İçeriğe atla

Moleküler tıp

Moleküler tıp, moleküler ve hücresel biyoloji, biyokimya ve ilgili alanlardaki gelişmelerden yararlanarak normal hücresel olayların nasıl değiştiğini,  hastalıkta nasıl bozulduğunu molekül düzeyinde inceleyen, son yıllarda büyük ivme kazanmış bir bilim dalıdır.[1] Moleküler tıpın bakış açısı; hastalar ve organları üzerinde önceki kavramsal ve gözlemsel odaktan ziyade hücresel ve moleküler olayları ve müdahaleleri vurgulamaktır.[2]

Tarihçe

Moleküler tıp öncülerinden Harvey Itano

Kasım 1949'da, Science dergisinde çıkan "Orak Hücre Anemisi, Moleküler Bir Hastalık" başlıklı çığır açıcı makaleyle,[3] Linus Pauling, Harvey Itano ve onların işbirlikçileri moleküler tıp alanının kurulması için zemin hazırlamışlardır.[4] 1956'da Roger J. Williams, genetik hastalıkların moleküler bazda önlenmesi ve tedavisini içeren, şimdi çeşitli şekillerde bireyselleştirilmiş tıp ve ortomoleküler tıp olarak adlandırılan beslenme hakkında ileri görüşlü bir kitap olan Biyokimyasal Bireysellik kitabını yazdı.[5][6][7] 1968'de Pauling tarafından Science'da yayınlanan bir başka makale, tedavi ve korunma için kullanılan doğal ve besleyici maddelere odaklanan bu moleküler tıp görüşünü tanıtmış ve tanımlamıştır.

Moleküler tıp laboratuvar çalışmaları

Moleküler cerrahi

Bir burnu veya kulağı yeniden şekillendirmek için yapılan geleneksel ameliyat, bazen uzun iyileşme süreleri ve yara izlerini takip eden kesmeyi gerektirmektedir. Araştırmacılar, canlı dokuyu kesi, yara izi veya iyileşme süresi olmadan hızla yeniden şekillendirmek için küçük iğneler, elektrik akımı ve 3D kalıplar kullanarak bir "moleküler cerrahi" süreci geliştirmişlerdir. Teknik, hareketsiz eklemleri düzeltmenin bir yolu veya lazer göz ameliyatına müdahale olmadan bir alternatif olarak umut vadetmektedir.[8]

Eğitim

Moleküler tıp, çağdaş tıp araştırmalarını biyokimya ile biyokimya alanı ile birleştirerek iki konu arasında bir köprü oluşturmaktadır. Temel dersler biyokimya derslerine benzemektedir. Tipik olarak gen ekspresyonu, araştırma yöntemleri, proteinler, kanser araştırmaları, immünoloji, biyoteknoloji ve daha fazlasını içermektedir. Bazı üniversitelerde moleküler tıp, kimya gibi başka bir disiplinle birleştirilir ve lisans programını zenginleştirmek için ek bir çalışma işlevi görmektedir.

Türkiye'de moleküler tıp eğitimi

Türkiye'de moleküler tıp belirli üniversitelerde yüksek lisans ve doktora eğitimi olarak verilmektedir.

Üniversite olarak başlıca:

  • İstanbul Üniversitesi
  • Dokuz Eylül Üniversitesi
  • Sağlık Bilimleri Üniversitesi
  • Koç Üniversitesi
  • Yeditepe Üniversitesi
  • Sanko Üniversitesi'nde eğitim vermektedir.

Moleküler tıp programının amacı;[1]

  • Bilimsel literatür okuma, yorumlama, sentezleme ve yazma deneyimi ve becerisini kazandırmak
  • Moleküler tıp alanında hipoteze dayalı ve laboratuvar temelli bir araştırmanın planlanması, yürütülmesi, kaydedilmesi ve raporlanması açısından deneyim ve beceri kazandırmak
  • İnsan üzerindeki biyomedikal araştırmaların biyoinformatik ve genetik verilerinin yorumlanması, kritik değerlendirilmesi konularında eğitim vermek
  • Çağdaş translasyonel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi konularında bilim insanlarını eğitmek
  • Biyomedikal araştırmalarda kullanılan moleküler, hücresel ve görüntüleme tekniklerinin uygulanması ve değerlendirilmesi ile ilgili eğitim vermek
  • İnsan hastalıklarının temelinde yatan moleküler ve genetik mekanizmaların ve potansiyel tedavilerin kavranmasını sağlamaktır.

Programda verilen başlıca dersler; biyokimya, hücre biyolojisi, kalıtım biyolojisi, moleküler genetik, klinik mikrobiyoloji, moleküler mikrobiyolojidir. Üniversitelere göre dersler farklılık gösterebilmektedir.

Ayrıca bakınız,

Kaynakça

  1. ^ a b "Moleküler Tıp". 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "ScienceDirect - Trends in Molecular Medicine : Integrating noninvasive molecular imaging into molecular medicine: an evolving paradigm". web.archive.org. 31 Temmuz 2009. 31 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  3. ^ Strasser, Bruno J. (19 Kasım 1999). ""Sickle Cell Anemia, a Molecular Disease"". Science (İngilizce). 286 (5444): 1488-1490. doi:10.1126/science.286.5444.1488. ISSN 0036-8075. PMID 10610548. 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  4. ^ "It's in the Blood! A Documentary History of Linus Pauling, Hemoglobin and Sickle Cell Anemia - Special Collections & Archives Research Center - Oregon State University". scarc.library.oregonstate.edu. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  5. ^ Williams, Roger J. (1998). Biochemical individuality : the basis for the genetotrophic concept. [1998 ed.] New Canaan, Ct.: Keats Pub. ISBN 0-07-140502-X. OCLC 43476916. 
  6. ^ Principles of molecular medicine. 2nd ed. Marschall Stevens Runge, Cam Patterson. Totowa, N.J.: Humana Press. 2006. ISBN 1-58829-202-9. OCLC 173806932. 
  7. ^ A Physician's handbook on orthomolecular medicine. Health science ed. Roger J. Williams, Dwight K. Kalita. New Canaan, Conn.: Keats Pub. 1979. ISBN 0-87983-199-5. OCLC 6006241. 
  8. ^ "'Molecular surgery' reshapes living tissue with electricity but no incisions". ScienceDaily (İngilizce). 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tıp</span> hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesi için çalışma alanı

Tıp, bir hastaya bakma, teşhis, prognoz, önleme, tedavi, yaralanma veya hastalıklarının palyasyonunu yönetme ve sağlığını geliştirme bilimi ve uygulamasıdır. Tıp, hastalıkların önlenmesi ve tedavisi yoluyla sağlığı korumak ve iyileştirmek için geliştirilen çeşitli sağlık uygulamalarını kapsar. Çağdaş tıp, yaralanma ve hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve önlemek için biyomedikal bilimleri, biyomedikal araştırmaları, genetiği ve tıbbi teknolojiyi, tipik olarak farmasötikler veya cerrahi yoluyla, ancak aynı zamanda psikoterapi, harici ateller ve traksiyon, tıbbi cihazlar, biyolojikler ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi çeşitli tedaviler yoluyla uygular.

<span class="mw-page-title-main">Bahçeşehir Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Bahçeşehir Üniversitesi (BAU), İstanbul'da Boğaziçi'nin etrafında bulunan bir vakıf üniversitesidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Bahçeşehir Uğur Eğitim Vakfı tarafından 1998 yılında Bahçeşehir Üniversitesi'nin kurulmasına izin vermiştir. Kısa bir süre sonra Kaliforniya, ABD'deki San Diego Devlet Üniversitesi ile akademik ve stratejik bir protokol imzalanmıştır. İlk öğrencilerin kaydı, 1999-2000 öğretim yılındaki ilk yerleştirme sınavı sonrasında yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sivas Cumhuriyet Üniversitesi</span> Sivasta kurulu devlet üniversitesi

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Cumhuriyet'in kuruluşunun 50. yılı anısına, 9 Şubat 1974 tarihinde 1788 Sayılı Kanunla Sivas'ta 11000 dönüm arazi üzerinde kurulmuştur. 1974 yılında tıp fakültesi ile eğitime başlamıştır. Görevdeki rektörü Prof. Dr. Alim Yıldız'dır.

<span class="mw-page-title-main">Yakın Doğu Üniversitesi</span> KKTCde kurulu vakıf üniversitesi

Yakın Doğu Üniversitesi, 1988 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Başkenti Lefkoşa’da kurulan bir üniversitedir.

<span class="mw-page-title-main">Linus Pauling</span>

Linus Carl Pauling, Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyager. Ayrıca kristalografer, moleküler biyolog ve tıp araştırmacısı olarak da bilinmektedir.

Gottfried Wilhelm Leibniz Ödülü, kısa adıyla Leibniz Ödülü, Alman Araştırma Topluluğu 'nun Alman bilim insanlarını desteklemek amaçlı verdiği ödüldür. Adını Alman polimat, filozof ve bilim insanı Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716)'den alan Leibniz Ödülü, 1986'dan beri, Almanya'daki bir araştırma kurumunda veya yurt dışındaki bir Alman araştırma kurumunda çalışan bireylere veya araştırma gruplarına yılda en fazla on ödül verilmektedir. Almanya'daki en önemli araştırma ödülü olarak kabul edilir. Ödül ilk defa Alman Araştırma Topluluğu başkanı Eugen Seibold tarafından yürürlüğe konulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi</span> Ankarada bir tıp fakültesi

Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara'da faaliyet gösteren, Dr. Rıdvan Ege tarafından 2006 yılında Ocak ayında kurulmuş Ufuk Üniversitesi'nin tıp eğitimi veren fakültesidir. Dr. Rıdvan Ege Hastanesi, fakültenin eğitim ve araştırma hastanesi pozisyonundadır.Fakülte her yıl 60 öğrenci almaktadır. 1. sınıflar önce hazırlık sınavına girmekte, eğer 60 altında bir puan alırlarsa bir yıl hazırlık okumaktadırlar. Üniversitede klasik (vize-final) sistem uygulanmaktadır. Fakültede TURKMSIC değişim programı uygulanmaktadır. Ayrıca UFBAT topluluğu adı altında bilimsel araştırmalar yapılmaktadır. Fakülte, 2013 yılı TUS Yerleşme oranına göre yapılan sıralamada 7. olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Carol W. Greider</span>

Carolyn Widney "Carol" Greider, Amerikalı moleküler biyolog. Johns Hopkins Üniversitesi'nde profesör, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Direktörü. Elizabeth Blackburn'ün Kaliforniya Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi iken, 1984 yılında telomeraz enzimini keşfetti. Greider, kromozom uçlarındaki telomer yapısı ile ilgili araştırmalara öncülük etmiştir. Elizabeth Blackburn ve Jack W. Szostak ile birlikte telomer yapısının telomeraz enzimi ile ilerleyici kısalmalardan nasıl korunduğunu keşfetmesi sebebiyle 2009 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı.

George Wells Beadle, Amerikalı genetikçi bilim insanı. 1958 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi. Nobel Ödülü'nü Edward Lawrie Tatum ile hücreler içinde biyokimyasal olayların düzenlenmesinde genlerin rolünü keşfettikleri için paylaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Elizabeth Blackburn</span> Avustralyalı-Amerikalı araştırmacı

Elizabeth Helen Blackburn Avustralya doğumlu Amerikalı moleküler biyolog. Kromozomların uç kısımlarında bulunan ve kromozomları koruyan telomer isimli yapılarla ilgili çalışmalarıyla bilinir. Telomer yapımında etkin telomeraz enziminin kaşifleri arasındadır. Bu çalışmalarından dolayı 2009 yılında Carol W. Greider ve Jack W. Szostak ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı. Tıbbi etik üzerine de çalışmaları vardır.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Tıp Fakültesi 3 Temmuz 2000 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuş bir tıp fakültesidir. Fakülte 2007 yılından itibaren öğrencilerine Çanakkale’de eğitim vermeye başlamıştır. ÇOMÜ Tıp Fakültesi Çanakkale ilinde bulunan tek üçüncü basamak sağlık kuruluşudur.

Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir eğitim ve araştırma hastanesiydi. 2019 yılında, tüm personel ve tıbbi ekipmanlarıyla birlikte Ankara Bilkent Şehir Hastanesi'ne taşınarak kapatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Biyokimya mühendisliği</span>

Biyokimya mühendisliği, biyolojik ve biyokimyasal olaylara dayalı süreç ve ürünleri tasarlamak, geliştirmek veya kullanmak için mühendislik ilkelerinin benimsenerek uygulanmasıdır. Biyoproses mühendisliği olarak da bilinen ve biyolojik olayları kimyasal prensiplerle araştıran, analiz eden bir mühendislik dalıdır. Canlı bir organizmada meydana gelen kimyasal olayların incelenmesi ile başlayan biyokimya araştırmaları günümüzde başta tıp olmak üzere tarım, beslenme ve ilaç endüstrisinde de uygulama alanı bulan bir bilim dalı haline gelmiştir. Biyoloji ve kimya temel bilimlerinin bir çalışma alanı olan biyokimya, temel mühendislik prensipleriyle birçok çalışmanın gelişmesine öncülük etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Emmanuelle Charpentier</span>

Emmanuelle Marie Charpentier, mikrobiyoloji, genetik ve biyokimya alanlarında çalışan Fransız profesör ve araştırmacıdır. 2015 yılından beri, Almanya, Berlin'deki Max Planck Enfeksiyon Biyolojisi Enstitüsü'nde direktör olarak görev yapmaktadır. 2018'de bağımsız bir araştırma enstitüsü olan Max Planck Patojen Bilimi Birimi'ni kurdu. 2020'de Charpentier ve Jennifer Doudna, "genom düzenlemede bir yöntemin geliştirilmesi nedeniyle" Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.

Michael Warren Young Amerikalı biyolog ve genetikçi. Otuz yılı aşkın süredir Drosophila melanogaster de genetik olarak kontrol edilen uyku ve uyanıklık modellerini araştırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Harvey Akio Itano</span> Amerikalı biyokimyager (1920 – 2010)

Harvey Akio Itano, orak hücre anemisi ve diğer hastalıkların moleküler temeli üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Amerikalı bir biyokimyacıdır. Itano, Linus Pauling ile birlikte normal hemoglobin ile orak hücreli hemoglobin arasındaki farkı göstermek için elektroforezi kullanmıştır. 1949 tarihli "Orak Hücre Anemisi, Moleküler Bir Hastalık" hem moleküler tıpta hem de protein elektroforezinde bir dönüm noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biyomedikal bilimler</span> Bilimin sağlık hizmetlerine uygulanması

Biyomedikal bilimler, sağlık veya halk sağlığı alanında kullanılan bilgi, müdahaleler veya teknolojiyi geliştirmek için doğa biliminin veya resmi bilimin veya her ikisinin bazı kısımlarını uygulayan bir bilimler dizisidir. Biyomedikal bilimler, sağlık, hastalık ve davranış hakkında bilgi üretiminin önde gelen bir alanı haline gelmiştir. Biyomedikal bilimler, sağlık, hastalık ve davranış hakkında bilgi üretiminin önemli bir alanı haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">David Julius</span> Amerikalı bilim insanı

David Julius, Amerikalı fizyolog ve bilim insanı. Kapsaisin, mentol ve sıcaklığı saptayan TRPV1 ve TRPM8 reseptörlerinin karakterizasyonu dahil, ağrı hissi ve ısının moleküler mekanizmaları üzerindeki çalışmalarıyla tanınmaktadır. San Francisco'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde profesör olarak ders veren Julius, Artem Pataputyan ile birlikte "ısı ve temas reseptörlerinin keşfi" nedeniyle 2021 Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Tıbbi biyoloji</span>

Tıbbi biyoloji veya biyomedikal, sağlık hizmetlerinde ve laboratuvar teşhislerinde pratik uygulamaları olan bir biyoloji alanıdır. Medikal hizmetlerde ve medikal bilim araştırmalarında bu bilim dalı büyük önem taşır zira diğer canlılar ve insanın medikal olmayan özellikleri bu uzmanlığın araştırmaları ve ışığında ilerleyebilir. Örneğin; hayvan kaynaklı olabilecek enfeksiyonlarda hayvan biyolojisi ve insan hastalıkları arasındaki ilişkiyi iyi bilen ve aktaran uzmanlar gerekir veya genetik aktarımla ilgili klinisyenlerin yeterli bilgisi olmayabilir. Biyomedikal kendi çapında halihazırda büyük araştırmalara imza atan ve tıp alanının dışında insan biyolojisinin gizemlerini açıklayan bir bilim dalıdır fakat genellikle tıbbi kondisyonlar hakkında yardım alınması amacıyla istihdam edilir. Tipik olarak "biyo-" ön ekini içeren birçok biyomedikal disiplini ve uzmanlık alanını içerir, örneğin:

<span class="mw-page-title-main">Aktarımsal tıp</span>

Aktarımsal tıp, biyoloji alanındaki gelişmeleri tıp alanına aktararak onların hastalıklardaki olası kullanım alanlarını, ilişkilerini; insan sağlığı ve sağ kalımını geliştirmedeki etkisini belirlemeyi hedefleyen araştırma alanıdır. Laboratuvar araştırmaları ile hasta bakımı arasında kurduğu bağ sebebi ile "tezgah başından yatak başına" şeklinde tanımlanmaktadır. Bu özellikleri ile temel bilimler ile klinik bilimler arasında konumlanmaktadır.