İçeriğe atla

Mongoose Operasyonu

Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu'ndan röportaj fotoğrafı
ABD'nin rejim değişikliği
için müdahaleleri
20. yüzyıl
21. yüzyıl

Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu, ABD Başkanı John Kennedy döneminde CIA tarafından örtülü olarak başlatılan operasyon. Başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra 30 Kasım 1961 tarihinde Küba’daki Fidel Castro yönetimine karşı örtülü saldırılara Kennedy tarafından onay verilmiştir. Operasyona Hava Kuvvetleri Generali Edward Lasdale komuta ediyordu.

Operasyonun hayata geçirilmesi, Küba hükûmetinde başarısız Domuzlar Körfezi girişiminden sonra adanın bu sefer daha kapsamlı bir şekilde ABD Ordusu tarafından işgal tehdidi altında olduğu şeklinde yorumlanacak ve Sovyetler Birliği ile savunma alanında yakınlaşma başlayacaktır. ABD’nin Türkiye topraklarında bulundurduğu Jüpiter füzelerine karşılık olarak Küba topraklarına Sovyet füzesi yerleştirme fikri, Küba’nın ciddi olarak yaşadığı işgal tehdidiyle birleşince Küba Füze Krizi patlak verecektir.[1]

İçeriği

Mongoose Operasyonu, Küba’daki Castro rejimini alaşağı etmek için propaganda, psikolojik savaş ve sabotaj eylemlerinin kullanılmasını içermekteydi. ABD Dışişleri Bakanlığına ait belgelerde de “Küba’daki komünist rejimi devirmek için” bir eylem planının yürürlükte olduğu belirtilirken, Fidel Castro’ya karşı “bir isyanın Ekim 1962’de çıkabileceği” beklenmekteydi. ABD yönetimi yeni başa gelecek hükûmetle “barış içinde yaşamak" istemekteydi.[2]

Arka plan

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Nazi Almanyası'nın işgal etmiş olduğu ülkeleri özgürleştiren Sovyetler Birliği Kızıl Ordusu bu ülkelerde yeniden sosyalizme düşman rejimlerin iktidara gelmemesi için sol ve sosyalist eğilimli hükûmetlerin başa gelmesini sağlamıştı. Böylece ABD ve Avrupalı müttefiklerine karşı Sovyetler Birliği ve sosyalist blok ortaya çıkmıştı. Bu sosyalist blok ülkelerinden farklı olarak ve tamamen kendi iç dinamikleriyle iktidara gelen sosyalist eğilimli Küba Devrimi ve Fidel Castro yönetimi ABD'yi oldukça endişelendirmekteydi. Latin Amerika bölgesine hakim olmak isteyen ABD, Küba Devriminin diğer bölge ülkelerine yayılmadan alaşağı edilmesini istemekteydi.[3] ABD yönetimi başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra Küba yönetimini daha ciddiye almaya başlasa da Castro'yu iktidardan devirme planları bırakılmamıştır. Küba'daki iktidarı devirmek için özel bir komite oluşturulmuştu. Komünizme cephe alan ABD yönetiminde bu yeni oluşan grup John Kennedy iktidarının ayrılmaz bir parçası olacaktır.

ABD'nin Küba'nın iç yapısına dair kimi önyargıları vardı. Buna göre Küba'daki Castro hükûmetinin arası Küba halkıyla açılmıştı, Castro'nun sosyal ve ekonomik politikaları halk tarafından beğenilmiyordu. Bunun sonucu olarak da olası bir fırsat verildiğinde Castro yönetimine karşı halkın ayaklanacağı savı benimsenmişti. Buradan hareketle halkta ayaklanmaya yol açmak için propaganda faaliyetleri başlatılmış ve rejimin çözmesi için Fidel Castro'ya suikast planları hayata konulmuştur.

Planlama

ABD Genelkurmay Başkanlığı hayata geçirilen planının son amacının adaya ABD askerî müdahalesi için gereken asgari durumun ortaya çıkması olarak değerlendirmekteydi. Genelkurmay Başkanlığı operasyonun yönetiminin Savunma Bakanlığında olmasında ısrar etse de yönetim Başsavcı Robert Kennedy'deydi.

Operasyonun sorumlusu ise Savunma Bakanlığından Edward Lansdale ve CIA'den William King Harvey'deydi. Lansdale, II. Dünya Savaşından sonra Filipinler'de Japon işgalinin sona ermesinden sonra ortaya çıkan bağımsızlıkçı ve sosyalist Huk gerilla hareketine karşı faaliyetlerde danışmanlık yapmıştır. Ayrıca Vietnam'daki Ngo Dinh Diem rejimine de destek vermiştir. Lansdale'in sorumluluğunda yürüyen operasyon tüm devlet kurumlarınca desteklenecektir. Buna dair açıklamada bulunan CIA yetkilisi Samuel Halpern; CIA, ABD Ordusu, Ticaret Bakanlığı, Göçmen Bürosu, Hazine Müsteşarlığı gibi birçok kurumun dahil olduğunu ve Bobby Kennedy'nin ofisinden Ed Lansdale tarafından yürütüldüğünü söyleyecektir.[4]

Operasyon kapsamında birbirinden farklı otuzun üzerinde plan hayata geçirilmiş; Küba hükûmetinin ve ekonomisinin çökertilmesi amaçlanmıştır. Bu planlar arasında terör eylemleri, adadaki ürünlerin biyolojik ve kimyasal olarak tahrip edilmesi, Küba kıyılarının mayınlanması sayılabilir. 1962 yılında yapılan Northwoods planına göre ise ABD topraklarında yapılacak ve Küba hükûmetinin suçlanacağı sahte saldırılar düzenlenecektir. Yapılan planlara Küba Devriminin lideri Castro'ya suikast planları da dahildir.[5] Castro'nun öldürülmesi için CIA yetkilisi William Harvey Miami'deki mafyadan John Roselli ile görüşecektir.[6]

Eylemler

Planlanan operasyonlar kapsamında düzenlenen saldırılarda enerji hatlarına, demiryollarına, petrol rafinerilerine sabotajlar düzenlenmiş, Küba'ya gelen yabancı ticaret gemilerine saldırılmıştır.[7] Saldırılar yoğunlaşacak ve 1962 Ekim ayında rejimi devirecek olayların başlaması öngörülmekteydi. Ancak beklenen olmadı. Aynı dönemde patlak veren Küba Füze Krizi döneminde ABD-Sovyetler Birliği görüşmeleri sürerken azalan bu saldırılar, krizin çözülmesiyle birlikte artarak devam etmiştir. CIA ajanı olan Luis Posada Carriles tarafından 1976 yılında gerçekleştirilen[8] ve içindeki 73 kişinin tamamının öldüğü 455 sayılı Barbados-Jamaika seferini yapan Cubana uçağının havada patlatılması olayı bahis konusu eylemler kapsamındadır. Aynı olaydan sorumlu olan yine CIA ajanı Orlando Bosch da Carriles gibi Domuzlar Körfezi Çıkarmasına katılan 2506. Tugay üyesidir.

Sonuç

Mongoose Operasyonu da daha önceki Domuzlar Körfezi Çıkarması gibi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Krizin çözümü için varılan uzlaşmada ABD devlet başkanı Kennedy Küba’yı işgal etmeyeceğine dair söz verecek ancak yazılı bir anlaşma imzalamayacaktır. Görüşmelere dahil edilmeyen Küba yönetimi ile Sovyetler Birliği arasında füzelerin sökülmesini izleyen dönemde ilişkilerde bir soğuma yaşanacaktır. ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki görüşmelerde adeta piyon olarak öne sürülerek fikri sorulmadan hakkında karar alınan sadece Küba değil aynı zamanda Türkiye’dir. http://www.swans.com/library/art11/lproy26.html 21 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "ABD Dışişleri Bakanlığı Arşivi ABD Dış İlişkileri 1961-1963 X.Cilt Küba, 1961-1962 Washington DC". 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009. 
  3. ^ "ABD'de kurulan School of Americas Askeri Akademisi bölgede darbeyle başa geçen çok sayıda komutana eğitim vermiştir; bunlar arasında Galtieri, Noriega, Banzer, Pinochet sayılablir". 19 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009. 
  4. ^ James G. Blight ve Peter Kornbluh, Politics of Illusion: The Bay of Pigs Invasion Reexamined. Boulder, 1999 s.125
  5. ^ "3 Ağustos 2006 The Guardian haberine göre CIA, Castro'yu öldürmek için 638 farklı yöntem araştırmıştır". 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009. 
  6. ^ Jack Anderson, "6 Attempts to Kill Castro Laid to CIA", The 18 Ocak 1971 tarihli Washington Post haberi
  7. ^ Tarih Profesörü Stephen Rabe, Presidential Studies Quarterly Dergisi içinde Cilt 30 Sayı: 4. 2000 yılı s.714
  8. ^ Selsky, Andrew O. (4 Mayıs 2007 haberi). "Link found to bombing". Associated Press.

Konuyla ilgili yazılan eserler

  • James G. Blight, and Peter Kornbluh, eds., Politics of Illusion: The Bay of Pigs Invasion Reexamined. Boulder, CO: Lynne Rienner, 1999
  • Chomsky, Noam. Hegemony or Survival: America's Quest for Global Dominance, Henry Holt and Company
  • Derek Leebaert (2006). The Fifty-year Wound: How America's Cold War Victory Shapes Our World. Boston: Little, Brown and Company. ISBN 0-316-51847-6.
  • Fidel Castro and Ignacio Ramonet (2008). Fidel Castro: My Life: a Spoken Autobiography. Washington D.C.: Simon and Schuster. ISBN 1-4165-5328-2.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Küba</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Küba, resmî olarak Küba Cumhuriyeti (

<span class="mw-page-title-main">Fidel Castro</span> 1959dan 2008e kadar Kübanın lideri

Fidel Alejandro Castro Ruz ( söylenişi), Kübalı Marksist-Leninist devrimci ve Küba Devrimi'nin önderi. Yaşamı boyunca ve ölümünden sonra çeşitli liderler ve muhalif kesimlerce diktatör olarak da nitelendirilmiştir. Devrim sonrasında, 1959-76 arasında Küba başbakanlığı, 1976-2008 arasında da Küba devlet başkanlığı yaptı. 1961 ile 2011 yılları arasında da Küba Komünist Partisi Birinci Sekreterliği görevini yürüttü. Uluslararası alanda ise 1979-1983 ve 2006-2008 yılları arasında Bağlantısızlar Hareketi'nin Genel Sekreterliğini yaptı. Lakabı İspanyolcada At anlamına gelen "El Caballo"dur.

<span class="mw-page-title-main">John F. Kennedy</span> 35. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1961–1963)

John Fitzgerald Kennedy veya kısaca JFK, 1961'den 1963'teki suikastına kadar 35. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. Başkan seçilen en genç kişiydi. Kennedy, Soğuk Savaş'ın en yoğun olduğu dönemde görev yaptı ve dış politikasının büyük bölümü Sovyetler Birliği ve Küba ile ilişkilerle ilgiliydi. Demokrat olan Kennedy, başkanlığından önce Birleşik Devletler Kongresi'nin her iki kanadında da Massachusetts'i temsil etti.

<span class="mw-page-title-main">Küba Füze Krizi</span> Küresel kriz

Küba Füze Krizi, ABD’nin Türkiye ve İtalya'ya, SSCB’nin ise Küba’ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi ile başlayan; Ekim 1962’de dönemin iki süper gücünü karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaş tehdidi altında bırakan bunalımdır.

<span class="mw-page-title-main">Küba Devrimi</span> Diktatör Fulgencio Batista rejiminin yıkılarak Fidel Castro liderliğinde bir Küba Hükümeti kurulmasıyla sonuçlanan devrim

Küba Devrimi, 1952 ile 1959 yılları arasında Küba devlet başkanı olarak hüküm süren Fulgencio Batista'nın diktatörlüğünü devirmeye yönelik askeri ve siyasi bir girişimdir. Eski devlet başkanı ve general Fulgencio Batista'nın yeni doğmakta olan Küba demokrasisini yıkıp iktidarı pekiştirdiği 1952 Küba darbesinin ardından başladı. Darbeye karşı çıkanlar arasında, o zamanlar acemi bir avukat olan ve Küba yargısı aracılığıyla darbeye itiraz etmeye çalışan Fidel Castro da vardı. Bu çabaların sonuçsuz kalması üzerine Fidel Castro ve kardeşi Raúl, 26 Temmuz 1953'te Küba ordusunun Moncada Kışlası'na silahlı bir saldırı düzenledi. Saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Fidel Castro ve suç ortakları tutuklandı ve gözaltındayken 26 Temmuz Hareketi'ni (M-26-7) kurdular. Duruşmasında Fidel Castro, Batista diktatörlüğüne karşı şikayetlerini ortaya koyarken kendisine ulusal ün kazandıran iki saatlik bir konuşma yaptı. Batista, halkın onayını kazanmak amacıyla Moncada Kışlası saldırganlarından hayatta kalanlara af çıkardı ve Castrolar sürgüne kaçtı. Castrolar sürgün sırasında Meksika'daki stratejilerini pekiştirdiler ve daha sonra 1956'da Meksika'da bulundukları sırada tanıştıkları Che Guevara eşliğinde Küba'ya yeniden girdiler.

<span class="mw-page-title-main">Domuzlar Körfezi Çıkarması</span> ABD´nin desteğini arkasına alan sürgündeki Kübalıların, Fidel Castro rejimini yıkmak için gerçekleştirdikleri başarısız işgal girişimi

Domuzlar Körfezi Çıkarması, 1961 yılında ABD´nin desteğini arkasına alan sürgündeki Kübalıların, Fidel Castro rejimini yıkmak için gerçekleştirdikleri başarısız işgal girişimi. Adını, çıkarmanın yapıldığı körfez olan Playa Giron'dan almıştır.

<i>Topaz</i> (film)

Topaz, yönetmenliğini Alfred Hitchcock'un yaptığı 1969 yapımı bir filmdir. Leon Uris'in aynı adlı kitabından sinemaya aktarılan ve Soğuk Savaş esnasındaki casus hikâyelerine dayanan filmde, pek çok karakterin hikâyesi aynı anda işlenir.

Francisco Ciutat de Miguel, İspanyol sosyalist komutan, asker ve siyasetçidir. İspanya İç Savaşı'nda Cumhuriyetçilerin safında savaştı. 1961 yılında CIA tarafından desteklenen sürgün Kübalı askerlerden oluşan 2506. Tugay'ın Domuzlar Körfezi Çıkarması ile Küba'yı işgal etmesi üzerine Fidel Castro'nun yanında savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Grenada'nın işgali</span>

Grenada'nın İşgali, 1983'te Karayipler'de bulunan Grenada adasının ABD ve birkaç Karayip ülkesi tarafından işgal edilerek, marksist hükûmetin iktidardan uzaklaştırılmasıyla sonuçlanan askerî harekât. Soğuk Savaş nedeniyle Batı Yarımküresinde yaşanan en büyük uluslararası boyutlu çatışmalardan biridir. Aynı zamanda ABD'nin Vietnam Savaşı'ndan sonra giriştiği ilk büyük askerî harekâttır.

Küba İstihbarat Teşkilatı (İspanyolcası: Dirección de Inteligencia, DI), Küba hükûmetinin asıl istihabarat birimidir. DI, 1959 Küba Devrimi'nden sonra 1961 yılında Küba İçişleri Bakanlığının bünyesinde kurulmuştur. Teşkilat tüm yabancı istihbaratın toplanmasından sorumludur ve iki bölüme ayrılmıştır; Operasyon Bölümü ve Destek Bölümü. Teşkilatın ilk başkanı Manuel Piñeiro olmuştu. Teşkilatın önemli başkanlarından birisi de 1989 yılında yaşanan Ochoa Olayından sonraki tasfiye sonucu Ordu İstihbaratının başındayken Küba İstihbarat Teşkilatı başkanlığına getirilen General Jesus Bermudez Cutiño'dur. Teşkilatın başında şu anda General Eduardo Delgado Rodriguez bulunmaktadır.

Arnaldo T. Ochoa Sánchez, Kübalı general, 1989 yılında vatana ihanet suçundan suçlu bulunarak kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Juan Almeida Bosque</span>

Juan Almeida Bosque Kübalı komünist siyasetçi ve bestecidir. Küba Devlet Konseyi'nin en kıdemli üçüncü üyesi ve Konsey Başkan Yardımcısıdır. Küba Devrimi'ni gerçekleştiren askeri komutanlardan bir tanesidir. Küba Cumhuriyeti Kahramanı ödülünü alan az sayıdaki kişilerden birisidir. Küba Devrimi Gazileri Derneğinin başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">2506. Tugay</span>

2506. Tugay 1960 yılında, Fidel Castro yönetimindeki Küba hükûmetini devirmek için CIA desteğiyle Kübalı sürgünler tarafından kurulan birlik. Birlik 17 Nisan 1961 günü başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasını gerçekleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Haydutlara Karşı Savaş</span>

Haydutlara Karşı Savaş, Küba'da Fidel Castro yönetimine karşı özellikle Escambray Dağlarında yaşanan silahlı ayaklanma. Ayaklanma büyük ölçüde toprak reformu kapsamında topraklarına el konan orta büyüklükteki toprak sahiplerince gerçekleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Angola-Küba ilişkileri</span>

Angola – Küba ilişkileri, iki ülke arasındaki diplomatik, askeri, sosyal ve ticari ilişkileri kapsar. Angola ve Küba arasındaki ikili ilişkiler oldukça gelişkindir. Angola İç Savaşı sırasında Küba Silahlı Kuvvetleri Marksist MPLA iktidarının korunması için UNITA, FNLA ve Güney Afrika Cumhuriyeti Ordusuna karşı savaşmıştır.

Abelardo Colomé Ibarra Kübalı devrimci, asker ve devlet adamı. Küba Devrimci Silahlı Kuvvetlerinde general ve Küba Komünist Partisi kurucusu, Politbüro ve Merkez Komite üyesidir. 2015 yılına dek Küba İçişleri Bakanı ve Devlet Konseyi Başkan Yardımcısı görevinde bulunmuştur. Çok sayıda muharebeye girmiş bir askerdir. Küba Cumhuriyeti Kahramanıdır.

Barış içinde bir arada yaşama, Soğuk Savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği tarafından geliştirilmiş teoridir. Buna göre nükleer silahlara sahip Sovyetler Birliği ve sosyalist ülkeler ile kapitalist devletler bir arada barışçıl bir şekilde varlıklarını devam ettirebilirler. Bu teori sosyalizm ile kapitalizmin uzlaşmaz çelişki içinde olduklarından bir arada yaşayamayacaklarını söyleyen marksizmin genel söylemiyle çelişmektedir. Teori Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkeleri tarafından ABD ve NATO örgütüne üye ülkeleriyle olan ilişkilerinde bir dönem hakim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Huber Matos</span> Kübalı devrimci

Huber Matos, Fulgencio Batista rejiminin devrilmesi için mücadele eden Kübalı devrimci. Yoğunlukla Sierra Maestra'da faaliyet gösteren Fidel Castro'nun 26 Temmuz Hareketinin komutanlarındandı. İktidarın alınmasından sonra oluşan hükûmetin marksist ilkeleri benimsemesini protesto ettiği için tasfiye edilmiş ve 20 yıl (1959-1979) hapis kalmıştır. 1979 yılında salıverildikten sonra ABD'ye gitmiş ve Küba hükûmetine karşı olan muhalefete katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kennedy Doktrini</span>

Kennedy Doktrini, 35. ABD Başkanı John Fitzgerald Kennedy'nin başkanlık görevinde bulunduğu 1961-1963 yılları arasında, ABD'nin özellikle Latin Amerika ülkelerine karşı, izlediği dış politikaları ve takındığı siyasi tutumu ifade eden siyasi bir tanımlamadır. Kennedy, kuşatma politikasıyla, Batı Yarımküre'de Komünizm'in yayılmasını engellenmesi gerektiği konusundaki fikirlerini yüksek sesle ve her fırsatta dile getirmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Fidel Castro'ya yönelik suikast girişimleri</span> Vikimedya liste maddesi

Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Küba lideri Fidel Castro'ya yönelik çok sayıda başarısız suikast girişiminde bulundu. Kübalı sürgünlerin bazen CIA ile işbirliği içinde girişimleri de oldu. 1975 Kilise Komitesi, 1960 ile 1965 yılları arasında CIA'in kanıtlanmış sekiz suikast girişiminde bulunduğunu iddia etti. 1976'da Başkan Gerald Ford, siyasi suikastları yasaklayan bir Başkanlık Kararnamesi yayınladı. 2006 yılında, Küba'nın eski karşı istihbarat şefi Fabián Escalante, 634 suikast planı veya girişiminin gerçekleştiğini belirtti. Castro'ya yönelik bilinen son suikast 2000 yılında Kübalı sürgünler tarafından gerçekleştirilmişti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.