İçeriğe atla

Moldova'da din







Moldova'da din (2017)[1]

  Doğu Ortodoksluğu (%92)
  Diğer Hristiyanlar (%6)
  Bağlı olmayanlar (%2)

Moldova'da din ağırlıklı olarak Ortodoks Hristiyandır. Moldova Cumhuriyeti Anayasası din özgürlüğünü korur ve ulusal hükûmet uygulamada bu hakka genel olarak saygı gösterir.

Doğu Ortodoksluğu sayısal bir üstünlüğe sahip olsa da, devlet dini yoktur ve devlet ile kilise resmen ayrıdır.

Moldova toplumunda dinler arasındaki genel olarak dostane ilişki, din özgürlüğüne katkıda bulunur; ancak Ortodoks Kilisesi'nin çeşitli kolları arasındaki anlaşmazlıklar devam etmektedir.

Moldova'da uygulanan diğer dinler arasında Yahudilik bulunmaktadır.[2]

Dinler

Condrița'daki Moldova Ortodoks Kilisesi

Doğu Ortodoks Kilisesi

Birincil din Hristiyanlıktır ve 2014 nüfus sayımı verilerine 9 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. göre nüfusun %90,1'i nominal olarak Doğu Ortodoksudur. İdari olarak, Doğu Ortodoks cemaati içinde iki otosefal kiliseye (Rus ve Rumen) ait iki özerk kilise vardır. Dini Konularda Devlet Hizmeti'ne göre, Kişinev ve Moldova'nın özerk Metropolü (Rus Ortodoks Kilisesi'ne aittir), 1.194 parişe sahiptir; Besarabya'nın özerk Metropolü (Rumen Ortodoks Kilisesi'ne ait) 124 parişe sahiptir. Ayrıca Eski Ayin Rus Ortodoks Kilisesi'nin (Eski İnananlar) takipçileri nüfusun yaklaşık %0.09'unu oluşturmaktadır.

Orhei'deki Rumen kilisesi

Doğu Ortodoksluğunun dini gelenekleri, ülkenin kültürü ve mirasıyla iç içedir. Kendini ateist olarak tanımlayan pek çok kişi rutin olarak dini bayramları kutlar, haç çıkarır ve hatta yerel gelenek ve durum gerektiriyorsa mumları yakar ve ikonları öper.

2004 nüfus sayımı sırasında, nüfusun %93,34'ü kendilerini Doğu Ortodoksu olarak ilan etti.[3]

Katolik Kilisesi

Moldova tek bir piskoposluk, Kişinev Roma Katolik Piskoposluğu oluşturur. Herhangi bir dini ilin parçası değildir ve bu nedenle metropolit otoritesi için doğrudan Kutsal Makam'a bağlıdır. Moldovalıların yaklaşık% 0,5'i Katolik inancına bağlıdır.

Diğer inançların taraftarları arasında Baptistler, Pentekostaller, Yedinci Gün Adventistleri, Müslümanlar, Yehova'nın Şahitleri, Bahailer, Yahudiler, Birleşme Kilisesi üyeleri, Molokanlar (bir Rus grubu), Mesih Yahudileri (İsa'nın Mesih olduğuna inanan), Lutheranlar, Presbiteryenler, Hare Krishnas ve diğer bazı karizmatik Hristiyan ve evanjelik Hıistiyan gruplar var. İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi (Mormonlar) ülkede 3 cemaate ve toplamda yaklaşık 370 üyeye sahiptir.[4] En son elde edilen rakamlara göre, Yahudi cemaatinin yaklaşık 20.000'i Kişinev'de, 3.100'ü Balçık ve çevresinde, yaklaşık 2.200'ü Tiraspol'de ve 2.000'i Bender'de olmak üzere yaklaşık 31.300 üyesi var.

Dine karşı tutumlar

2014 yılında Moldova'daki Kamu Politikası Enstitüsü tarafından yapılan bir ankete göre, ankete katılanların %80'i bir kurum olarak Kilise'ye yüksek derecede güven duymakta, ancak %85'i kilisenin siyasi alandan ayrı kalması gerektiğini düşünmektedir. %76'sı kilisenin hükûmet meselelerine karışmaması gerektiğini düşünüyor.

Ayrıca anket, ankete katılanların %58'inin ayda bir kereden az kiliseye gittiğini ve %10'unun hiç gitmediğini gösterdi.[5]

Kilise ve devlet

Anayasa kilise ve devletin ayrıldığını ilan etse de, Moldova Ortodoks Kilisesi (Rus Ortodoks Kilisesi altındaki Tüm Moldova ve Kişinev Metropolü) bazen siyasi tartışmalarda aktiftir.[6]

Haziran 2010'da Metropolit Vladimir, Valeriu Pasat'ın kampanya reklamlarında yer aldı ve görünüşe göre adaylığını onayladı.

Ekim 2015'te aynı Ortodoks Kilisesi, pasif yolsuzluk ve nüfuz ticareti yapmakla suçlanan eski başbakan Vlad Filat'ın davasını etkilemek için başarısız bir girişimde yetkisini kullandı.[7][8]

Aralık 2015'te Tüm Moldova ve Kişinev Metropolü, dini kuruluşlar 2013'te vergiden muaf statülerini kaybetmelerine rağmen, gelir raporları sunmayı reddederek Moldova Cumhuriyeti Devlet Vergi Dairesine itiraz etti.[9]

2016 yılında, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunun arifesinde, metropolit Piskoposu Vladimir, kilise üyelerini Moldova Cumhuriyeti Sosyalistler Partisi'nin Rusya yanlısı lideri Igor Dodon'a oy vermeye çağırdı. Aynı kilisenin Piskopos Marchel başkanlığındaki bir grup Moldovalı din adamı, daha sonra Kasım ayında yapılacak ikinci tur seçimlerde vatandaşları Igor Dodon'a oy vermeye çağırdı ve Sosyalist adayın Ortodoks Kilisesi'ni desteklediğini, rakibi Maia Sandu'nun ise ona karşı savaşacağını belirtti.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe". Pew Research Center. 10 Mayıs 2017. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017. 
  2. ^ "Moldovans Rally To Protest Formal Recognition Of Islam". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  3. ^ "2004 census". 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  4. ^ "LDS Statistics and Church Facts - Total Church Membership". Mormon Newsroom. 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2018. 
  5. ^ "Traditional religion and political power: Examining the role of the church in Georgia, Armenia, Ukraine and Moldova" (PDF). fpc.org.uk. Foreign Policy Centre. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2018. 
  6. ^ D. Carnevale - A Context-Grounded Approach to Religious Freedom: The Case of Orthodoxy in the Moldovan Republic, https://www.mdpi.com/458996 5 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ "A new trial in case Filat: Former premier has appeared in front of court". Jurnal.MD - Ca să ştii total!. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Apelul ÎPS Mitropolit Vladimir adresat tuturor instituțiilor status implicate în cercetarea lazuli Domnului Vlad Filat". Mitropolia Chişinăului şi a Întregii Moldove. 20 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Mitropolia Moldovei Este nemulțumită de impozitare". Deschide.md. []
  10. ^ "Moldovan clerics get involved in electioneering, make SCANDALOUS assertions". publika.md. 4 Kasım 2016. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Mormonluk</span> Joseph Smith tarafından kurulan dinî gelenek ve teoloji

Mormonluk kavramı, Joseph Smith, Jr. tarafından 1830'da ortaya çıkan İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ve Brigham Young ile günümüze kadar da devam eden bir dini yorumun, geleneksel ve kültürel unsurlarını içermektedir. Özellikle, Mormonluk, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi</span>

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi, Başpiskoposluğu idaresi Tiran, Dıraç bölgeleriyle beraber, genelde ülkenin güney bölgesini kapsar. Ayin dili Arnavutçadır. Ortodoks cemaat yaklaşık yarım milyon üyeye sahiptir. ABD'de yaşayan 15.000 ortodoks Arnavut için iki ayrı idari birim kurulmuş olup, bunlardan birisi dolaysız şekilde İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rus Ortodoks Kilisesi</span>

Rus Ortodoks Kilisesi veya Moskova Patrikliği, dünyanın en büyük özerk Ortodoks Kilisesi. Rus Ortodoks Kilisesi, resmî olarak Ortodoks kiliselerinin öncelik sırasına göre, Rum Ortodoks Kilisesi'nin dört antik patrikhanesi olan, İstanbul, İskenderiye, Antakya ve Kudüs'ün hemen altında beşinci sırada yer alıyor.

<span class="mw-page-title-main">Mor Yakup Kilisesi</span>

Mor Yakup Kilisesi, Mardin'in Nusaybin ilçesinde bulunan bir Ortodoks kilisesidir. Nusaybin piskoposu olarak görev yapan Mor Yakup tarafından yaptırılmıştır. İçinde Mor Yakup'un türbesi de bulunmaktadır. Yukarı Mezopotamya'nın en eski kiliselerinden biri olarak kabul edilir.

Azerbaycan'da din, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına göre Azerbaycan laik devlettir. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde din devletten ayrıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eski İnananlar</span> 1650lerde Rus Ortodoks Kilisesi içerisinde yaşanan tartışmalar sonucunda ayrılan bir inanç hizbi

Eski İnananlar, Rus Ortodoks Kilisesi tarihinin Eski İnananları ya da Eski Ritüelcileri, 1652 ve 1666 arasında Moskova Patriği Nikon tarafından yapılan kilise reformlarına karşı protesto olarak resmi Rus Ortodoks Kilisesi'nden 1666 sonrasında ayrılan topluluk. Eski İnananlar Rus Ortodoks Kilisesi'nin bu reformlarından önceki dini uygulamalarını devam ettirmektedir.

Piskoposluk, bir piskoposun dînî idâresi altında olan bölgedir. Batı Hristiyanlığında, piskoposluk bölgesi bir piskoposun yetki alanıdır. Yardımcı piskoposlar da bulunabilir. Bir piskoposluğun alt bölgelerine pariş denilir. Piskoposluk için kullanılan diocese, diócesis, diocèse, vb. isimler Yunanca διοίκησις (diokisis) isminden gelmektedir. Doğu Hristiyanlığında bu kelime, patriklik bölgesi anlamında kullanılmaktadır. Bu sebeple, Doğu Hristiyanlığında, patriğin astları konumundaki piskoposlar, parişlerin yöneticileridir. Bu sisteme piskoposluk yönetim sistemi denir. Başpiskoposluk, bir piskoposluktan hiyerarşik olarak üstündür. Başpiskopos, bir metropolit olabilir. Metropolitler, bir kilise eyâleti yöneticisidirler. Kilise eyâletleri, piskoposluklardan meydâna gelir ve eyâletin merkezi bir kilise metropolisidir. Kilise metropolisi, bâzen bir yerleşim yeri olan metropolisle çakışıktır. Bu yönetim düzeni, temel olarak, kiliselerin Roma eyâletlerine göre teşkilatlanması ile ortaya çıkmıştır. Metropolitlerin idâre ettiği kilise eyâletinde çalışan ve onun astı olan piskoposlara sufragan piskopos denir. Orta Çağ Avrupasında piskopos prensler ortaya çıktı. Yönetim alanlarındaki bölgenin hem piskoposu hem de siyâsî lideri durumundaki bu yöneticilerin alanları bâzen özerk bâzen de tam bağımsız siyâsî devlet olarak tezâhür etti.

Fin Ortodoks Kilisesi, Finlandiya'nın Rum Ortodoks Patrikhanesi'nden özerk bir Doğu Ortodoks kilisesidir. Kilise, Finlandiya Evanjelist Lüteriyen Kilisesi ile birlikte yasal olarak ülkenin iki ulusal kilisesinden biridir. Kilise, Dünya Kiliseler Konseyi'nin bir üyesidir.

2019 yılı itibarıyla Lüksemburg nüfusunun %50'si Hristiyanlık mezheplerine bağlıdır.. Nüfusun %1'i Müslüman, %5'i ise diğer dinlerin takipçisidir. Nüfusun %1'inin dini inancı konusunda net bir bilgi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Ortodoks Kilisesi - Kiev Patrikhanesi</span>

Ukrayna Ortodoks Kilisesi – Kiev Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin yanı sıra Ukrayna'daki üç büyük Ortodoks kilisesinden biridir. Kilise şu anda kanonik Doğu Ortodoks kiliseleri tarafından tanınmamaktadır, ancak şimdi ana kilise olan Ekümenik Patrikhane tek başına otosefal statü verebilir ve Ukrayna Hükûmeti ve halkının kilisenin resmen tanınma talebini ve dilekçesini incelemektedir. 11 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Kiev Patrikhanesi'nin bağımsızlık isteğinin kabul edildiğini açıklamıştır.

Kateşizm, Hristiyanlıkta vaftiz olup dine girmeden önce alınan din eğitimine verilen isimdir. Modern tarih bağlamında değerlendirildiğinde bu kavram Hristiyanlığın temel kurallarını açıklayan bir kitaba da işaret etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zinaida Greceanîi</span> 7. Moldova başbakanı

Zinaida Greceanîi Moldovalı siyasetçi. 8 Haziran 2019'dan bu yana Moldova Parlamentosu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Greceanîi daha önce 31 Mart 2008'den, 14 Eylül 2009 yılına kadar Moldova Başbakanı olarak görev yapmıştır. 2011 yılından itibaren Moldova Cumhuriyeti Sosyalist Partisi'nin başkanıdır. Daha önce Moldova Komünistler Partisi'nin bir üyesiydi. Moldova'nın ilk kadın başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde din</span>

1917 Devrimi sırasında, Rus Ortodoks Kilisesi otokratik yapıda olan devlet ile derinden entegreydi ve resmi bir statüye sahipti. Bu durum, Bolşeviklerin dine karşı tutumuna ve dini kontrol altına almak için attıkları adımlara katkıda bulunan önemli bir faktördü. Böylece SSCB, resmi ideolojisine dayalı devlet ateizmini (gosateizm) kurmak ve mevcut dinlerin ortadan kaldırılması ve gelecekte dini inancın çoğalmasını engellenmek için uğraşan ilk devlet oldu.

Rus Ortodoksluğu, Doğu Ortodoks Hristiyanlığının daha büyük cemaati içinde yer alan ve ayinleri geleneksel olarak Kilise Slavcası dilinde yapılan veya yapılmış olan çeşitli Kiliselerin bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mor Efrem Süryani Kilisesi</span> İstanbulda bulunan Süryani Ortodoks kilisesi

Mor Efrem Süryani Kilisesi, İstanbul'a bağlı Bakırköy ilçesinde bulunan Süryani Ortodoks kilisesidir. 8 Ekim 2023 tarihinde açılan kilise, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde inşa edilen ilk kilisedir. Adını Efrem'den almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Ragoza</span> Hristiyan din adamı

Mihail Ragoza, 1588'den 1596'ya kadar Doğu Ortodoks Kilisesi Konstantinopolis Patrikliği'nde Kiev, Galiçya ve tüm Rusya'nın Metropolitiydi. 1595 yılında, metropolü Konstantinopolis Patrikliği'nin dini yetki alanından Vatikan'ın yetki alanına taşıyan Brest Birliği'ni imzaladı. Bu kanunla, Polonya-Litvanya Birliği topraklarında Ruthenya Uniat Kilisesi kuruldu. 1596'dan 1599'daki ölümüne kadar Rutenya Uniat Kilisesi'nde "Kiev, Galiçya ve tüm Rutenya Metropoliti" unvanını elinde tuttu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.