İçeriğe atla

Moise Tshombe

Moise Tshombe

Moise Kapenda Tshombe (10 Kasım 1919 - 29 Haziran 1969), Afrikalı politikacı. 1960'ta Belçika Kongosu'ndan ayrılan Katanga'nın başkanı ve ardından kurulan birleşik Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin (1971-1997 arasında Zaire) başbakanı.

Varlıklı bir aileden geliyordu. Babasından büyük bir ticari miras devraldı. Ama işadamlığında başarılı olamayınca siyasetle ilgilenmeye başladı. 1951-1953 arasında Katanga Eyalet Meclisinde görev yapan az sayıda Kongolu arasında yer aldı. 1959'da Conakat (Confédération des associations tribales du Katanga-Katanga Kabile Birlikleri Konfederasyonu) başkanı oldu. Tshombe'nin üyesi olduğu güçlü Lunda kabilesine dayanan Conakat, eyaletteki zengin bakır madenlerini elinde tutan Belçikalı maden tekeli Yukarı Katanga Madencilik Birliği'nin desteklediği bir siyasi partiydi. Tshombe 1960'ta Belçika hükûmetinin Kongo'ya bağımsızlık verilmesini görüşmek üzere topladığı konferansta Conakat'ın önerisinin sözcülüğünü yaptı. Conakat bağımsız Kongo'nun yarı-özerk eyaletlerden oluşan gevşek bir konfederasyon olmasını öneriyordu. Konferansta Tshombe'nin önerileri de, Joseph Kasavubu gibi federasyondan yana olan öteki temsilcilerin önerileri de reddedilirken Patrice Lumumba'nın güçlü bir merkezi cumhuriyet tasarısı kabul edildi.

Mayıs 1960'ta yapılan ilk genel seçimde Conakat parlamentodaki 1937 sandalyeden yalnızca 8'ini kazanmasına karşın, müttefikleriyle birlikte Katanga Eyalet Meclisinde çoğunluğu sağladı. Böylece Tshombe eyalet başkanı oldu. Başlangıçta Lumumba'nın ulusal hükûmet hükûmetini kabul etmiş görünmekle birlikte, bağımsızlık ilanından iki hafta sonra Halk Gücü adlı milis örgütünün giriştiği ayaklanmayı bahane ederek Katanga'nın bağımsızlığını ilan etti. Kongo başbakanı Lumumba'nın Cumhurbaşkanı Kasavubu ve ordu tarafından Eylül 1960'ta zorla görevden uzaklaştırılmasından sonra Katanga'nın cumhuriyetten ayrılması konusunda Kasavubu'yla yaptığı görüşmeleri sürdürmedi. Ocak 1961'de Lumumba'nın işkence edilerek öldürülmesinde Tshombe'nin de payı olduğu kanısı oldukça yaygındır.

Tshombe kurduğu devletin uluslararası alanda tanınması için harcadığı çabalardan bir sonuç alamadı. Ocak 1963'te Birleşmiş Milletler askerî gücünün Katanga'ya müdahale ederek askerlerini yenilgiye uğratmasından sonra İspanya'ya kaçtı. 1964'te Kongo'nun doğusunda baş gösteren bir ayaklanmayı bastırmak üzere başbakanlığı üstlenmesi için Başkan Kasavubu tarafından sürgünden çağrıldı. Ayaklanmacılara karşı paralı beyaz askerleri kullandığı gerekçesiyle 1965'te görevden uzaklaştırıldı. Bu arada, görevden uzaklaştırılmasına Kasavubu'ya karşı bir komploya karışmasının yol açtığı da öne sürüldü. Tshombe bundan sonra İspanya'ya döndü. 1967'de gıyabında idama mahkûm edildi. Aynı yıl Kongo'ya dönmeye hazırlandığı yönünde söylentiler çıktığı sırada uçağı kaçırılarak Cezayir'e götürüldü.Cezayir hükûmeti Kongo cumhurbaşkanı Joseph Mobutu'nun, suçluların iadesi kuralına uygun olarak Tshombe'nin Kongo yetkililerine teslim edilerek yargılanması istemini kabul etmedi. Tshombe ömrünün sonuna kadar Cezayir kenti yakınlarında bir evde gözetim altında tutuldu.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kongo Demokratik Cumhuriyeti</span> Orta Afrikada bir ülke

Kongo Demokratik Cumhuriyeti,, eski adıyla Zaire, Orta Afrika'da bir ülkedir. Yüzölçümü bakımından Sahra Altı Afrika'nın en büyük, Afrika'nın ikinci büyük, dünyanın ise 11. büyük ülkesidir. 105 milyonluk nüfusuyla en kalabalık Frankofon ülkedir. Ayrıca Afrika'nın en kalabalık 4., dünyanın ise 15. ülkesidir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti, kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde Orta Afrika Cumhuriyeti, Güney Sudan, Uganda, Ruanda, Burundi, Tanzanya, Zambiya, Angola, Kongo Cumhuriyeti ve 40 km'lik bir sahil şeridi ile Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Ülkenin başkenti Kinşasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Zaire</span> 1971 yılından 1997 yılına kadar bugünkü Kongo DC sınırları içerisinde kurulan devlet

Zaire veya resmî adıyla Zaire Cumhuriyeti, 1971 yılından 1997 yılına kadar bugünkü Kongo Demokratik Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Charles de Gaulle</span> 18. Fransa cumhurbaşkanı

Charles André Joseph Marie de Gaulle, Fransız asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Patrice Lumumba</span> Kongolu siyasetçi ve bağımsızlık hareketi lideri

Patrice Émery Lumumba, Kongolu siyasetçi. Lumumba, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı olarak 1960 yılında başbakanlık makamına gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Belçika Kongosu</span> Afrika kıtasının orta bölümünde 1908 yılından 1960 yılına kadar kurulu olan Belçika koloni bölgesiydi

Belçika Kongosu, Afrika kıtasının orta bölümünde 1908 yılından 1960 yılına kadar kurulu olan Belçika koloni bölgesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Laurent-Désiré Kabila</span> 3. Kongo Demokratik Cumhuriyeti devlet başkanı

Laurent-Désiré Kabila Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin başkanlığını yapmıştır. 1997 Mayısı'nda Mobutu Sese Seko'yu devirerek başa geçen Kabila, 16 Ocak 2001 tarihinde bir suikast sonucu öldürüldü. Yerine oğlu Joseph Kabila geçti.

<span class="mw-page-title-main">Mobutu Sese Seko</span> 2. Zaire devlet başkanı

Mobutu Sese Seko Nkuku Ngbendu wa za Banga, daha çok Mobutu ya da Joseph Mobutu-Sese Seko olarak tanınır. Doğduğunda adı Joseph-Désiré Mobutu idi. 32 yıl boyunca (1965–1997) o zamanki adıyla Zaire, günümüzdeki adıyla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin Devlet Başkanlığını yapmıştır. Bu göreve önceki Devlet Başkanı Joseph Kasavubu'yu devirdiği darbeden sonra gelmiştir. Toplam 32 yıl demir yumrukla ülkeyi yönetmiştir. Çok değerli yeraltı ve yer üstü kaynaklara sahip olan Kongo, yönetim zafiyetleri ve zimmet suçlamalarıyla dünyanın en fakir ülkelerinden biri haline gelmiştir. Başlangıçta zengin batılı devletlerce iktidarı desteklenen ve hatta darbesi Amerikan destekli olan Mobutu, son zamanlarında bu desteği kaybetmiş ve bundan kısa bir süre sonra da iktidardan düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dag Hammarskjöld</span> 2. Birleşmiş Milletler genel sekreteri

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld, İsveçli iktisatçı ve devlet adamıdır. Birleşmiş Milletler'in ikinci genel sekreteri (1953-1961). BM'nin saygınlığını ve etkisini artırmış, ölümünden sonra Nobel Barış Ödülü (1961) verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Katanga</span> Demokratik Kongo Cumhuriyetinde şehir

Katanga, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin on bir bölgesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Kasavubu</span> Kongo Cumhuriyetinin ilk devlet başkanı

Joseph Kasa-Vubu ya da alternatif olarak Joseph Kasavubu, Kongolu öğretim görevlisi ve siyasetçi. Kasavubu, Afrika kıtasında yer alan Kongo-Leopoldville'de ülkenin ilk devlet başkanı olarak 1960 ile 1965 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Antoine Gizenga</span> Kongolu politikacı

Antoine Gizenga, Kongolu siyasetçi. Gizenga, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde 30 Aralık 2006-10 Ekim 2008 tarihleri arası başbakan olarak görev yaptı. Birleşmiş Lumumbist Partisi'nin (PALU) genel başkanlık görevini yürütüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Almanya cumhurbaşkanı</span> Almanyanın devlet başkanı

Almanya cumhurbaşkanı ya da resmî adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti federal cumhurbaşkanı, Almanya Federal Cumhuriyeti devletinin başıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, 1958'de Cezayir Savaşı sırasında Mısır'ın Kahire kentinde sürgündeki Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti'nin (GPRA) kurulmasından, 1962'de bağımsızlık yoluyla günümüze kadar Cezayir cumhurbaşkanlarının bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Katanga Devleti</span>

Katanga, Afrika kıtasında 1960 ile 1963 yılları arasında bağımsız olan ancak hiçbir ülke tarafından bağımsızlığı kabul edilmeyen devlet.

Cezayir başbakanları listesi, Cezayir'de hükûmetin başındaki kişilerin listesidir. Makamda oturan kişi ise Cezayir Hükûmetinin başı ve Bakanlar Kurulunun başkanıdır. Makam, 1958'de Cezayir Kurtuluş Savaşı sırasında Mısır'ın Kahire kentinde sürgünde olan Cezayir Cumhuriyeti Geçici Hükûmeti (GPRA) başkanı olarak kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Fulbert Youlou</span> Kongo Cumhuriyetinin ilk devlet başkanı

Abbé Fulbert Youlou, Kongolu öğretim görevlisi, din görevlisi ve siyasetçi. Youlou, Afrika ülkesi Kongo Cumhuriyeti'nin ilk devlet başkanı olarak 1960 ile 1963 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti başbakanı, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Ülke 1960 ile 1964 yılları arasında Kongo Cumhuriyeti, 1964 ile 1971 yılları arasında Kongo Demokratik Cumhuriyeti, 1971 ile 1997 yılları arasında Zaire ve 1997 yılından itibaren de tekrar Kongo Demokratik Cumhuriyeti olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gaston Eyskens</span>

Gaston François Marie, Viscount Eyskens, Hristiyan bir demokrat siyasetçi ve Belçika Başbakanı idi. Ayrıca bir ekonomist ve Belçika Hristiyan Sosyal Partisi (CVP-PSC) üyesiydi. Oğlu Mark, Başbakandı ve 6 Nisan 1981'den 17 Aralık 1981'e kadar görev yaptı.

Sylvestre Ilunga Ilukamba, Mayıs 2019-Ocak 2021 tarihler arası Kongo DC Başbakanı olarak görev yapmış Kongolu siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kongo Bağımsız Devleti</span> Eski Bir Afrika Devleti

Kongo Bağımsız Devleti, Bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin bulunduğu topraklarda yer alan ve Kongo Nehri havzasının tamamına yakın bölümünü kapsayan eski Afrika devleti. 1 Temmuz 1885'te Belçika Kralı II. Léopold önderliğindeki bir grup Avrupalı yatırımcının özel mülkü olarak kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.