Molla
| Makale serilerinden |
 |
Molla (Farsça:ملا), İslami ilahiyat ve dini yasa (fıkıh) üzerine eğitim almış din bilginidir.
Arapçada efendi, sahip gibi anlamlara gelen mevla (Arapça:مولی) kelimesinden türetilmiştir. İslam dünyasının büyük bölümlerinde, İran, Bosna-Hersek, Afganistan, Orta Asya ve Hindistan'da, molla adı yerel İslami dini liderlere ve cemaat liderlerine verilir.[1]
Molla terimi, İslam Dünyasında öncelikle din alimlerine ait bir saygı terimi olarak anlaşılır.[2]
Eğitimli bir molla İslami Eğitimleri ve İslami kanun ilmini, yani fıkıh ilmini almalıdır. Dini eğitim, mollalık mevkiinin temel prensibidir. Osmanlı Devleti'nde mollalar medreselerde eğitim almışlardı. Tasavvufi konular çevresinde toplanmış tarikatlarda mollalar yetiştirmiştir. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra medreseler kapanmış, mollalık unvanı kaldırılmıştır. İran'da ise mollalık Şii mezhebi üzerine verilen eğitimle sürdürülmektedir.
Molla unvanı almış birçok insan, Osmanlı Devleti'nde önemli görevler almıştır. Bu görevlerin en başında Şeyhülislamlık gelir. Molla Gürâni, Molla Hüsrev, Molla Yegan, Molla Şemsettin Fenari gibi molla unvanına sahip kişiler, Osmanlı Devleti'nde şeyhülislamlık görevini üstlenmişlerdir. Sait Molla ise Şûrâ-yı Devlet üyesi, Adalet Bakanlığı Müsteşarı görevini almıştır.
Mollalar, İslam Hukuku (fıkıh), kelam, tasavvuf, sünnet, hadis, şeriye gibi ilimler üzerine fetva verebilirler. Kadılık yapabilirler. Birçok tarikatın kurucusu ve liderleri mollalar olmuştur.
Günümüzde mollalık, İran, Afganistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler devam ettirilmektedir. Türkiye'de ise Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun ile mollalık unvanı resmi olarak kaldırılmıştır.
| Ünvanlar | 1656–1660 | 1689–1693 | Değişiklik |
|---|---|---|---|
| Seyyid | 342 | 878 | 157% |
| Molla | 382 | 624 | 63% |
| El-Hac | 2,409 | 2,509 | 4% |
| Beg | 573 | 377 | 34% – |
| Çelebi | 1,485 | 990 | 33% – |
| Efendi | 909 | 609 | 33% – |
Kaynakça
- ^ Roy, Olivier (1994). The Failure of Political Islam. Cambridge, Massachusetts
- ^ Taheri, Amir (1985). The Spirit of Allah: Khomeini and the Islamic Revolution.
- ^ Hülya Canbakal, Brill Publishing, Society and Politics in an Ottoman Town, Ayntab in the 17th Century (2007)
- ^ Demetrius Cantemir, The History of the Growth and Decay of the Othman Empire, (London: J.J. and P. Knapton, 1734–35), I: 44; Ettore Rossi, “‘Çelebi’ Kelimesi Hakkında EbùÍ u'ùd"a Atfedilen Bir Fetva,” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, (1954): 12–13.
