İçeriğe atla

Molla Fenari

Başlığın diğer anlamları için Molla Fenari (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Molla Şemseddin Fenari
DoğumŞemseddin Mehmed
y. 1350
Maveraünnehir
Ölüm1430 (y. 80 yaşında)
Bursa
MeslekDin alimi, bilim insanı, müderris, birinci Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı.
EtkilendikleriBursalı Kadızade Rumi

Molla Fenari, (d. 1350 - ö. 1430, Bursa), din alimi, müderris, Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamı.

Hayatı

Molla Fenari yaklaşık 1350 yıllarında Maveraünnehir'de doğmuş ve Anadolu'ya göçetmiştir.[1] []Asıl adı Şemseddin Mehmed'dir. Babası Muhammed Hamza b. Ahmed tasavvuf ile uğraşmakta idi. Fenari lakabını ya Bursa Yenişehri civarında bulunan Fener kasabasından almıştır ya da babasının fenercilik yapması dolayısıyla almıştır. Molla Fenârî küçük yaşta babasından tasavvuf öğrenmiştir. Medrese eğitimi sırasında Mevlânâ Alâuddîn Esved, Cemaleddin Aksarayî ve Somuncu Baba'nın derslerine devam etmiştir. Mısır'a gidip, Hanefî fıkıh âlimi Ekemâleddîn-i Bâbert'in derslerine katılmıştır.

Molla Fenari müderris olarak Bursa'da. Yıldırım, Çelebi Mehmed ve II. Murad dönemlerin yaşayıp çalışmıştır. Ankara Savaşı'ndan sonra Seyyid Mehmedi Buharî ve bir grup alim ile Timur tarafından esir olarak Kütahya'ya getirilmiştir.[2]

Osmanlı belgelerinde II. Murad 1424 yılında onu "Müfti'l Enamlık" görevine atamasına kadar (kadılar ve fakihler hakkında belgeler bulunmakla beraber) Molla Fenari ile kurulan ve sonradan şeyhülislamlığa dönüşecek müftülük kurumu hakkında hiçbir kayda rastlanmamaktadır.[3] Zaten 16. yüzyılda Mehmet Ebussuud Efendi'nin şeyhülislamlığına kadar, müftüler düşük maaşlı ve bu nedenle protokolde düşük seviyelerde bir devlet mercii idi. Kazaskerler günde 500 akçe yevmiye alırlarken müftüler önce bunun beşte biri sonra üçte biri günlük yevmiye alırlardı.[3]

Bu nedenle olacak Molla Fenari Bursa'da müderrislik, kadılık ve müftülük yaparken gelir sağlamak için ipekçilik de yapmıştır.

Molla Fenari, Bursa kadısı iken reisliği yaptığı mahkemede Yıldırım Bayezid'in şahitliğini kabul etmeyerek, adalet önünde hükümdarla herhangi bir vatandaşın eşit haklara sahip olduğu ilkesini getirmiştir.

Molla Fenari Hicaz'a hac ziyaretini ilk defa 1419'da yapmıştır. Hacdan dönerken, Mısır'da bir müddet kalarak ders vermiş ve Kudüs'e da uğradı. 1429 yılında Şam yolu ile ikinci defa hacca gitmiş ve bu arada yine Mısır ve Kudüs'te uğramıştır,

1430 yılında Bursa'da öldü.

Seçilmiş eserleri

Molla Fenarı'nın seçilmiş eserleri isimleri şu listede verilmiştir:[4]

  1. . Ayn-ül-A'yân: Fâtiha sûresinin tefsîri.
  2. . Fusûl-ül-Bedâyi' fî Usûl-iş-Şerâyi:Şeriat usulünde yenilikler meydana getirme.
  3. . Îsâgûcî Şerhi: Mantık ilmi hakkında şerhtir. 1886'da İstanbul'da basılmıştır.
  4. . Enmûzecu'l-Ülûm: "Bilimler Örneği" ansiklopedik bir eser
  5. . Ferâiz-i Sirâçiyye Şerhi
  6. . Şerh-i Mevâkib üzerine talikât,
  7. . Eşâs-ut-Taşrîf,
  8. . Esmâ'il-Funûn,
  9. . Eş'ile,
  10. . Risâletu Riçâl-il-Gayb,
  11. . Risâletun fî Menâkib-iş-Şeyh Behâuddîn-i Nakşibendî,
  12. Serhu Üsûl-il-Pezdevî,
  13. . Serhu Telhîs-il-câmı' el-Kebîr: Fıkıh hakkında.
  14. . Serhu Telhîs-il-Miftâh

Popüler kültürdeki yeri

Yönetmenliğini Kürşat Kızbaz'ın üstlendiği 2016 çıkışlı Türk filmi Somuncu Baba: Aşkın Sırrı'nda Molla Fenari'yi Emin Olcay canlandırdı.[5]

Kaynakça

  1. ^ Bazı yazarlar Anadolu doğumlu Türk asıllı olduğunu bildirirler.
  2. ^ Uzunçarşılı, İsmail H, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, sayfa, 55
  3. ^ a b Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1998 8. baskı) Osmanlı Tarihi II. Cilt: İstanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0012-X
  4. ^ "Molla Fenarı biyografisi". 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012. 
  5. ^ "Somuncu Baba "Aşkın Sırrı" filmi". Anadolu Ajansı. Haber7.com. 15 Nisan 2016. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016. 

Dış bağlantılar

  • Uluçam, Müjdat, "Fenari (Molla)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, C.1 s.447 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710
  • Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.5 say.159 [1]
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1998 8. baskı) Osmanlı Tarihi II. Cilt: İstanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0012-X
Önce gelen:
' 		Osmanlı Şeyhülislamı
1424 - 1430 		Sonra gelen:
Molla Fahrettin Acemi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Somuncu Baba</span> mutasavvıf ve âlim

Şeyh Hamîdüddin veya Hamîd-i Veli veya bilinen ismi ile Somuncu Baba, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde yaşamış mutasavvıf ve İslam âlimi. Aynı zamanda Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli'nin de hocasıdır. Safevîyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş önemli bir mutasavvıftır.

Molla Hüsrev d. Karkın - ö. 1480, İstanbul) Fıkıh alimi ve devlet adamı.

Molla Gürani. İslâm âlimi, müderrris, kadı, kazasker, şehzade hocası, Osmanlı Devleti'nin dördüncü şeyhülislamı.

Seyit İbrahim Efendi, müderris, kadı, kazasker, Osmanlı Devletinin 84. Şeyhülislamı.

Abdullah Vassaf Efendi Osmanlı şeyhülislamı, divan şairi, ilim adamı ve hattat.

Kadızâde-i Rûmî asıl adı Selahaddin Musa, Orta Çağ'ın ünlü Türk matematik ve astronomi bilgini.

Cafer Mustafa Sunullah Efendi ; Türk, Osmanlı devlet adamı, şair, müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam.

Mehmed Feyzullah Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris, şehzade hocası, padişah danışmanı.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Osmanlı din alimi, kadı, kazasker. şeyhülislam ve tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Kemalpaşazâde</span> Şeyhülislam ve tarihçi

Kemalpaşazâde veya İbn-i Kemal, Osmanlı devleti şeyhülislamı ve tarihçidir.

Molla Fahreddîn-i Acemî,, ilk Osmanlı şeyhülislamlarından müderris ve muhaddis.

Çivizade Muhiddin Mehmed Efendi, müderris, kadi, kazasker, Osmanlı Devleti şeyhülislamı.

Sadullah Sadi Efendi ; din alimi, şair, Sahn-ı Seman Medresesi'nde müderris, kadı, Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı.

Ebülmeyamin Mustafa Efendi Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.

Molla Abdülkerim. Müderris, kazasker, Osmanlı Devleti şeyhülislamı. II. Bayezid döneminde 1488-1495 yıllarında Osmanlı Devleti müftüsü görevini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Arabî Efendi</span> 15. Yüzyıl Osmanlı şeyhülislamı

Alâeddin Arabî Efendi, Osmanlı şeyhülislamı ve müderris. Halep doğumlu olduğu için lakabı "Arabî" olmuştur. Çelebi Alaeddin Arabi Efendi, Alâeddin Alî Arabi ve Molla Arab olarak da bilinmektedir. 1495-1496 yılları arasında II. Bayezid döneminde şeyhülislamlık yapmıştır.

Hasan Fehmi Efendi Osmanlı Devleti 149. şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Hoca Sinan Paşa, 15. yüzyıl Osmanlı kelam alimi, matematikçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Zenbilli Ali Efendi</span>

Zenbilli Ali Efendi,, Osmanlı döneminde görev yapmış bir şeyhülislam'dır. Asıl adı Ali Cemali'dir. Zenbilli müfti olarak da bilinir. Molla Fenari’nin hocası ve Sultan I. Murad zamanın ünlü alimlerinden Cemalüddin Muhammed Aksarayi soyundan Ahmed Çelebi’nin oğludur.

Molla Hayâlî, 15. yüzyıl Osmanlı alimi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.