İçeriğe atla

Monofenestrata

Monofenestratanlar
Yaşadığı dönem aralığı: 166-66 myö
Kalloviyen-Senozoyik 
Darwinopterus modularis'in fosil örneği
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Takım:Pterosauria
Klad:Pterodactylomorpha
Klad:Monofenestrata
vd., 2010
Altgruplar

Monofenestrata, Wukongopteridae familyasını ve Pterodactyloidea alt takımını içeren, sırasız bir teruzor grubudur.[1]

Monofenestrata kladı 2009/2010'da, Pterodactylus'tan ve Pterodactylus ile burun tarafında ana kafatası açıklığı olan antorbital fenestra ile birleşen harici bir burun deliğinin sinapomorfisini paylaşan tüm türlerden oluşan grup olarak tanımlandı. Adı, Yunanca monos, "tek" ve Latince fenestra, "pencere" den türetilmiştir. Konsept, pterodactyloid tipi bir kafatası ile vücudun geri kalanının daha bazal yapısını birleştiren bir tür olan Darwinopterus'un keşfinden ilham aldı.[1] Bu geçiş anatomisini gösteren ilkel bir monofenestratan alt grubu olan Darwinoptera, aynı zamanda Darwinopterus için de adlandırıldı ve Pterorhynchus ile son ortak atasının tüm torunları olarak tanımlandı.[2]

Bilinen en eski monofenestratan fosilleri, Orta Jura'nın Bathoniyen aşamasına, yaklaşık 166 milyon yıl öncesine tarihlenen Birleşik Krallık'taki Stonesfield Slate oluşumunda bulunmuştur. Tanımlanan unsurlar arasında servikal vertebra, dördüncü metakarplar ve olası bir pterodactyloid synsakrumu bulunur.[3]

Aşağıda Andres, Clark & Xu, 2014 tarafından sunulan bir filogenetik analizin sonuçlarını gösteren bir kladogram bulunmaktadır. Bu çalışma, ktenochasmatoidlerin iki geleneksel grubunu ve erken bir akrabayı (Archaeopterodactyloidea grubu olarak temsil edilir) dallanma grubu olarak sınıflarken diğer tüm pterodactyloidlerin Eupterodactyloidea içinde gruplandığını bulmuştur.[2]

 Pterodactylomorpha 

Sordes

 Monofenestrata 
Darwinoptera

Pterorhynchus

Wukongopteridae

Pterodactyliformes 

Changchengopterus

 Caelidracones 

Anurognathidae

Pterodactyloidea

Archaeopterodactyloidea

Eupterodactyloidea

Kaynakça

  1. ^ a b Lü (2010). "Evidence for modular evolution in a long-tailed pterosaur with a pterodactyloid skull". Proceedings of the Royal Society B. 277 (1680): 383-389. doi:10.1098/rspb.2009.1603. PMC 2842655 $2. PMID 19828548. 
  2. ^ a b Andres, B. (2014). "The Earliest Pterodactyloid and the Origin of the Group". Current Biology. 24: 1011-6. doi:10.1016/j.cub.2014.03.030. PMID 24768054. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  3. ^ Michael O’Sullivan; David M. Martill (2018). "Pterosauria of the Great Oolite Group (Bathonian, Middle Jurassic) of Oxfordshire and Gloucestershire, England". Acta Palaeontologica Polonica. Online edition. DOI:10.4202/app.00490.2018.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teruzor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

Teruzor veya pterozor Pterosauria takımına ait soyu tükenmiş uçan sürüngenler kladıdır. Geç Triyas'tan Kretase'nin sonuna kadar yani Mesozoyik'in büyük bir bölümünde yaşadı. Teruzorlar, uçabildiği bilinen en eski omurgalıdır. Ön ayak bileklerinden çıkan dördüncü parmak uzayarak; deri, kas ve diğer dokulardan oluşan zardan kanatlarına destek oluyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kafatası</span> omurgalıların kafasında bulunan kemik yapı

Kafatası, omurgalılarda başı oluşturan kemik bir yapıdır. Yüzün yapılarını destekler ve beyin için koruyucu bir boşluk sağlar. Kafatası iki bölümden oluşur: kranyum ve mandibula. İnsanlarda bu iki kısım, nörokranyum ve en büyük kemiği olarak mandibulayı içeren viscerocranium'dur. Kafatası, iskeletin en ön kısmını oluşturur ve bir sefalizasyon ürünüdür - beyni ve gözler, kulaklar, burun ve ağız gibi çeşitli duyusal yapıları barındırır. İnsanlarda bu duyusal yapılar yüz iskeletinin bir parçasıdır.

<i>Kryptodrakon</i> teruzor cinsi

Kryptodrakon, fosilleri Çin'in Orta-Geç Jura sınırına tarihlenen, soyu tükenmiş pterodactyloid teruzor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Diapsid</span> mevcut tüm sürüngenleri içeren klad

Diapsidler, bundan yaklaşık 300 milyon yıl önce, geç Karbonifer dönemi sıralarında kafataslarının her iki tarafında iki delik geliştiren bir grup amniyot tetrapottur. Diapsidler çok çeşitlidir ve tüm timsahları, kertenkeleleri, yılanları, tuataraları, kaplumbağaları ve kuşları içerir. Bazı diapsidler ya bir deliği (kertenkeleler) ya da her iki deliği kaybetmiş ya da yeniden yapılandırılmış bir kafatasına sahip olsalar da, atalarına göre hala diapsid olarak sınıflandırılırlar. Bugün dünyanın çeşitli yerlerinde en az 7,925 diapsid sürüngen türü bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sauropsida</span> dört üyeli omurgalılar grubu

Sauropsida, büyük ölçüde Reptilia sınıfına eşdeğer olan bir amniyot grubudur. Sauropsida, memelileri içeren amniyotların kladı olan Synapsida'nın kardeş taksonudur. Erken sinapsidler tarihsel olarak "memeli benzeri sürüngenler" olarak anılsa da, tüm sinapsidler, herhangi bir modern sürüngenden çok memelilerle daha yakından ilişkilidir. Sauropsidler ise memelilerden çok modern sürüngenlerle daha yakından ilişkili tüm amniyotları içerir. Buna, Linnaean taksonomisinde başlangıçta ayrı bir sınıf olarak adlandırılmasına rağmen, şu anda arkosauriyen sürüngenlerinin bir alt grubu olarak tanınan Aves (kuşlar) dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Unikonta</span>

Amorphea veya Unikonta, Amoebozoa ve Obazoa'yı içeren taksonomik bir grupdur. Bu sınıfın üyelerinin taksonomik yakınlıkları ilk olarak 2002 yılında Thomas Cavalier-Smith tarafından açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Mei long</span>

Mei, ilk olarak Çin'in Liaoning kentindeki Yixian Oluşumundan paleontologlar tarafından ortaya çıkarılan ördek boyutlu troodontid dinozor cinsidir. Mei, Erken Kretase döneminde yaşadı. Tek türünün iki terimli adı Mei long, uyuyan ejderha anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Proceratosauridae</span> teropod dinozor familyası

Proceratosauridae, Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Oviraptorosauria</span> maniraptoran dinozor kladı

Oviraptorosaurlar, Asya ve Kuzey Amerika'nın Kretase döneminden bilinen tüylü, maniraptoran dinozor grubudur. Kısa, gagalı ve papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler. Boyutları hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğunda ve 1,4 ton ağırlığında Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarıyla yakın akrabadır ve pek çok kuş benzeri özelliğe sahiptir. Maryanska vd. (2002) ve Osmólska vd. (2004), ilkel uçamayan kuşları temsil edebileceğini öne sürmüştür. En eksiksiz oviraptorosaur örnekleri Asya'da bulunmuştur. Kuzey Amerika'daki oviraptorosaur fosilleri seyrektir.

<span class="mw-page-title-main">Dracohors</span> arkozor kladı

Dracohors, dinozorları ve silesauridleri içeren dinosauriform arkozorların bir dalıdır. Bilinen en eski dracohortiyen, Orta Triyas döneminin Anisiyen çağında yaklaşık 245 milyon yıl öncesine tarihlenen Asilisaurus'tur. Andrea Cau'ya (2018) göre, dracohortiyenlerin sinapomorfileri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Coelophysidae</span> bazal teropod familyası

Coelophysidae, ilkel etçil theropod dinozorlarının bir familyasıdır. Çoğu türün boyutu nispeten küçüktü. Familya Geç Triyas ve Erken Jura dönemlerinde gelişti ve çok sayıda kıtada bulundu. Coelophysidae'nin birçok üyesi, hız için inşa edilmiş uzun, ince kafatasları ve hafif iskeletlerle karakterize edilir. Bir üye, Coelophysis, bir dinozorda bilinen en eski kürkü gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Novialoidea</span> teruzor kladı

Novialoidea en geç Erken Jura'dan en geç Geç Kretase'ye kadar yaşamış, fosilleri Antarktika hariç tüm kıtalarda bulunmuş, soyu tükenmiş bir macronychopteran teruzor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Caelidracones</span> teruzor kladı

Caelidracones, gelişmiş bir teruzor kladıdır.

<i>Dsungaripterus</i> Kretase teruzoru

Dsungaripterus, ortalama kanat açıklığı 3 metre (9,8 ft) olan bir dsungaripterid teruzor cinsidir. Dsungaripterus, Erken Kretase döneminde şimdiki Çin'de yaşadı ve ilk fosili Junggar Havzası'nda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Dsungaripteridae</span> teruzor familyası

Dsungaripteridae, Pterodactyloidea alt takımından bir teruzor familyasıdır. İyi karasal yeteneklere ve iç ortamlar için bilenmiş uçuşa sahip sağlam teruzorlardı.

<i>Darwinopterus</i> bazal ve kısa kuyruklu teruzorlar arası geçiş fosili

Darwinopterus, Çin'de keşfedilen ve adını doğa bilimci Charles Darwin'den alan bir teruzor cinsidir. 30 ila 40 arasında fosil örneği tespit edilmiştir; tümü, 160.89-160.25 milyon yıl öncesine, orta Jura dönemine tarihlenen Tiaojishan Oluşumu'ndan toplanmıştır. Tip türü, D. modularis, Şubat 2010'da tanımlanmıştır. D. modularis, hem uzun kuyruklu (rhamphorhynchoid) hem de kısa kuyruklu (pterodaktiloid) teruzorların özelliklerini gösteren bilinen ilk teruzordu ve iki grup arasında bir geçiş fosili olarak tanımlandı. İki ek tür, D. linglongtaensis ve D. robustodens, sırasıyla Aralık 2010 ve Haziran 2011'de aynı fosil yataklarından tanımlandı.

<i>Pterodactylus</i> teruzor cinsi

Pterodactylus, soyu tükenmiş bir teruzor cinsi. Cinse ait bilinen tek tür olan Pterodactylus antiquus, tanımlanmış ve uçan sürüngen olarak adlandırılmış ilk teruzor olup ilk keşfedilmiş tarih öncesi sürüngenlerden biridir. Pterodactylus'un fosil kalıntıları, özünde, yaklaşık 150,8 ila 148,5 milyon yıl önce Geç Jura döneminden kalma, Almanya'nın Bavyera kentindeki Solnhofen kireçtaşında bulunmuştur. Pterodactylus'un daha parçalı kalıntıları, Avrupa ve Afrika'nın başka yerlerinde tespit edilmiştir.

<i>Beishanlong</i>

Beishanlong, Çin'in Erken Kretase döneminden dev bir ornithomimosaurian teropod dinozor cinsidir.