İçeriğe atla

Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Moldova SSC
Молдавская Советская Социалистическая Республика
Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ
Republica Sovietică Socialistă Moldovenească
Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
1940-1991
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Millî marş
Moldova SSC Marşı
Moldova SSC'nin Sovyetler Birliği'ndeki yeri (kırmızı).
Moldova SSC'nin Sovyetler Birliği'ndeki yeri (kırmızı).
BaşkentKişinev
Yaygın dil(ler)Rusça
Moldovca
HükûmetEski Sovyet ülkeleri
Tarihçe 
• Kuruluşu
1940
• Kuruluş
2 Ağustos 1940
• Yıkılış
27 Ağustos 1991
• Dağılışı
1991
Yüzölçümü
• Toplam
33.843 km2
Nüfus
• Sayılan
4.337.600
Öncüller		Ardıllar
Romanya Krallığı
Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Moldova
Transdinyester

Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Moldovca/Rumence: Република Советикэ Сочиалистэ Молдовеняскэ veya Republica Sovietică Socialistă Moldovenească; Rusça: Молда́вская Сове́тская Социалисти́ческая Респу́блика, Moldavskaya Sovetskaya Sotsialisticheskaya Respublika), kısaca Moldova SSC veya MSSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi.

Romanya'dan ayrılan Moldova devleti 1940 yılında Sovyetler Birliği'ne katılan son cumhuriyetlerden biri olarak Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adını aldı. Ancak Haziran 1941'de Sovyet topraklarına saldıran Nazi Almanyası ile ittifak halinde hareket eden Romanya'daki hükûmetin işgaline maruz kaldı. 1944 yılında Kızıl Ordu tarafından yeniden Sovyetler Birliği'ne katıldı.

Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nin güneybatısında kısmen Balkanlarda yer alan tarihi Besarabya toprakları üzerine kurulmuştu. Bu topraklar oldukça verimli olduğu için ülke Sovyetler Birliği'nin tarımsal üretiminde önemli bir yere sahipti.

Gorbaçov'un perestroyka ve glasnost adı verilen reform politikalarıyla birlikte Sovyet rejiminin yıkılma tehlikesi üzerine 17 Mart 1991'de birliği kurtarmak için yapılan referanduma (bkz. 1991 Sovyetler Birliği referandumu) bağımsızlık yanlısı Moldova hükûmeti katılmak istemedi. Ancak Moldova Sovyet meclisi seçim sandıkları oluşturarak halkı oy kullanmaya çağırdı. Moldova referandumu meşru kabul etmeyen 6 Sovyet cumhuriyeti içinde en yüksek katılımın olduğu devlet oldu. Referandumdan çıkan % 98.72 oranında Sovyetler Birliği'nde kalma yönündeki oy oranına rağmen hükûmet sonuçları meşru kabul etmedi. 19 Ağustos'ta Moskova'da gerçekleşen darbe girişimi de referandum sonucuna göre yapılması planlanan yenilenmiş birlik anlaşmasının iptal edilmesine sebep oldu ve Moldova 27 Ağustos 1991 tarihinde Bağımsızlık Bildirgesi'ni ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı. Resmi bağımsızlığını kazandıktan sonra ismi Moldova oldu.

Moldova halkı Rumenler ile tarihi ve kültürel bağlara sahip olmasına karşın Sovyetlerden ayrıldıktan sonra Romanya ile birleşmeyi kabul etmedi. Bağımsızlığın ilanından sonra 2014 yılına kadar yapılan tüm seçimlerde Moldova Komünist Partisi galip geldi ve ülke bu parti tarafından yönetildi. 2014 yılında yapılan seçimlerde de Komünist Parti'den ayrılanların kurduğu Sosyalist Parti birinci geldi.

Nüfus

Moldova SSC'de nüfusun evrimi ve etnik yapısı, 1940-1989[1][2]
Etnik Grup 1941 1959 1970 1979 1989
Moldovalı1,620,80068.8%1,886,56665.4%2,303,91664.6%2,525,68763.9%2,794,74964.5%
Rumen--1,6630.06%1,5811,6572,4770.06%
Ukraynalı261 20011.1%420,82014.6%506,56014.2%560,67914.2%600,36613.8%
Rus158,1006.7%292,93010.2%414,44411.6%505,73012.8%562,06913.0%
Yahudi--95,1073.2%98,0722.7%80,1272.0%65,6721.5%
Gagavuz115,7004.9%95,8563.3%124,9023.5%138,0003.5%153,4583.5%
Bulgar177,7007.5%61,6522.1%73,7762.1%80,6652.0%88,4192.0%
Çingene--7,2650.2%9,2350.2%10,6660.3%11,5710.3%
Diğer23,2001.0%22,6180.8%43,7681.1%48,2021.2%56,5791.3%
Toplam 2,356,700 2,884,477 3,568,873 3,949,756 4,335,360
Moldova tarihi
Antik Çağlar
Daçya
Orta Çağ'dan Yeni Çağ'a
Birinci Bulgar İmparatorluğu
Boğdan Beyliği
Yakın Çağ
Romanya Prensliği
Besarabya Guberniyası
Moldova Demokratik Cumhuriyeti
Tuna Prenslikleri
Büyük Romanya
Transdinyester Valiliği
Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Moldova Cumhuriyeti


Kaynakça

  1. ^ V.V. Kembrovskiy, E.M. Zagorodnaya, "Naselenie soyuznyh respublik", Moscow, Statistika, 1977, p. 192
  2. ^ Soviet 1959, 1970, 1979, and 1989 population censa.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İslam Kerimov</span> Özbekistan Cumhuriyetinin ilk devlet başkanı

İslam Abduğanıyeviç Kerimov, 24 Mart 1990'dan; 2 Eylül 2016'daki ölümüne değin, kurucu Özbekistan Devlet Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir. 30 Aralık 1922'de imzalanan Sovyetler Birliği kuruluş anlaşmasını imzalayan devletlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, kısaca Türkmenistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'nin Orta Asya'daki 5 cumhuriyetinden biriydi. İlk önce 7 Ağustos 1921 tarihinde Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Türkmenistan Oblastı olarak kuruldu. 13 Mayıs 1925 tarihinde ise Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni oluşturan eşit ve egemen cumhuriyetlerden biri halini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti,, kısaca Tacikistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'nin 15 kurucu cumhuriyetinden biridir. 14 Ekim 1924'te kurulan Tacikistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, yapılan ulusal sınır düzenlemeleri ile birlikte Türk Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlandı. Bu devlet Taciklerin ilk ulusal devleti olarak tarihteki yerini aldı. Orta Asya'da Sovyetler Birliği'nin en güneyinde yer alan Tacikistan 5 Aralık 1929 tarihinde Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla Sovyetler Birliği'ni oluşturan eşit ve egemen cumhuriyetlerden biri halini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Devlet

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan SSCB'yi oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri. Kuzeyde ve doğuda Rusya SFSC, güneyde Azak Denizi ve Karadeniz, güneybatıda Moldova SSC ve Romanya, batıda Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya, kuzeybatıda da Belarus SSC ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğine bağlı özerk devlet

Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, diğer ismiyle Özbekistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi. Cumhuriyet, 1924 yılında kuruldu. 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova Cumhuriyeti Komünistler Partisi</span> Moldovada bir siyasi parti

Moldova Cumhuriyeti Komünistler Partisi -, - Moldova'da Marksist-Leninist ideolojide siyasi parti. Genel başkanı Vladimir Voronin 'dir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından 2014 genel seçimlerine kadar meclisin en güçlü siyasi partisi olmuş ve ülkeyi yönetmiştir. Parti, Sovyetler Birliği'den ayrılan ülkeler arasında ilk defa demokratik seçimle iktidara gelen Komünist Partidir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova Komünist Partisi</span>

Moldova Komünist Partisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne katılmadan önceki Moldova'nın siyasi partisi. Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde 1941 yılında kurulan parti, 1944 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne katıldı. Parti, Ağustos 1991'de Moldova'nın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından ülkede yasaklandı.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Tiraspol</span> Moldovada şehir

Tiraspol, Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği tarihi</span> Devlet Tarihçesi

Sovyetler Birliği tarihi, Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki Ekim Devrimi'yle yıkılmasının ardından başlayan Bolşevik-Menşevik mücadelesinin Bolşeviklerin lehine sonuçlanmasıyla 1922'de aynı topraklar üzerinde kurulan ve 1991'e değin varlığını koruyan devlet. Avrupa'nın doğu kesimiyle, Asya'nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, son yıllarında 22.403.000 km2'lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesiydi.Nüfus bakımından da 293.047.571 kişiyle 3. sırada yer alıyordu. Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği, batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi Sovyet rublesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği referandumu</span>

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu, 17 Mart 1991'de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka "eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz?" sorusu yöneltilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova-Rusya ilişkileri</span>

Moldova-Rusya ilişkileri, Moldova Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ilişkilerdir. Kendi kendine özerklik ilan eden Dinyester Moldova Cumhuriyeti'ne Rusya'nın desteği ve bölgede önemli miktarda Rus askeri varlığı, Moldova'nın Rusya ile ilişkilerini gerdi.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya çatışmaları</span>

Gagavuzya çatışmaları, Moldova SSC'si ile ve Moldova'da daha fazla özerklik isteyen Gagavuz nüfusu arasında bir çatışmaydı. Sovyetler Birliği içinde kalmak amacıyla Moldova'dan ayrı Gagavuz Cumhuriyeti'nin ilanıyla doruğa ulaştı; ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Gagavuz Cumhuriyeti fiilen bağımsız bir devlet haline geldi. Gagavuzya'nın resmi olarak ülke içinde bir özerk bölge olarak tanındığı 1995 yılında Moldova'ya resmen yeniden entegre edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.