İçeriğe atla

Momo (yemek)

Momo-cha: Nepal hamur köftesi
Domatesli et sulu çorbayla birlikte sunulan momo

Momo (Tibetçe:མོག་མོག་, Wylie: mog mog, Nepali: म:म:, ayrıca momo-cha) bir tür Tibet hamur köftesidir. Yiyecek, Moğol buuzu, Çin jiaozisi, Orta Asya mantısı, Rus pelmenisi ve İtalyan raviolisine benzemekte ve tüm Güney Asya'da sevilmektedir.

Tibetçe momo sözcüğü, Çince mómo 馍馍 sözcüğünden gelmektedir.[1]

Momolar, un ve suyun katıldığı hamurdan yapılır ve zaman zaman maya ya da soda da kullanılır. Hamur aşağıdaki biçimlerde doldurulur.

  • Et: Hangi et türünün kullanılacağı bölgelere göre farklılık göstermektedir. Tibet, Nepal ve Kuzeydoğu Hindistan'da keçi, bufalo, tavuk, yak ve domuz eti kullanılırken Ladakh'ta kuzu ve yak en yaygın kullanılan et türleridir. Guwahati gibi bazı Hint kentlerinde ise keçi ve tavuk eti birlikte kullanılır. Kıyılmış et; soğan, yeşil soğan, sarımsak ve kişnişle karıştırılır. Karışım; tuz, biber ve kimyonla tatlandırılır.
  • Tümüyle sebzeden yapılan momolar Hindistan ve Nepal'de popülerlik kazanmaktadır.
  • Patates: Hint samosasında olduğu gibi papatesler, domates sosuna katılır.
  • Peynir: Bhutan ve Sikkim'de yaygın olarak kullanılan taze peynir momoları doldurmak için kullanılır.
  • Snickers ya da Mars Bar: Nepal'in turistik bölgelerinde satılan tatlı momoları hazırlamak için kullanılır.[]

Hamur, küçük yuvarlak dilimlere bölünür. Dolgu, yarım ay ya da hilal biçiminde çevrelendikten sonra köfteler yüksek ateşte pişirilir. Köfteler pişirildikten sonra tavada da kızartılabilirler. Hint turşusu, köfte ile birlikte sunulur.

Momo; Tibet, Nepal, Bhutan, Sikkim ve Ladakh'ın geleneksel tatlarındandır. Nepal'deki Kathmandu Vadisi'nin en beğenilen yemeklerinden olan momo, Tibetlilerin varlıklarını sürdürdüğü Assam, Manipur, Nagaland, Meghalaya, Himachal Pradesh ve Batı Bengal gibi yerlerde de tüketilmektedir. Momo, son yıllarda Kalküta, Siliguri, Guwahati, Delhi ve Chandigarh gibi Hint kentlerinde sokaklarda da satılmaya başlamıştır.

Momonun C-momo, Kothey momo, Momo çorbası ve kızartılmış momo gibi farklı türleri bulunur. C-momo; soğan ve kırmızı biber kullanılarak hazırlanan, genellikle kasede sunulan sıcak bir momo türüdür. Kızartılmış momo, momonun pişirildikten sonra kızartılmasıyla elde edilirken momo çorbası, momoların et sulu çorba içinde pişirilmesiyle hazırlanır. Burada adı geçenler, Tibet ve Nepal restoranlarında en yaygın bulunan türlerdir.

Kaynakça

  1. ^ Jīn Péng 金鹏: Zàngyǔ jiǎnzhì 藏语简志. Mínzú chūbǎnshè 民族出版社, Pekin 1983, sf. 31.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Çorba</span> sıvı, tuzlu yiyecek, genellikle sıcak yenir

Kökeni Sanskritçe’den gelen İngilizce çorba (soup) kelimesi, ‘iyi beslenme’ anlamı taşır. Yaklaşık 10 bin yıl öncesinde çorba hazırlandığını ve içildiğini gösteren kayıtlar bulunmaktadır. Çinde 2400 yıllık çorba arkeologlar tarafından Şian antik kentinde bulundu. İnsanlığın çorbayla tanışması, MS 3. yüzyıla rastlıyor. O devrin azizlerinden olan St. Patroklus, arpa ekmeğini suya batırıp üstüne tuz serperek yermiş. Bu daha sonraları, karanlık çağlardan itibaren Avrupa'nın beslenme sistemine girecek çorbanın ilk hali olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa'da alta ekmek koyup, üstüne su veya etsuyu dökerek yapılan çorba çeşidi bugün Fransızlar'ın ünlü soğan çorbası olarak hala yerini koruyor

<span class="mw-page-title-main">Empanada</span>

Empanada, İspanya, Orta Amerika (Meksika), Filipinler ve başta Şili, Arjantin, Paraguay, Uruguay, Peru, Bolivya, Kolombiya, Ekvador ve Venezuela olmak üzere Güney Amerika'da içi doldurularak yapılan ve yenen bir börektir. Bolivya'da Empanada'ya Salteña denir ki adını, kökeninin geldiği yer olarak tahmin edilen Arjantin şehri Salta'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet mutfağı</span>

Tibet mutfağı, çevre ülkelere göre büyük farklılıklar göstermektedir. Bunun nedeni, yüksek bir rakıma sahip bu ülkede yalnızca birkaç tarım ürününün yetişebiliyor oluşudur. Yetiştirilen en önemli ürün olan arpadan yapılan hamur (tsampa), Tibet'in ulusal yemeğidir. Bu, ya şehriyeyle karıştırılıp ya da momo denen hamur köftesi biçiminde sunulmaktadır. Et yemekleri genellikle yak, keçi ve koyun etinin baharatlı haşlanmış patatesle pişirilmesinden elde edilir. Hardal tanesi, Tibet'te yetiştirilen ürünlerdendir ve bu nedenle Tibet mutfağında önemli bir yere sahiptir. Yak yoğurdu, yağ ve peynir sık tüketilen gıdalardandır. İyi hazırlanmış yoğurt, prestij göstergesi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tayland mutfağı</span>

Tayland mutfağı Tayland'ın milli mutfağıdır. Birden fazla Güneydoğu Asya geleneğini harmanlamıştır ve hafif hazırlanmış, güçlü aromatik unsurlar ihtiva eden yemekleriyle tanınır. Tayland mutfağında baharatlar çok yaygın kullanılmaktadır. Diğer Asya mutfaklarında olduğu gibi Taylandlı şefler de yemeklerde denge, detay ve çeşitliliğe çok önem verirler. Tayland yemeklerinde, her bir yemekte ya da tüm sofrada, ekşi, tatlı, tuzlu ve acı olmak üzere dört ana lezzetin dengesi gözetilir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes mutfağı</span>

Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.

<span class="mw-page-title-main">Irak mutfağı</span> Vikimedya liste maddesi

Irak mutfağı, Irak'ın ulusal mutfağıdır. Arap kültürünün mirasçısı olan Irak mutfağı Orta Doğu mutfaklarından etkilenmiştir. Ayrıca Irak mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Irak mutfağı, Kuzey Irak mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Irak mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, ırak mutfağı İran, Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Irak'ın her yerinde şavurma lokantalarından ırak otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. ırak mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, Lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye mutfağı</span>

Suriye mutfağı, Suriye'nin ulusal mutfağıdır. Arap ve Kürt kültürünün mirasçısı olan Suriye mutfağı Orta Doğu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Suriye mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Suriye mutfağı, Kuzey Suriye mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Suriye mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, Suriye mutfağı Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Suriye'nin her yerinde döner lokantalarından Suriye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Fast Foodlar, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Suriye mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Gompa</span>

Gompalar veya Gönpalar, ling olarak da bilinir, Çin, Hindistan, Nepal, Ladakh ve Bhutan'ın bölümleri de dahil olmak üzere tarihi Tibet bölgelerinde yaygın olan Tibet Budizmi ile ilişkili öğreti, nesil ve sādhanānın birleşimi olarak algılanabilecek bir tahkimat, bir vihara ve üniversitedir. Bhutan Dzong mimarisi, geleneksel gompa tasarımının bir alt kümesidir. Bir gompa, uygulayıcıların meditasyon yaptığı ve öğretileri dinlediği bir meditasyon odasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antojito</span> Meksika mutfağından atıştırmalık

Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.

<span class="mw-page-title-main">Picadillo</span>

Picadillo birçok Latin Amerika ülkesinde ve Filipinler'de geleneksel bir yemektir. Kıyma, domates, kuru üzüm, zeytin ve bölgeye göre değişen diğer malzemelerle yapılır. Genellikle pirinçle servis edilir veya taco, tuzlu hamur işleri veya kroket gibi yemeklerde dolgu olarak kullanılır. İsim, "kıymak" anlamına gelen İspanyolca picar kelimesinden gelmektedir.

Pastel azteca, ABD'de tortilla güveci veya tortilla turtası olarak bilinen bir Meksika yemeğidir. Geleneksel yemek, salsa de jitomat katmanları, acı poblano biberi şeritleri, mısır taneleri, soğan şeritleri, ekşi krema ve Oaxaca peyniri veya Chihuahua peyniri katmanları ile hafifçe kızartılmış mısır tortillası katmanları ile yapılır. Bir et bileşeni eklemek yaygındır. Pastel azteca fırında pişirilir. Meksika kültürünün bir bölümünü de kapsar, bu nedenle Meksika'da en çok tanınan yemeklerden biridir.

Boşnak mutfağı, Batı ve Doğu etkileri arasında dengelenmiştir. Boşnak mutfağı, Orta Avrupa'nın yanı sıra Türk, Akdeniz ve diğer Balkan mutfaklarıyla yakından ilgilidir. Geleneksel yemeklerin çoğu yüzlerce yıldır aynı tarifle yapılmıştır.

Hırvat mutfağı heterojendir ve bölgelerin mutfağı olarak bilinir, çünkü Hırvatistan'ın her bölgesinin kendine özgü bir mutfak geleneği vardır. Kökleri çok eski zamanlara dayanmaktadır. Gıda maddelerinin seçimi ve pişirme biçimlerindeki farklılıklar en çok anakaradakiler ile kıyı bölgelerindekiler arasında dikkat çekicidir. Anakara mutfağı daha çok, önceki Slav mutfağı ve Macar ve Türk mutfağıyla daha yakın ilişkiler içendedir, yemek pişirmek için domuz yağı, karabiber, kırmızı biber ve sarımsak gibi baharatlar ile karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nepal mutfağı</span>

Nepal mutfağı, Nepal'e özgü yemek pişirme tarzıdır. Dal-bhat-tarkari Nepal boyunca yenmektedir. Dal, mercimek ve baharatlardan yapılmış, haşlanmış tahıl, bhat ve sebze çorbası ve tarkari ile servis edilen bir çorbadır. Çeşniler genellikle taze veya fermente olabilen ve önemli sayıda çeşidi bulunan az miktarda baharatlı turşudur. Diğer maddeler, taze yeşil biber ve kızarmış papad ile dilimlenmiş limon (nibuwa) veya misket limonudur (kagati). Dhindo, Nepal'in geleneksel bir yemeğidir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova mutfağı</span>

Moldova mutfağı, Moldova halkının ve onun ayrılıkçı bölgesi Transdinyester yöresindeki yemek kültürüdür. Esas olarak çeşitli etler, patates, lahana ve çeşitli tahıl cinsleri gibi bileşenlerden oluşur. Yerel mutfak Rumen mutfağına çok benzer. Aynı zamanda Osmanlı mutfağından kalan büyük bir etki yanında Yunan, Polonya, Ukrayna ve Rusya dahil olmak üzere bölgedeki diğer mutfaklardan ilham ve unsurlar alır.