İçeriğe atla

Model roket motoru sınıflandırması

Ölçek için hem İngilizce hem de Metrik cetvelli birkaç model roket motoru.

Model roketler ve yüksek güç roketlerine yönelik motorlar, A (en küçük motor olsa da ½A, ¼A ve ⅛A motorlar da mevcuttur)dan en büyük O ya kadar bir dizi harfle belirlenmiş aralıktaki toplam itici kuvvete göre sınıflandırılır. A sınıfının toplam itici kuvveti 1.26 newton-saniye ile 2.5 N•s arasındadır. Her bir sınıf önceki sınıfın toplam itici kuvvetinin iki katı olduğundan B sınıfının toplam itici kuvveti 2.51 - 5.00 N•s olur. Amatör roketçilik (bu bağlamda, amatör terimi roketçinin ticari bir müesseseye ya da devlet kurumuna bağlı olmadığını işaret etmektedir[1]) alanında O nun ötesinde sınıflandırılmış motorlar da vardır.

Belirli bir motor için itici kuvvet tanımlaması alfabetik koda dayanmaktadır. Örneğin, (M) harfi toplam itici kuvvetin 5,120.01 ile 10,240.00 N•s itici kuvvet arasında olduğunu gösterir.

Model roket motor kodları

Belirli bir motor için tanımlama C6-3 gibi görünür. Bu örnekte, (C) harfi motorun toplam itici kuvvetini, kısa çizgiden önceki (6) rakamı ortalama itme kuvvetini newton olarak ve kısa çizgiden sonraki (3) rakamı ise motor yanışının sonundan fırlatma barutu (kurtarma sistemini açmak için tasarlanan bir gaz jeneratörü bileşimi, genellikle karabarut)nun ateşlenmesine kadar olan gecikmeyi gösterir. Dolayısıyla, bir C6-3 motoru 5.01 - 10 N•s arasında itici kuvvete, 6 N ortalama itme kuvveti verimine ve yakıtın bitişinden 3 saniye sonra fırlatma barutunun ateşlenme özelliğine sahiptir.

Sınıfa göre motor itici kuvveti

  Sınıf Toplam İtici Kuvvet
(N•s)
Uzay Aracı ya da Roket(ler) US Gereklilikler
A1.26–2.50
B2.50–5.00
C5.00–10.0
D10.0–20.0
E20.0–40.0
F40.0–80.0
G80.0–160
H160–320Tripoli ya da NAR tarafından verilen Seviye 1 Sertifikasyonu gerekir
I320–640
J640–1,280Tripoli ya da NAR tarafından verilen Seviye 2 Sertifikasyonu gerekir
K1,280–2,560
L2,560–5,120
M5,120–10,200Tripoli ya da NAR tarafından verilen Seviye 3 Sertifikasyonu gerekir
N10,200–20,500
O20,500–41,000
P41,000–81,900FAA/AST Ruhsat ya da Lisansı gerekir
Q81,900–164,000
R164,000–328,000
S328,000–655,000
T655,000–1,310,000
U1,310,000–2,620,000Apollo fırlatma kaçış roketi
V2,620,000–5,240,000
W5,240,000–10,500,000
X10,500,000–21,000,000
Y21,000,000–41,900,000Delta II
GEM-40
Z41,900,000–83,900,000
2Z83,900,000–168,000,000
3Z168,000,000–336,000,000
4Z336,000,000–671,000,000
5Z671,000,000–1,340,000,000Uzay mekiği katı yakıtlı itici motoru
6Z1,340,000,000–2,680,000,000Falcon 9 v1.1
7Z2,680,000,000–5,370,000,000Delta IV Heavy
8Z5,370,000,000–10,700,000,000Uzay mekiği
Saturn V

Ayrıca bakınız

Yararlanılan kaynaklar

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roket</span> itiş için kullanılan pirokinetik motor; yanıcı silah için bkz. Q2037215

Roket bir uzay aracı, hava aracı, araç, atkı veya bombadır. Roket, roket motorundan itme gücü elde eder. Roket motoru egzozu tamamen roket içinde taşınan roket itici yakıtından oluşur. Roket motorları etki ve tepki ile çalışır ve sadece egzozlarını yüksek hızda ters yönde dışarı atarak roketleri ileri doğru iter ve bu nedenle uzay boşluğunda çalışabilir. Etimolojik kökeni İtalyancada "bobin" anlamına gelen rocchetto olup, silindirik şekil benzerliğinden ötürü modern anlamında sahiplenilen kelimenin kullanımı 20. yüzyıl başlarında savaş gemilerinin öz itmeli ateşleme mermilerine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumuna göre Türkçeye Fransızca roquette kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saturn V</span>

Satürn V ABD yapımı insan taşıyabilen kullan at roket olup, NASA'nın Apollo ve Skylab programlarında 1967 ile 1973 arasında kullanılmıştır. Bu çok kademeli sıvı yakıtlı fırlatma aracını NASA 13 kez Kennedy Uzay Merkezi - Florida'dan hiçbir mürettebat veya yük kaybı olmadan fırlatmıştır. Kullanılabilirliği olan en uzun, en ağır ve en güçlü roket olup halen en ağır fırlatma aracı kapasitesi rekorunu elinde tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">N1 roketi</span>

N1 Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.

<span class="mw-page-title-main">Model roket</span>

Aynı zamanda, düşük güç roketi olarak da bilinen model roket alçak irtifalara ulaşmaya göre tasarlanan ve çeşitli yöntemlerle kurtarılan küçük bir roketdir.

Şeker itici yakıtı model roketler için yapılan ve yakıt olarak şeker ve oksitleyici içeren bir roket itici yakıtı çeşididir. İtici yakıt üç bileşene ayrılabilir: yakıt, oksitleyici ve katkı maddeleri. Yakıt şekerdir; en yaygın kullanılan şeker sakkarozdur. En yaygın oksitleyici ise potasyum nitrat (KNO3)dır. Katkı maddeleri ya katalizör olarak ya da havalanış veya uçuş estetiğini artırmak amacıyla birçok farklı madde olabilir. Geleneksel şeker itici yakıt formülasyonu genellikle 65:35 oksitleyici - yakıt oranında hazırlanır.

Karabarut roket motoru bir model roketi, içerisindeki karabarutun çok hızlı bir biçimde yanması sayesinde fırlatır. Karabarut roket itici yakıtları odun kömürü, kükürt, potasyum nitrat ve bağlayıcı olarak kullanılan dekstrin den oluşur. Karabarutun yanma oranını değiştirmek için her bir bileşenin miktarında düzenlemeler yapılabilir.

Özgül itici kuvvet roket ve jet motorlarının verim oranını tanımlamak için kullanılan bir yöntemdir. Kullanılan itici yakıt miktarı ile ilgili olarak itici kuvvetin türevini belirtir. Başka bir deyişle, itme kuvveti birim zamanda kullanılan itici yakıt miktarına bölünür. İtici yakıt "miktarı" kütlece verilirse, bu durumda özgül itici kuvvet hız birimine sahip olur. İtici yakıt miktarı ağırlıkça verilirse, o zaman da özgül itici kuvvet zaman birimi ile ifade edilir. Özgül itici kuvvetin iki sürümü arasındaki dönüşüm sabiti g dir. Özgül itici kuvvet ne kadar yüksekse, belirli bir itme kuvveti için gerekli itici yakıt akış hızı o kadar az olur ve bu durumda Tsiolkovsky roket denkleminde bahsi geçen delta-v için roketin daha az itici yakıta ihtiyacı olur.

<span class="mw-page-title-main">Katı yakıtlı roket motoru</span>

Katı yakıtlı roket motoru yakıt ve oksitleyicisi katı fazda olan bir roket motoru türüdür. Askerî füze sistemlerinde, uydu fırlatma sistemlerinde ve hava yastıklarında kullanılmaktadır. Çinliler tarafından geliştirilmiştir ve 13. yüzyılın başlarından itibaren Çinliler, Persler, Moğollar ve Hintler tarafından savaşlarda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Su roketi</span>

Su roketi tepki kütlesi olarak su kullanılan bir model roket türüdür. Basınçlı kap—roketin motoru— olarak genellikle plastik bir meşrubat şişesi kullanılır. Su basınçlı bir gazla genellikle basınçlı hava kullanılarak dışarıya doğru atılır. Su roketi Newton'un üçüncü hareket yasasına iyi bir örnektir.

Herhangi bir nesnenin bir kuvvet tarafından boşluğa atılması olayında atılan nesneye atkı denir. Nesnenin boşlukta izlediği yola atkı yolu denir, atkı yolu eğik atışta cismin izlediği yoldur. Hareketin matematiksel denklemleri atkı yörüngesiyle incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Roket motoru</span>

Roket motoru, genellikle yüksek sıcaklıktaki gaz olan yüksek hızlı itici bir sıvı jeti oluşturmak için tepkime kütlesi olarak depolanmış roket itici gazlarını kullanır. Roket motorları, Newton'un üçüncü yasasına göre kütleyi geriye doğru fırlatarak itme üreten tepki motorlarıdır. Çoğu roket motoru, gerekli enerjiyi sağlamak için reaktif kimyasalların yanmasını kullanır, ancak soğuk gaz iticileri ve nükleer termal roketler gibi yanmayan biçimleri de mevcuttur. Roket motorları tarafından tahrik edilen araçlara genellikle roket denir. Roket araçları, çoğu yanmalı motorun aksine kendi yükseltgen taşır, bu nedenle roket motorları, uzay aracını ve balistik füzeleri itmek için bir boşlukta kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Amatör roketçilik</span>

Deneysel roketçilik ya da amatör deneysel roketçilik olarak da bilinen, amatör roketçilik, bu işle uğraşanların yakıtlarını denediği ve kendi roket motorlarını yaptığı, çok çeşitli tip ve ebattaki roketlerini fırlattığı bir hobidir. Hibrit roket motorları üzerindeki önemli araştırmalarından sorumlu olan amatör roketçiler çeşitli katı, sıvı ve hibrit itici yakıtlı motorları yapmakta ve bu motorlarla uçuş gerçekleştirmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Merlin (roket motoru ailesi)</span>

Merlin, SpaceX tarafından Falcon 1 ve Falcon 9 fırlatma araçlarında kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir roket motorları ailesidir. SpaceX, Merlin motorlarını ayrıca Falcon Heavy fırlatma aracında da kullanmayı planlamaktadır. Merlin motorları gaz-üreteci güç döngüsü içinde roket yakıtı olarak RP-1 ve Sıvı oksijen kullanır. Merlin motoru en başta denizden kurtar(ıl)ma ve tekrar kullanım için tasarlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek güç roketçiliği</span>

Yüksek güç roketçiliği model roketçiliğe benzer bir hobidir. En önemli farkı daha yüksek itici kuvvet aralığında olan motorların kullanılmasıdır. Yüksek güç roketçiliği genellikle 50.000 feet ile 120.000 feet arasında yükseliğe sahiptir. Ulusal Yangın Önleme Derneği (NFPA) bir yüksek güç roketini; toplam ağırlığı 1500 gramdan daha fazla ve motor ya da motorlarının itici yakıtı 125 gramdan daha fazla ve/veya toplam itici kuvveti 160 Newton-saniyeden daha fazla olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pars Roket Grubu</span>

Pars Roket Grubu veya Pars Roket Takımı 2012 yılının Haziran ayında kurulmuş beş alt ekipten oluşan yüksek güç roketçiliği topluluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı itki sistemi</span> Uzay aracını ivmelendirmeye yarayan her türlü yönteme verilen ad

Uzay aracı itki sistemi ya da Uzay aracı sevk sistemi, uzay aracını ve uyduları ivmelendirmekte kullanılan her türlü yönteme verilen addır. Pek çok farklı yöntem bulunmaktadır. Her yöntemin bazı sakıncaları ve üstün tarafı vardır ve uzay aracı sevki etkin bir araştırma alanıdır. Ancak, günümüzdeki pek çok uzay aracı, aracın arkasından/geri tarafından bir gazı roket motoru çıkışı yüksek hızda geçirmek suretiyle itki/sevk üretir. Bu çeşit bir motora roket motoru denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hibrit yakıtlı roket</span>

Hibrit-yakıtlı roket, roket motorunda birbirinden farklı fazdaki farklı roket yakıtları kullanan bir rokettir. Bu yakıtlardan biri katı halde ve diğeri ise gaz ya da sıvı haldedir. Hibrit roketinin ortaya çıkışı 75 yıl öncesine kadar takip edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">RL10</span>

RL10, itici gazlar olan kriyojenik sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakan, Aerojet Rocketdyne tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen sıvı yakıtlı kriyojenik bir roket motorudur. Modern versiyonlar vakumda motor başına 110 kilonewton (25.000 lbf) kadar itme gücü sağlar. Atlas V'in Centaur üst fazı ve Delta IV'ün DCSS'si için üç RL10 versiyonu üretildi. Uzay Fırlatma Sisteminin Keşif Üst Fazı, OmegA roketinin üst fazı ve Vulcan roketinin Centaur V'i için üç versiyon daha geliştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Paramotor</span>

Paramotor, motorlu bir yamaç paraşütünün ("PPG") koşum takımı ve itici kısmının genel adıdır. İki temel tip paramotor vardır: ayakla fırlatma ve tekerlek fırlatma.

<span class="mw-page-title-main">Modüler roket</span> Çok kademeli roket türü

Modüler roket, görevden göreve değişebilen bileşenlere sahip bir tür çok kademeli rokettir. Bu tür birkaç roket; nakliye, üretim ve uçuş hazırlıkları için destek altyapısını optimize etme masraflarını en aza indirmek için birleşik modüller gibi benzer konseptleri kullanır.