Aşı, belirli bir bulaşıcı veya malign hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Bir aşı tipik olarak hastalığa neden olan bir mikroorganizmaya benzeyen bir ajan içerir ve genellikle mikrobun zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarından, toksinlerinden veya yüzey proteinlerinden yapılır. Vücudun bağışıklık sistemi ajanı bir tehdit olarak tanır, yok eder ve bu sayede gelecekte karşılaşabileceği bu ajanla ilişkili mikroorganizmaları daha fazla tanır ve yok eder.
2020 (MMXX) Çarşamba günü başlayan yıl.
Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü 2 (SARS-CoV-2)'nin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İlk vaka ile Çin'in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde Kasım 2019 tarihinde karşılaşılmıştır. O zamandan bu yana yayılmaya devam etmiş ve dünya genelinde pandemiye neden olmuştur. Ancak bu pandemi geçtiğimiz yıl birçok ülkede sona ermiştir. 3 Mart 2020 itibarıyla dünya çapında ölüm oranı %3,4 olup, 12 Nisan 2024 tarihi itibarıyla Dünya'da 704.753.890 onaylanmış vaka, 675.619.811 iyileşen varken virüs nedeniyle 7.010.681 hasta öldü.
COVID‑19 aşısı, COVID-19 hastalığına karşı kazanılmış bağışıklık sağlamayı amaçlayan bir biyoteknoloji ürünüdür.
Uğur Şahin, Türk-Alman immünolog, onkolog, akademisyen, bilim ve iş insanı. Mainz merkezli biyoteknoloji şirketi BioNTech'in kurucu ortağı ve CEO'su olan Şahin aynı zamanda Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı BioNTech ve Pfizer şirketlerinin iş birliğinde geliştirilen COVID-19 aşısı. Dünya Sağlık Örgütü tarafından sıkı düzenleyici kurumlar olarak tanımlanan kurumlardan acil kullanım onayı ve düzenli kullanım onayı alan ilk COVID-19 aşısıdır. Etkin maddesi tozinameran adıyla bilinmektedir.
BioNTech SE, Almanya merkezli halka açık biyoteknoloji şirketi. Çeşitli hastalıkların tedavisi için hastaya özgü yaklaşım ile aktif immünoterapiler üretmektedir. Kanser immünoterapisi için mRNA tabanlı ilaçlar, bulaşıcı hastalıklar için aşılar ve nadir hastalıklar için protein tedavileri geliştirmektedir.
Sinovac Biotech, 1993 yılında Weidong Yin tarafından kurulan ve bulaşıcı insan hastalıklarına karşı koruma sağlayan aşıların araştırılması, geliştirilmesi, üretimi ve satılmasına odaklanan bir biyofarmasötik şirketidir. Şirketin merkezi Pekin, Çin'dedir.
CoronaVac, Çinli biyofarmasötik şirketi Sinovac tarafından geliştirilen inaktif bir COVID-19 aşısıdır. 2020'nin ortalarından itibaren Faz III klinik araştırmalarından geçmeye başlayan aşı, klinik sonuçlar açıklanarak Faz III aşamasını tamamlamıştır. 2 ile 8 derece sıcaklığında buzdolabında saklanabilmektedir.
RNA aşısı veya mRNA aşısı, sentetik RNA moleküllerini insan hücrelerine transfer eden yeni bir aşı türüdür. Burada genetik malzemenin nakli (transfeksiyon) söz konusudur. RNA, hücrenin içine girdikten sonra mRNA olarak çalışır ve hücreyi yeniden programlayarak, hücrenin normalde patojen veya kanser hücreleri tarafından üretilen yabancı proteini üretmesini sağlar. Ardından bu protein molekülleri vücudun uyumlayıcı bağışıklık tepkisini harekete geçirir, böylece vücut, proteinin içindeki patojenleri ya da kanser hücrelerini yok etmeyi öğrenir. Kırılgan mRNA iplikçiklerini korumak ve bunların insan hücreleri tarafından emilmesini kolaylaştırmak için mRNA molekülleri bir ilaç taşıyıcı sistemiyle kaplanır.
Katalin Karikó, Macar biyokimyager ve bilim insanı. Almanya merkezli biyoteknoloji şirketi olan BioNTech'te kıdemli başkan yardımcısı olan Karikó, Pfizer-BioNTech'in ortaklaşa geliştirdikleri COVID-19 aşısının temel aldığı mRNA teknolojisini geliştirmesi ile tanınmaktadır. COVID-19'a karşı etkili mRNA aşılarının geliştirilmesini sağlayan nükleozit baz modifikasyonlarına ilişkin keşfi nedeniyle Drew Weissman ile birlikte 2023 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.
Türkiye'de COVID-19 aşılaması, Sağlık Bakanlığı tarafından CoronaVac aşısına "Acil Kullanım Onayı" verilmesinin ardından 14 Ocak 2021'de başladı.
COVIran Barakat, İran devletine ait Shifa Pharmed Sanayi Grubu tarafından geliştirilen bir COVID-19 aşısıdır.
Vaxzevria adı altında satılan AstraZeneca COVID-19 aşısı Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca tarafından geliştirilmiş bir COVID‑19 aşısıdır. Eski Adı : Azd1222
Türkmenistan'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. 3 Ocak 2020 tarihi itibarıyla Türkmenistan hükûmeti DSÖ'ye herhangi bir vaka bildirmedi. Ülkede COVID-19'a yönelik Devlet İstatistik Kurumu ve Sağlık Bakanlığı tarafından herhangi bir güncelleme yayınlanmıyor. Türkmenistan'da 11 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla herhangi bir vaka tespit edilmediği söyleniyor.
Tıbbi terimlerle bir hatırlatma dozu, pekiştirme dozu, takviye dozu veya rapel bir aşının daha önceki (primer) bir dozdan sonra fazladan uygulanmasıdır. İlk bağışıklamadan sonra bir hatırlatma enjeksiyonu veya bir hatırlatma dozu, bağışıklık kazandırıcı antijene yeniden maruz kalmadır. Bu antijene karşı hafıza zamanla azaldıktan sonra, o antijene karşı bağışıklığı tekrar koruyucu seviyelere yükseltmesi amaçlanır. Örneğin, tetanoz aşısı hatırlatıcıları genellikle her 10 yılda bir önerilir; çünkü tetanoza özgü bellek hücreleri işlevlerini kaybeder veya apoptoza uğrar.
Razi Co-Pars, İran devletine ait Razi Aşı ve Serum Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen bir COVID-19 aşısıdır. COVIran bereketin sonra İran'ın tamamen yerli ikinci COVID-19 aşısıdır. Aşının hayvanlar üzerindeki denemesi başarılıydı. Razi Co-Pars Dünya Sağlık Örgütü standartlarına uygun olarak üretilmiştir. Aşı aynı zamanda hem enjeksiyon ve hem solunum sistemi ile uygulanan dünyanın ilk çift uygulamalı aşısıdır.
Drew Weissman, Amerikalı immünolog ve bilim insanı. Weissman mRNA alanındaki çalışmaları ile BioNTech/Pfizer'in ortaklaşa ürettikleri mRNA aşıları'nın geliştirilmesine yardımcı oldu. Ayrıca Pensilvanya Üniversitesi Parelman Tıp Fakültesinde profesör olarak ders vermektedir. COVID-19'a karşı etkili mRNA aşılarının geliştirilmesini sağlayan nükleozit baz modifikasyonlarına ilişkin keşfi nedeniyle Katalin Karikó ile birlikte 2023 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.
COVAX-19, ticaret adıyla SpikoGen, İran ve Avustralya devletlerine ait Vaxine ve CinnaGen şirketleri tarafından geliştirilen bir COVID-19 aşısıdır. Spikogen alt ünite aşılardandır. Bu tip aşılarda, patojenin genomunun veya proteomunun, vücudun söz konusu patojene bağışıklık geliştirmesini sağlayacak parçalarının aşı olarak kullanılması söz konusudur. Aşının hayvanlar üzerindeki denemesi başarılıydı. COVAX-19 aşısı İran'da üçüncü doz olarak kullanılması onaylandı.
Jcovden markası altında satılan Janssen COVID‑19 aşısı, Hollanda'nın Leiden kentindeki Janssen Vaccines ve Belçikalı ana şirketi Janssen Pharmaceuticals tarafından geliştirilen bir COVID‑19 aşısıdır.
