İçeriğe atla

Molla Veli Vidadî

Molla Veli Vidadî
Doğum17 Mart 1709
Şemkir, Safevî Devleti
Ölüm13 Mayıs 1809 (100 yaşında)
Şıhlı, Kaçar Hanedanlığı
Diğer ad(lar)ıHeste Vidadî
MeslekŞair, yazar

Molla Veli Vidadî (Azerice: Molla Vəli Vidadi; d. 17 Mart 1709, Şemkir - ö. 13 Mayıs 1809, Şıhlı), Azeri şair ve din adamı.

Hayatı

Azerbaycan'ın Şemkir kentinde 1709 yılında doğdu. Gerçek adı Veli'dir, takma adı Heste Vidadî'dir. İlk eğitimini Şemkir'de aldı ve eğitimine devam etmek için Poylu'ya gitti. Arapça ve Farsçayı ileri düzeyde öğrenmiştir. Medrese eğitimi gördükten sonra babasının ölümü üzerine annesi ile beraber Kazah şehrinin Şıhlı köyüne yerleşti. Burada katiplik görevinde bulundu ve medrese hocalığı yaptı. Katibi olduğu Ahmed Ağa'nın ölümü üzerine ekonomik sıkıntılar içine düştü. Azeri şair Molla Penah Vakıf ile dostluk ilişkisi kurdu, şiirsel diyalog kurdular[1] ve iki oğlu Molla Penah'ın iki kızı ile evlendi. II. Erekle'nin Tiflis'teki sarayında hizmet etti, ama bilinmeyen sebeplerden ötürü tutuklandı ve hapishaneden serbest bırakıldıktan sonra Şıhlı'ya döndü ve ölümüne kadar orada yaşadı. Birkaç yıl Karabağ'ın Gülistan Hanlığı'nda kaldıysa da sonra tekrar Şıhlı'ya geri döndü. Burada hem çiftçilik yaptı hem medresede ders verdi. 13 Mayıs 1809 tarihinde Şıhlı'da öldü.[2]

Vidadi'nin mirasının küçük bir kısmı bilinmektedir. Vidadi'nin eserlerinin ana motifleri, feodal zulmün, hüzün ve çaresizliğin, hanlık döneminden kaynaklanan manevi yalnızlığın şikayetleridir. Hümanist bir zanaatkâr olan Vidadi, vatan ve emekçiye derinden aşıktır. Vidadi'nin aşk şiirleri de mevcuttur. Vidadi'nin lirik şiirleri sanatsal zanaatın harika bir örneğidir. Vidadi'nin basit ve gerçekçi (bazen mistisizm unsurlarını içeren) edebi üslubu geleneksel Azeri aşık türüne benziyordu. Vidadi, gerçekçi olma eğilimi gösteren şairlerden biriydi. Rusça ve diğer dillere birçok eseri tercüme edilmiştir. Şiirleri Hamit Araslı tarafından neşredilmiştir.

Biyografya

  • Əhmədov F. XVIII əsr Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında Vidadinin rolu /Elmi red.: Filoloji bilimleri doktoru, profesör R. Məhərrəmova.- B.: "Nurlan", 2005.- 115 (1) s. – S.109-115.
  • "Molla Vəli Vidadi". H.Araslı. "Azərbaycan Universiteti", "Bakı", 1957. Səh.102.
  • "Molla Vəli Vidadi". Ə.Səfərli. "Azərnəşr", "Bakı", 1977. Səh.108
  • "Molla Vəli Vidadi". T.Dünyamalıyeva. "Yazıçı", Bakı, 1987. Səh.157.
  • Molla Vəli Vidadi. Əsərləri. "Öndər", Bakı, 2004. Səh.128.
  • Qaraxanlı M. Vaqiflə Vidadinin "Deyişməsi"ndə həyatilik //Şəfəq.- 2005.- № 1-2.- S. 65-68.

Kaynakça

  1. ^ (Rusça) Literature of the 18th century 14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Fnkaa.ru
  2. ^ Yavuz Akpınar, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 43, sayfa: 102-103

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pîr Sultan Abdal</span> Türk halk şairi, ozan

Pîr Sultan Abdal, 16. yüzyılda Anadolu'da yaşadığı varsayılan Alevi-Bektaşi Türk/Türkmen âşık, sözlü Türkçe ve âşık halk edebiyatının, Alevi inancının en önemli temsilcilerinden Yedi Ulu Ozan'dan biri, zakir ve dede.

<span class="mw-page-title-main">Mahzuni Şerif</span> Türk halk ozanı

Âşık Mahzuni Şerif, kimlikteki adıyla Şerif Mahzuni ya da doğum adıyla Şerif Cırık,, Alevi Türk halk ozanı.

<span class="mw-page-title-main">Hokand Hanlığı</span> Türkistan coğrafyasında toprakları olmuş eski bir monarşi

Hokand Hanlığı,, bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,

<span class="mw-page-title-main">Yunus Emre</span> Türk şair ve mutasavvıf (1240–1320)

Yunus Emre (1240-1320), Anadolu sahasında yetişmiş Türk şair ve mutasavvıf. 13. yüzyılın son yarısı ve 14. yüzyılın başlarında yaşamış Türkmen bir derviş olan Yunus Emre, Anadolu'da Türkçe şiirin öncüsüdür. Tarihî şahsiyeti hakkındaki bilgiler yetersiz, hatta birbirini yalanlayıcı nitelikte olmakla birlikte biraz da menkıbelere karışmıştır. Yunus Emre hakkında biyografik bilgi veren velayetnameler ile manzum şiirler dışında temel kaynak bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nesîmî</span> 14. yüzyılda yaşamış Türk divan şairi

İmadeddin Nesimî, 14. yüzyılda yaşamış Hurûfi meşrep Azerbaycanlı divan şairi. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ Hanlığı</span>

Karabağ Hanlığı, 1748-1805 yılları arası bugünkü Azerbaycan topraklarında yer almış ve İran'ın Kaçar Hanedanı egemenliği altında fiilen bağımsız olmuş Azeri feodal devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

Ahmed Paşa, 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan edebiyatı</span>

Azerbaycan edebiyatı Azerbaycan dilinde yazılan edebiyatı veya Azerbaycanlı yazarların, şairlerin veya Azerbaycanlı muhacirlerin yazdığı edebiyatı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan müziği</span>

Azerbaycan müziği, Kafkas, Orta Asya ve İran ağırlıklı etkileri görülür. Tar, kemençe, ut, bağlama, balaban, zurna, kaval, nağara, garmon, tütek, tef ve davul kullanılan başlıca müzik aletleridir.

Gevherî, 17. yüzyılda yaşamış olduğu tahmin edilen bir Türk halk ozanıdır. 1998 yılında Prof. Dr. Şükrü Elçin tarafından yayımlanan Gevherî Divanı adlı eserde, ozanın cönklerde ve yazmalarda yer alan 945 şiiri bir araya getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

Zâtî, tanınmış bir Divan Edebiyatı şairidir. Ziya Paşa tarafından Türk şiirine temel koyan şairlerin üçüncüsü olarak anılmıştır. Çok sayıda şiir yazmış olması nedeniyle değişik eserlerin değişik estetik standartlarda olması sonucu ortaya çıkmıştır.

Miskin Abdal, 1430-1535'te yaşamış Azeri halk ozanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Molla Penah Vâkıf</span> XVIII. yyde yaşamış Azeri şair, devlet adamı

Molla Penah Vâkıf, Azeri şair, Karabağ Hanlığı başveziri.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Âşıkları</span>

Azerbaycan'da Âşık sanatı, şiir, hikâye anlatma, dans, vokal ve enstrümantal müziği geleneksel bir performans sanatında birleştirir. Bu sanat Azerbaycan kültürü'nün sembollerinden biridir ve ulusal kimliğin bir koruyucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kasım Bey Zakir</span>

Kasım Bey Zakir, 19. yüzyıl Azerbaycanlı şairdi. Azerbaycan edebiyatında eleştirel gerçekçilik ve hiciv türünün kurucularındandır. 19. yüzyılın ilk yarısının önde gelen Azerbaycan şairi ve hicivcisi, 19. yüzyıl Azerbaycan satirik şiirinin en büyük ustası olarak kabul edilir.

Meşedi İsi, Karabağ muğam okulunun temsilcisi olan 19. yüzyıl Azerbaycanlı bir hanendedir.

Mirza Ali Han La'li, Azerbaycanlı bir yazar ve doktordu. Hicivli Azerbaycan şiirini "geleneksel tarz"da yazmıştır.

Nematullah Kişvari, — 15. yüzyılın ortalarında Güney Azerbaycan'ın Dilmaqan şehrinde doğmuş, Akkoyunlu sultanı Yakub'un sarayında yaşamıştır. 1490 yılına kadar kullanılmış ve padişahın öldürülmesinden sonra saraydan kaldırılmıştır. Adı Nematullah, lakabı ise Kişvari'dir.