İçeriğe atla

Momçil

Momçil
Kişisel bilgiler
Doğum y. 1305[1]
Ölüm 7 Temmuz 1345
Peritheorion
Mesleği Eşkıya, askeri lider
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Bizans İmparatorluğu
Sırbistan Krallığı/İmparatorluğu
Hizmet yılları 1341–1344
Çatışma/savaşları Bizans iç savaşı

Momçil (BulgarcaМомчил, YunancaΜομ[ι]τζίλος or Μομιτζίλας,[2] SırpçaМомчило / Momčilo; y. 1305 – 7 Temmuz 1345), 14. yüzyılda yaşamış bir Bulgar eşkıya[3][4][5][6][7][8] ve yerel liderdi. Bulgaristan, Bizans ve Sırbistan sınırındaki bir haydut çetesinin üyesi olan Momçil, Bizanslılar tarafından paralı asker olarak işe alındı. Tarafları birbirine düşürdüğü 1341-1347 Bizans iç savaşına çıkarcı bir şekilde dahil olarak Rodop Dağları ve Batı Trakya'da geniş bir bölgenin yerel lideri oldu.

Momçil, hem Türklere hem de Bizanslılara karşı eşkıyalık hareketleri göstermiştir. Türk gemilerini ateşe vermiş ve o dönemdeki başlıca rakiplerinden biri olan İmparator VI. İoannis'u neredeyse öldürmeyi başarmıştır. Buna rağmen, 1345 yılında bir araya gelen Bizans-Türk ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı ve öldürüldü. Türklere karşı muhalefeti nedeniyle, popüler Güney Slav efsanesinde Balkanlar'daki Türk istilasına karşı bir savaşçı olarak hatırlanmaktadır.

Eşkıyalık dönemi ve Bizans iç savaşındaki rolü

Çağdaş ve yakın çağdaş kayıtlar Momçil'i fiziksel olarak "heybetli", "iki adam uzunluğunda" ve bir Türk şairin sözleriyle "minareye benzeyen" biri olarak tanımlamaktadır. Bir kaynağa göre Momçil, o dönemde Rodop ve Pirin dağları arasında kalan "Bulgar ve Sırpların sınır bölgesi"nin bir yerlisiydi. Momçil'in bu bölgede doğduğu iddiası, isminin o bölgedeki en popüler erkek ismi olduğunu gösteren 15. yüzyıl Osmanlı kayıtları ile güçlendirilebilir. Momçil'in doğumunu belirli bir yere, örneğin Istranca'daki Fakia köyüne bağlayan birkaç efsane vardır, ancak bununla ilgili bir kanıt yoktur.[9][10]

Bulgar yetkililer tarafından zulme uğrayan Momçil, 1341'den bir süre önce[10] Bizans İmparatorluğu'na kaçtı. İmparator III. Andronikos Palaiologos'un (hükümdarlık dönemi 1328-1341) hizmetine paralı asker olarak kabul edildi ve daha önce yağmaladığı bölgeleri korumakla görevlendirildi. Ancak haydutluk faaliyetlerini sona erdirmedi. Momçil düzenli olarak Bulgar topraklarına akınlar düzenledi ve bu da Bizans-Bulgar ilişkilerini olumsuz etkiledi. Bizanslılar tarafından istenmeyen ve "Bulgarlar için tiksinç birisi" haline gelen Momçil, Bizans ordusunu terk etti ve Sırbistan'a kaçarak Sırp kralı Stefan Duşan'a hizmet etti.[11][12] Sırbistan'da hem Bulgar hem de Sırplardan oluşan 2.000 adamdan oluşan bir ordu kurdu.[13]

Momçil, 1341-1347 Bizans iç savaşı sırasında muhtemelen 1342'de Sırbistan'a kaçışı sırasında V. İoannis'in (hükümdarlık dönemi 1341-1354) ordusunun yanında savaşa katıldı.[13] 1344'te Umur Bey'in Türk kuvvetleriyle birlikte V. İoannis'e yardım etti.[13][14] Momçil bu savaşta herhangi bir tarafta yer almak yerine kendi çıkarları için savaştı.

Ölümü

Momçil, 1344 yazında savaştan ayrıldı. Kendisini Rodop Dağları ve Ege kıyılarında bağımsız bir hükümdar ilan etti. Ordusuyla birlikte kendi topraklarının başkenti olan İskeçe'yi ele geçirdi.[14][15][16] 1345'te VI. İoannis ve Aydınoğulları Beyliği beyi Umur Bey ile karşı karşıya geldi. Momçil, kendisini affetmesi için Bizans imparatoru VI. İoannis'e yalvardı ancak imparator onu bağışlamayı reddetti.[17] Peritheorion Muharebesi'nde ağır bir yenilgi aldı ve Umur Bey'in askerleri tarafından katledildi.

Kaynakça

  1. ^ Андреев (1999), p. 286
  2. ^ Soulis (1984), s. 259.
  3. ^ Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, ISSN 0584-987X, Franjo Barišić, Naučna knjiga, 1986, str. 454: Полазећи од вести Јована Кантакузина, историчари су без резерве прихватали да је Момчило био Бугарин.
  4. ^ Pjesme junačke srednijijeh vremena. Srpske narodne pjesme, Vuk Stefanović Karadžić, R. Aleksić, Prosveta, 1958, str. 597.Постојао је један Момчило, Бугарин по рођењу, велики насилник у доба Душаново, одметник и од Срба и од Византинаца.
  5. ^ Život epske pesme: Ženidba kralja Vukašina u krugu varijanata, Lidija Delić, Zavod za udžbenike, 2000, str. 93: Незнатног рода и вероватно пореклом Бугарин, рано је почео хајдуковати на српско-бугарској граници.
  6. ^ Prince Marko: The Hero of South Slavic Epics, Tanya Popovic, Syracuse University Press, 1988, 0815624441, p. 25: ...it is generally accepted he was a Bulgarian... ...p. 45. The historical Momcilo, a Bulgarian, who was somewhere between an outlaw and a lord...
  7. ^ Kazhdan, Alexander, ed. (1991), "Momčilo", Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, pp. 1390–1391, 978-0-19-504652-6
  8. ^ Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, 978-0-472-08260-5 pp. 303-305.
  9. ^ Андреев (1999), p. 282
  10. ^ a b Павлов (2005)
  11. ^ Kazhdan (1991), p. 1390
  12. ^ Soulis (1984), s. 149
  13. ^ a b c Андреев (1999), p. 283
  14. ^ a b Fine (1994), p. 304
  15. ^ Kazhdan (1991), pp. 1390–1391
  16. ^ Soulis (1984), p. 150
  17. ^ Андреев (1999), pp. 285–286

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">III. Andronikos</span> Doğu Roma İmparatoru

III. Andronikos Paleologos (Yunanca: Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος, Bizans imparatoru. 1321'den itibaren rakip imparator olduktan sonra 1328-1341. III. Andronikos, IX. Mihail ile Kilikya Ermeni Krallığı Kralı II. Levon ve Kraliçe Keran çiftinin kızı Rita oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Sırp İmparatorluğu</span>

Sırp İmparatorluğu, Sırp Krallığı'nın devamı olarak kurulan bir Orta Çağ devletiydi. İmparatorluk, devletin sınırlarını önemli ölçüde genişleten Stefan Duşan tarafından 1346'da kurulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">V. İoannis</span> Bizans İmparatoru

V. İoannis Paleologos, Bizans imparatoru III. Andronikos ile Savoyalı Anna'nın oğludur. Anne tarafından dedesi Savoya Kontu V. Amadeus ve anneannesi onun ikinci karısı olan Brabantlı Maria'dır. V. İoannis 1341'de daha dokuz yaşında iken babasının ölümü üzerine tahta çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">VI. İoannis</span> Bizans İmparatoru

VI. İoannis Kantakuzenos veya Cantacuzene, 1347–1354 arasında Bizans imparatoruydu.

<span class="mw-page-title-main">VII. İoannis</span> Bizans İmparatoru

VII. İoannis Paleologos, VII. İoannis Paleologos İmparator IV. Andronikos ile Bulgar Çarı İvan Alexander ve Eflaklı Teodora'nin kızı olan Bulgar Keratsa'nın oğludur. 1376 yılında da babası IV. Andronikos bir taht darbesi ile büyükbabası V. İoannis'i tahtan indirip imparatorluğunu ilan ettikten sonra 18 Ekim 1377'de taç giyme töreninde küçük oğlu olan VII. İoannis Paleologos'u ortak imparator ilan etmiştir. VII. İoannis 1390'da bir darbe ile beş ay Bizans imparatoru olarak hüküm sürmüştür. Fakat uzun bir dönem ortak imparator olarak çoğunluğu Konstantinopolis dışında yaşayarak hüküm sürmüştür. Ayrıca İmparator II. Manuil'in Avrupa'da bulunduğu dönemde Konstantinopolis'te taht naipliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Manuil</span>

II. Manuil Paleologos, 1391 ile 1425 yılları arasındaki Bizans imparatoruydu.

<span class="mw-page-title-main">Omurtag</span>

Omurtag, 814–831 yılları arasında hüküm süren Birinci Bulgar İmparatorluğu Hanı.

<span class="mw-page-title-main">Paleologos Hanedanı</span> Aristokrat aile

Paleologos veya Palologoz Hanedanı, 1259-1453 arasında hüküm sürmüş Bizans hanedanı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar İmparatorluğu</span>

Bulgar İmparatorluğu ya da Bulgar Çarlığı, Orta Çağ Avrupa tarihinde Bulgar devletine verilen isim. Varlığını sürdürdüğü süre boyunca, Balkanlar bölgesinde, özellikle Bizans İmparatorluğu'na rakip bir güç olarak, kilit rol oynamış bir devlettir. İlki 7. ve 11. yüzyıllarda, ikincisi ise ise 12. ve 14. yüzyıllarda olmak üzere, iki kez tarih sahnesine çıkmıştır. İkisi de bölgelerindeki Bizans hakimiyetinin sona ermesi üzerine vücut bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksios Apokaukos</span> Bizanslı politikacı ve askeri lider

Aleksios Apokaukos, Bizanslı devlet adamı ve askerdir. Aleksios, avam sınıfı bir aileden gelmesine rağmen iyi bir eğitim alarak askerlik meziyetleriyle megadük, bürokrasi kabiliyetiyle de parakoimomenos mevkiine kadar yükselmiştir. Yüksek devlet makamlarına gelmesinde İoannis Kantakuzinos'un himayesine girmesinin de etkisi vardır. Torun III. Andronikos ile dede II. Andronikos'un arasında gerçekleşen taht çekişmesinde, İoannis Kantakuzinos ile beraber II. Andronikos'un karşısındaki cephede yer almıştır. Taht kavgasının bittiği 1328 yılında III. Andronikos tek başına imparator olmuş ve yakın arkadaşı Kantakuzinos'u baş saray nazırlığı ile, Aleksios'u ise Kantakuzinos'un boşalttığı yüksek mevkiler ile ödüllendirmiştir. Ancak 1341-1347 yılları arasında çıkan iç savaşta Aleksios, V. İoannis'i destekleyen hizbin liderlerinden olan Patrik XIV. İoannis ile bir olup, hamisi İoannis Kantakuzinos'un karşısında yer almıştır. İç savaşta soylular ve seçkin sınıf genellikle Kantakuzinos'u desteklerken düşük ve orta sınıf şehirliler ile tüccar ve denizciler ağırlıklı olarak Apokaukos'u desteklemişlerdir. Bu anlamda iç savaşın bir tarafı yaşlı ve toprağa bağımlı asillerden oluşurken Apokaukos'un da içinde olduğu diğer taraf ise devlet içerisinde yeni bir değer olarak gelişen batıya dönük radikal değişimi temsil eder. Bir hapishane denetimi sırasında siyasi tutuklular tarafından linç edilerek öldürülmüştür. Öldürülmesi iç savaşın Kantakuzinos'un lehine sonuçlanmasında dönüm noktası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bizans İç Savaşı (1321-1328)</span>

Bizans İç Savaşı (1321-1328) Bizans İmparatorluğu'nun yönetimi üzerine Bizans imparatoru II. Andronikos ile torunu III. Andronikos arasında gerçekleşen bir dizi ihtilaftır.

<span class="mw-page-title-main">II. İvan Asen</span> Bulgar çarı

II. İvan Asen İngilizce bazen John Asen II olarak bilinir, İkinci Bulgar İmparatorluğu sırasında 1218 ile 1241 yılları arasında Bulgaristan imparatoru (Çar) olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Achelous Muharebesi (917)</span>

Acheloos ya da Achelous Muharebesi , ayrıca Anchialus Muharebesi olarak da bilinir, 20 Ağustos 917 günü, Bulgaristan'ın Karadeniz sahiline yanında, Tuthom kalesine yakın Achelous nehrinde Bulgar ve Bizans kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir. Bulgarlar'ın kesin zaferi, Simeon'in önceki başarılarını güvence altına alırken, aynı zamanda onu çok iyi korunan Bizans başkenti Konstantinopolis ile Mora hariç tüm Balkan yarımadasının de facto hükümdarı yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis Kuşatması (1260)</span>

Konstantinopolis Kuşatması 1260'ta parçalanmış Bizans İmparatorluğu'nun en büyük kalıntısı olan İznik İmparatorluğu'nun Konstantinopolis'i Latin İmparatorluğu'ndan geri alma ve şehri yeniden canlanan bir Bizans İmparatorluğunun siyasi, kültürel ve manevi başkenti olarak yeniden kurma girişimiydi.

Bizans İç Savaşı (1352–1357) 1341'den 1347'ye kadar süren önceki çatışmanın devamı ve sonuçlarını işaret eder. V. İoannis'un karşısında iki Kantakuzinos, VI. İoannis ve en büyük oğlu Matheos Kantakuzinos vardır. V. İoannis, Bizans İmparatorluğu'nun tek imparatoru olarak zafer kazandı, ancak iç savaşın yeniden başlatılması, önceki çatışmanın yıkımı tamamladı ve Bizans devleti harap kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Mesazon</span> Bizans İmparatorluğunun başbakanı olarak hareket eden yüksek makam

Mesazōn Bizans imparatoru'nun başbakanı ve baş yardımcısı olarak hareket eden Bizans İmparatorluğu'nun son yüzyıllarında yüksek bir makam ve görevlisi.

<span class="mw-page-title-main">Ongal Muharebesi</span> muharebe

Ongal Muharebesi 680 yazında, Romanya'nın Tulça ili, Peuce Adası yakınlarındaki Tuna Deltası ve çevresinde belirtilmemiş bir yer olan Ongal bölgesinde gerçekleşmiş muharebedir. Kısa bir süre önce Balkanlar'ı işgal eden Ön Bulgarlar ile sonunda savaşı kaybeden Bizans İmparatorluğu arasında gerçekleşen bu muharebe, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun kurulması için çok önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar-Sırp Savaşı (839-842)</span>

Bulgar-Sırp Savaşı (839-842) Birinci Bulgar İmparatorluğu ile Sırbistan Prensliği arasında gerçekleşen çatışmadır. Bulgar-Sırp Savaşları'nın ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Berzitia Muharebesi</span> Orta çağ muharebesi

Berzitia Muharebesi ya da Litosoria Muharebesi ya da Lithosoria

<span class="mw-page-title-main">Bulgar-Osmanlı savaşları</span>

Bulgar-Osmanlı savaşları, 14. yüzyılın ikinci yarısında dağılan İkinci Bulgar İmparatorluğu'ndan arta kalan krallıklar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında gerçekleşmiştir. Savaşlar, Bulgar İmparatorluğu'nun çökmesi ve Osmanlı İmparatorluğu'na tabi kılınmasıyla sonuçlandı ve Temmuz 1393'te Osmanlı'nın Tırnovo'yu fethi ile fiilen sona erdi ancak Vidin Çarlığı 1396'ya kadar ve Dobruca Despotluğu 1411'e kadar biraz daha uzun süre ayakta kaldı. Savaşlar sonucunda Osmanlı İmparatorluğu, Tuna Nehri'nden Ege Denizi'ne uzanan Balkan yarımadasındaki topraklarını büyük ölçüde genişletti.