İçeriğe atla

Mohini (fil)

Mohini Birdanem
TürüAsya fili
Doğum1945
Ölüm5 Haziran 1996
TanınmasıTürkiye Cumhuriyeti'nin ilk fili olması, Hindistan başbakanı tarafından Türk çocukları için Ankara'ya gönderilmesi.
Adının kökeniMohini adı Hindistan'da verilmiş, Birdanem soyadı Türkiye'de yarışma sonucu belirlenmiştir.

Mohini Birdanem, 1950'de Hindistan Başbakanı Cevahirlal Nehru tarafından Türk çocuklarına armağan edilerek Ankara'ya gönderilmiş erkek Asya fili.

Doğan Kardeş dergisinin ısrarlı yayınları ve yetkililerle kurduğu ilişkiler sonucu hediye edilerek Türkiye'ye getirilmiş ve 45 yıl Gazi Hayvanat Bahçesi'nde yaşamıştır. "Cumhuriyetin ilk fili" olarak bilinir.[1][2] Türkiye'ye gelecek olması, İstanbul'da karşılanması, isim aranması, Ankara'ya götürülüşü, hayvanat bahçesindeki Azadi adlı dişi fil ile ilişkisi, soğuk algınlığı geçirmesi ulusal gazetelerde yer bulmuştur.[3]

Kemikleri Erzincan'ın Kemaliye ilçesinde Prof. Dr. Ali Demirsoy Doğa Tarihi Müzesi'nde sergilenir.[4]

Arka plan

II. Dünya Savaşı sırasında Tokyo bombalanırsa hayvanat bahçesinin de isabet alıp vahşi hayvanların şehrin sokaklarına dağılabileceği endişesi ile Ueno Hayvanat Bahçesi'ndeki hayvanlar öldürülmüştü.[5] Savaşın ardından Hindistan başbakanı Nehru, savaşın acılarını hafifletmek üzere 1949 yılında kızı İndira Gandhi'nin adını verdiği bir yavru dişi fili Ueno Hayvanat Bahçesi'ne hediye etti. Fil, 25 Eylül 1949’da Tokyo'da binlerce kişi tarafından karşılandı.

Nehru, hayatlarında ilk kez bir fil görmüş çocukların nasıl fili görmeye gittikleri, kurulan dostluk bağını, Dünya Çocuk Günü vesilesiyle dünya çocuklarına hitaben yazdığı ve gazetelerde yayımlanan bir mektupta anlattı.[6]

Türkiye'ye getirilmesi

Hindistan'dan fil talebi

Doğan Kardeş Dergisinin yayın müdürü Vedat Nedim Tör'ün anılarında yazdığına göre Tör, Nehru'nun dünya çocuklarına mektubunu okuyunca Hindistan’ın Ankara Büyükelçisi vasıtasıyla Nehru'ya kısa bir mektup göndererek Türk çocuklarına da bir fil göndermesini talep ettti.[3] Tör, bir fil yavrusunun gönderildiğini bildiren bir yanıt alınca Ankara’daki Gazi Çiftliği müdürü ile görüşerek gelecek fili kabul etmelerini istemiş ve bu isteği kabul edilmiştir. Tör, bu gelişmenin ardından konuyu dergiye taşıdı; ancak bir filin geleceğini dergide duyurmak yerine fil talebinin dergi okurlarından gelmesini sağladı.[3]


2 Şubat 1950'de Nehru'nun dünya çocuklarına mektubu Doğan Kardeş dergisinde yayımlandı. Bu mektubun ardından dergiye Türkiye'ye de fil gönderilmesi dileğini ileten okur mektupları geldi ve 9 Şubat 1950'de Doğan Kardeş'te "Sevgili Pandit Nehru Amca" hitabıyla bir mektup yayımlandı. Vedat Nedim Tör'ün daha önce Hindistan Sefareti vasıtasıyla gönderdiği mektuba benzeyen bu mektupta Türkiye'ye de bir yavru fil göndermesi talep edilmekteydi. Altında “Yüzün üzerinde imza ile alınan bu mektubu aynen bastıkları" belirtilmiştir.[3]

Mektubun ardından Doğan Kardeş dergisinde "Fil gelsin mi, gelmesin mi" konulu bir karikatür yarışması başlatıldı. Derginin her sayısında gönderilen karikatürlerden seçilenler ve fil öyküleri yayımlandı.

Doğan Kardeş'in, 14 Aralık 1950 tarihli 220. sayısında "Müjde! Müjde! Müjde! Fil Geliyor!” başlığı ile yayımlanan haber göre Nehru, dönemin Türkiye Cumhuriyeti başbakanı Adnan Menderes'e Türk çocuklarının ricasını kabul ettiğini, beş yaşında ve bir ton ağırlığındaki Mohini (Şirin) adlı bir yavru filin Hindistan'dan gemi ile yola çıktığını yazmış;[3] ayrıca Türk çocuklarına bir not ileterek Mohini'nin Hint çocuklarından bir hediye olduğu belirtmişti.

Birdanem soyadını alışı

Doğan Kardeş dergisinde 21 Aralık 1950'de duyurulan bir yarışma ile Mohini'ye bir soyadı belirlenmiştir. Dergiye gönderilen beş yüz kadar öneri arasından Sevim Nart'ın önerdiği "Birdanem" adı, Mohini'nin soyadı olarak kabul edildi.[1]

İstanbul'a gelişi

Mohini, bakıcısı Sultan Muhammed ile birlikte İtalyan bandıralı Rosalind şilebi ile Türkiye'ye geldi. Gemi, 25 Aralık 1950'de İstanbul'a ulaştı. Mohini, Dolmabahçe rıhtımına vinçle kafesinin içinde indirildi. Halk, Mohini'yi görmek için akın etti.

Mohini için yapılan karşılama töreninde Hindistan Büyükelçisi ve İstanbul Valisi birer konuşma yaptı. Mohini, Taksim'e götürüldü ve Cumhuriyet Anıtı'na hortumuyla çelenk bıraktı. Karşılama törenini ve anıta çelenk koyma, ertesi gün bir­çok köşe yazarı tarafından eleştirildi.[7]

Basının büyük ilgi gösterdiği karşılamanın ardından Mohini Spor ve Sergi Sarayı’ndaki Sümerbank Pavyonu’nda ziyaretçilere gösterildi.

Mohini ve İstanbul'da onu karşılayan çocuklar Doğan Kardeş dergisinin 11 Ocak 1951 tarihli sayısının kapağında Selma Emiroğlu'nun çizimi ile yer almıştır.

Ankara'ya gelişi

Mohini, o dönemde Türkiye'de başka şehirde bir Hayvanat Bahçesi olmadığı için 28 Aralık akşamı özel bir vagonda bindirilerek trenle Ankara'ya gönderildi. Başkente 29 Aralık sabahı vardı. Yüzlerce çocuk tarafından karşılanan fil, Gazi Hayvanat Bahçesi müdürü Necdet Pençe'ye teslim edildi.[5] Mohini, Ankara’ya gidişinden sonra gündemden uzaklaşmış, zaman zaman çeşitli vesilelerle hatırlanmış, Azadi adı fille kavgası, Azadi’nin gebe olması, dış gebelik ihtimali gibi haberlerle ulusal gazetelerde gündeme gelmiştir.[3]

Azadi ve Şirin

Pakistan’ın Büyükelçilik Basın Ataşeliği 8 Nisan 1950’de Pakistan hükumetinin de Türk çocuklarına bir yavru fil hediye ettiğini duyurdu. Azadi (Hürriyet) isimli dişi yavru fil Aralık ayı başında Doğu Pakistan'dan (günümüzde Bangladeş) hareket eden bir gemi ile İstanbul'a getirilmiştir.[7] 12 Ocak 1951’de önce İstanbul Dolmabahçe Rıhtımı’na getirilmiş; ardından Samsun Postası’na bağlanan bir özel vagonla Ankara'ya götürülerek Atatürk Orman Çiftliği istasyonunda indirilmiştir.

1972'de dişi bir Afrika fili olan Şirin adlı fil de Hayvanat Bahçesine gelmiş ve böylece Mohini, Ankara'da Azad ve Şirin ile birlikte yaşamıştır.

Ölümü

Mohini, 5 Haziran 1996'da Ankara'da öldü.[8] Testere ile üçe bölünerek gömüldü.

Kemikleri, 2002 yılında bilimsel araştırma için Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Ana Bilim Dalı’ndan öğretim görevlileri tarafından laboratuvarlarına götürüldü.[4] Üç parçaya ayrılan iskeletin kemikleri 2008'de birleştirildi. 2009'da Erzincan'ın Kemaliye ilçesinde Hacı Ali Akın Meslek Yüksekokulu girişine kurulan Prof. Dr. Ali Demirsoy Doğa Tarihi Müzesi'ne götürülerek orada kuruldu.

Popüler kültüre etkisi

Mohini, Türkiye'ye geldiği dönemde halk arasında da o denli bilinir olmuştur ki Mohini markalı ürünler üretilerek, piyasaya sürülmüştür.[3]

1950'li yıllarda Türkiye'de "Mohini" kelimesi iri yarı ve şişman insanlar için bir lakap olarak kullanılır olmuştur. 1950’lerin tanınmış do­landırıcılarından Kazım Çalışır’ın ve Ankaralı gaze­teci ve foto muhabiri Rıfat Atamtürk’ün lakabı Mohini’dir.[7] Orhan Pamuk’un Kafamda Bir Tu­haflık adlı romanında da lakabı Mohini olan bir karakter vardır.[9]

Kaynakça

  1. ^ a b "Türkiye'nin ilk filinin hikâyesi: Şeker Fil Mohini". Tersdergi.com. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Mohini". Sivrihisar.com.tr. 17 Mayıs 2021. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  3. ^ a b c d e f g Sezgin, Gülsüm (2019). "Türkiye'de çocuk dergileri ve gündem belirleme: Doğan Kardeş Dergisi örneği". Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  4. ^ a b "Belki Şehre Bir Fil Gelir: Mohini". Lavarla - Alternatif Ankara Hayatı!. 27 Haziran 2016. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  5. ^ a b "Şeker Fil Mohini". Ergir.com. 14 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  6. ^ Kavukçuoğlu, Deniz (11 Nisan 2015). "Mohini'nin Öyküsü". Cumhuriyet. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  7. ^ a b c "Hindistanlı Mohini Pakistanlı Azadi'ye karşı – #tarih". 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  8. ^ Civelekoğlu, Levent (24 Aralık 2013). "etc.: 63 YIL ÖNCE BUGÜN YAVRU FİL "MOHİNİ" İSTANBUL'A GELMİŞTİ". etc. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022. 
  9. ^ Pamuk, Orhan (Aralık 2014). Kafamda bir tuhaflık. 2. baskı. İstanbul. ISBN 978-975-08-3088-4. OCLC 904341810. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun Atuf Kansu</span> Türk yazar, şair ve doktor

Ceyhun Atuf Kansu, Türk yazar, şair ve doktor.

Yaşar Nabi Nayır, Türk şair, yazar ve yayıncıydı.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Orman Çiftliği</span> Ankarada bir çiftlik

Atatürk Orman Çiftliği, 1925 yılında Ankara'nın batısında Yenimahalle'de bulunan, Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından parça parça ve farklı bireylerden satın alınan arazi üstünde onun talimatı ile kurulan ve Türk tarımına öncülük eden çiftliktir.

<span class="mw-page-title-main">Duygu Asena</span> Türk yazar ve kadın hakları savunucusu

Duygu Asena, Türk gazeteci ve yazar, kadın hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Fil</span> hortumlu bir memeli hayvan

Fil, hortumlular takımının filgiller (Elephantidae) familyasını oluşturan memeli bir hayvandır. Geleneksel olarak Asya fili ve Afrika fili olmak üzere iki türü tanınır; ancak bazı kanıtlara dayanarak Afrika savan fili ile Afrika orman filinin de iki ayrı tür olduğu öne sürülür. Filler, Sahra altı Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya'da bulunur. İçinde mamutlar ve mastodonlar gibi soyu tükenmiş türleri de barındıran hortumlular takımından günümüzde soyunu sürdüren bir tek filler kalmıştır. Karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika filinin erkeği 4 m boya ve 7.000 kg ağırlığa ulaşabilir. Fillerin dikkat çekici ve ayırt edici özellikleri arasında, nesneleri yakalamak gibi çeşitli amaçlar için kullanılan uzun hortumları başta gelir. Uzun ve sivri olan kesici dişlerini nesneleri taşımak, yeri kazmak için kullanırlar. Fildişinin kaynağı olan bu kesici dişler aynı zamanda dövüşürken silah olarak da kullanılır. Filin büyük ve geniş kulakları vücut ısısını kontrol etmeye yarar. Afrika fillerinin kulakları daha büyük olur ve sırtları içbükeydir. Asya fillerinin ise kulakları daha küçük olur ve sırtları dışbükey ya da düzdür.

<span class="mw-page-title-main">Hayvanat bahçesi</span> genellikle her tür hayvanın doğal şartlarda beslendiği, korunduğu, sergilendiği büyük bahçe

Hayvanat bahçeleri, farklı coğrafyalara ait hayvanların, doğal veya yapay engellerle sınırlandırılmış alanlarda kent insanlarıyla buluşturulduğu mekanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara kedisi</span> Kedi cinsi

Ankara kedisi veya Angora kedisi, dünyaca tanınan bir kedi ırkı. Ana yurdu Ankara olan Ankara kedisi, en eski uzun kıllı kedi soylarından birisidir.

<i>Su aygırı</i> su hayvanı

Su aygırı veya Hipopotam, çift toynaklılar (Artiodacyla) takımının su aygırıgiller (Hippopotamidae) familyasından, geviş getirmeyen, iri gövdeli otçul bir memeli. Bu familyanın diğer mevcut türü ormanda yaşayan cüce suaygırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Selahattin Hilav</span> Türk çevirmen, felsefeci

Abdullah Selahattin Hilav, Türk felsefeci, yazar ve çevirmen.

Ahmet Şerif (Şerifov) Türk yazar ve şair.

Selma Emiroğlu Aykan, Türk karikatürcü, operacı, şan pedagogu.

Adalet Cimcoz,, Türk dublaj ustası, mütercim, sanat eleştirmeni, dedikodu yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Nedim Tör</span> Türk siyasetçi

Vedat Nedim Tör,, Türk siyasetçi, yazar ve gazeteci.

<i>Doğan Kardeş</i> Türk çizgi roman/çocuk dergisi

Doğan Kardeş, Türkiye'de 1945-1993 arasında aralıklar ile yayınlanmış popüler çocuk dergisidir. 2008-2011 arasında çizgi roman ve manga dergisi olarak yayınlamıştır.

Namağlup Tek Şampiyon Beşiktaş Dergisi veya kısaca Beşiktaş Dergisi, Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün resmi yayın organıdır. Beşiktaş Kulübü ayrıca daha alt yaş grupları için Yavru Kartal Dergisi'ni de çıkartmaktadır. Türkiye'de yayın hayatına ilk başlayan spor dergisi olan Beşiktaş Dergisi ile dünyanın ve yine Türkiye'nin ilk çocuk spor dergisi Yavru Kartal Dergisi, Beşiktaş bünyesinde hazırlanan içeriğiyle yayın hayatına devam etmektedir. Daha önce iki ayrı dergi olarak her ay piyasaya sunulan Beşiktaş ile Yavru Kartal dergileri, 1 Ağustos 2011 tarihinden itibaren birlikte piyasaya sunulmaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Heck atı</span> at cinsi

Heck atı, nesli tükenmiş yabani at olan tarpana benzeyen bir at ırkı.

<span class="mw-page-title-main">Knut (kutup ayısı)</span> Berlin Hayvanat Bahçesinde doğan kutup ayısı

Knut, Berlin Hayvanat Bahçesinde doğan kutup ayısı. Doğumunda annesi tarafından reddedilmesi sonucu hayvanat bahçesi görevlileri tarafından yetiştirildi. Berlin Hayvanat Bahçesinde otuz yıldan fazla süredir bebekliği aşana kadar hayatta kalmayı başaran ilk kutup ayısı yavrusuydu. Knut'un uluslararası bir tartışma konusu olmasının ardından, hayvanat bahçesi turistik ve ticari başarı elde etti. Alman gazetesi Bild bir hayvan hakları aktivistinin yavrunun hayvanat bahçesinde tutulmasını kınayan bir sözünü yayımlayınca; dünya genelindeki hayranları, onun insanlar tarafından yetiştirilmesini desteklemek için harekete geçti. Çocuklar hayvanat bahçesinin dışında protestolar yaptı ve dünyanın dört bir yanından sempati ifade eden e-postalar gönderildi.

Mehmet Kazım Nami Duru, Türk asker, eğitimci ve siyasetçidir.

Güngör Tekçe, Türk şair, yazar. Daha çok şiirleri ile tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Panda diplomasisi</span>

Panda diplomasisi, Çin'in dev pandaları diplomasi aracı olarak diğer ülkelere gönderme uygulamasıdır. Pandalar, Çin'in ikili ilişkileri güçlendirmek istediği ülkelere gönderdiği diplomatik hediyelerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.