada Augustusa ait mezar kalıntıları

Augustus Mozolesi, MÖ 28 yılında Roma İmparatoru Augustus için Roma'daki Campus Martius'da inşa edilmiş olan büyük anıt mezar. Mozole günümüzde Piazza Augusto Imperatore'de bulunmaktadır ve ziyarete kapalıdır. Zamanın tahribatı ve dikkatsizlik yüzünden kalıntılar oldukça zarar görmüştür. Ancak yine de Campus Martius'un kuzey tarafından yer alan kalıntılar etkileyici ve hakim bir manzaraya sahiptir.

Marcus Livius Drusus Claudianus, Roma Cumhuriyeti'nin sonlarına doğru Senatör olarak görev yapmış olan Roma soylusu. Marcus, Appius Claudius Pulcher adıyla doğmuştur. Patrici sınıfından gelen Cladius ailesine mensuptur. Suetonius'a göre, Marcus doğrudan konsül ve censor Appius Claudius Caecus'un soyundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Julia Livilla</span>

Julia Livilla (Klasik Latince: IVLIA•LIVILLA ya da IVLIA•GERMANICI•FILIA (d. Lesbos 18 yılı başları, - ö.

<span class="mw-page-title-main">Galatya (eyalet)</span> Roma eyaleti

Galatya,, Galat Kralı Amyntas'ın MÖ 25 yılında ölmesinin ardından Roma İmparatoru Augustus tarafından düzenlenen Roma eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Augustus Tapınağı</span> Ankarada tarihi bir tapınak

Augustus Tapınağı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Hacı Bayram Camii'nin hemen bitişiğinde bulunan, tahminen MÖ 25-20 yılları arasında inşa edilmiş bir tapınaktır.

<span class="mw-page-title-main">İmparatorluk Forumları</span>

İmparatorluk Forumları Roma'da MÖ. 43 ile MS. 113 tarihleri arasındaki bir buçuk yüzyıl içinde inşa edilmiş, halka açık meydanlardır. Bu forumlar Roma İmparatorluğu'nun merkezinde sayılmaktadır.

Roma Uygarlığı Müzesi, Roma'da Antik Roma Uygarlığı'nın çeşitli yönlerine ait eserlere ayrılmış bir müzedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.