İçeriğe atla

Moşe Dayan

Moşe Dayan
משה דיין
Genelkurmay Başkanıyken Moşe Dayan
Kişisel bilgiler
Doğum 20 Mayıs 1915
Degania Alef, Beyrut Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 16 Ekim 1981 (66 yaşında)
Tel Aviv, İsrail
Çocuk(lar) Yael Dayan
Ebeveyn(ler)
  • Deborah Zlotovsky (anne)
  • Şamuel Dayan (baba)
Ödülleri Légion d'honneur ("Şeref Nişanı")[1]
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı
Birimi
Komutası
Çatışma/savaşları

Moşe Dayan (İbranice: משה דיין‎ⓘ; 20 Mayıs 1915 – 16 Ekim 1981), İsrailli asker, devlet adamı ve halk figürü. Askerî kariyerine Haganah ve Palmaḥ'a subay olarak girerek başlamış Dayan, Süveyş Krizi sırasında komuta edeceği IDF Genelkurmay Başkanlığına atanıncaya kadar rütbeli olarak orduda hizmet vermeye devam etti. Knesset'in de bir üyesi olmuş Dayan, aynı zamanda İsrail'in hükûmet çatısı altında birçok misyon yürütmüş bir politikacıydı. Altı Gün Savaşı, Yıpratma Savaşı ve Yom Kippur Savaşı sırasında da Savunma Bakanı olarak görevine devam etti. Ayrıca Dayan, Menāḥem Begin hükûmeti için dışişleri bakanı olarak görev yaparken İsrail–Mısır arasında yapılan barış anlaşmasında da önemli katkılarda bulundu.

1900'lerde Zhashkiv, Ukrayna'dan Osmanlı İmparatorluğuna göçmüş Aşkenazi Yahudi–Yişuv bir ailede, 1915'te dünyaya geldi. "Bir elinde tüfek tutup tehlikelere karşı tetikte olan, diğer elinde zeytin dalı tutup barış arayan" şeklinde yorumlanmış kişiliğiyle Dayan, halk arasında Sabra'yı sembolize ediyordu. Genelkurmay Başkanıyken Moşe Dayan, IDF'in ruhunu ve imajını oluşturanlardan biri oldu; halk arasında ordunun girişim, inisiyatif ve nitelik yönünden yükselmesini sağlayanlardan biri olarak görüldü. Aynı zamanda halk tarafından Altı Gün Savaşı'nda elde edilen zaferin yine Dayan'ın stratejik dehâsı sayesinde olduğuna inanıldı ve zamanla toplumsal bir ikon haline geldi.

İlk yılları ve ailesi

Küçük Moşe, annesi ve babasıyla birlikte, 1918

Moşe Dayan, 1890'ların sonlarında ve 1900'lerin başlarında Rus İmparatorluğu'ndaki Yahudilere yönelik yapılan pogrom ve zulümden kurtulmak için o dönemde Osmanlı'nın kontrolündeki Vadedilmiş Topraklar'a göçmüş bay Şamuel Dayan (1891–1968) ve bayan Deborah Zlotovsky'nin (1890–1956) üç çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Baba Şamuel, bir grup bedevi haydut tarafından öldürülen yakın dostu Moşe Barsky'nin anısına oğlunun adını Moşe koydu.[2]

Ölümü ve Mirası

Telem partisi 1981 seçimlerinde iki sandalye kazandı ancak Dayan kısa bir süre sonra Tel Aviv'de ağır bir kalp krizinden öldü. 1980 yılında kendisine kolon kanseri teşhisi konduktan sonra sağlık durumu 1980'den beri kötüydü. Büyüdüğü yer olan Moshav'daki (toplu köy) Nahalal'a gömüldü. Ölümünün ardından, Lubavitcher Rebbe, Haham Menahem Mendel Schneerson, Dayan onuruna bir yıl boyunca kadiş anma töreninin yapılmasını ayarladı.[3] Dayan özel eşyalarının korumasını miras bıraktı. 2005 yılında göz bandı eBay'de 75.000 ABD dolarından başlayan bir teklifle satışa sunuldu.[4]


Popüler kültür

Kurtlar Vadisi Filistin filminde Erdal Beşikçioğlu'nun canlandırdığı Moşe Ben Eliezer karakterinin Moşe Dayanı temsil ettiği düşünülmektedir.

Kaynakça

  1. ^ Friedländer, Saul (2016). Where Memory Leads: My Life. Other Press, LLC. s. 35. ISBN 978-1590518090. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2021. 
  2. ^ מספר מקורות, בהם הביוגרפיה "משה דיין" מאת שבתי טבת, נוקבים בתאריך 4 במאי 1915. עם זאת, התאריך המקובל על משפחת דיין, והחקוק על מצבתו של משה דיין, הוא 20 במאי.
  3. ^ "Rebbe", Telushkin, Joseph. HarperCollins 2014, p. 135
  4. ^ "Moshe Dayan's eye patch on sale". BBC News. 25 Temmuz 2005. 18 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024. 
Önce gelen:
Mordehay Maklef		İsrail'in Genelkurmay Başkanı
1953–1958 		Sonra gelen:
Haim Laskov
Önce gelen:
Levi Eşkol		İsrail'in Savunma Bakanı
1967–1974 		Sonra gelen:
Şimon Peres
Önce gelen:
Yigal Allon		İsrail'in Dışişleri Bakanı
1977–1979 		Sonra gelen:
İzak Şamir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Altı Gün Savaşı</span> 1967 yılında İsrail ile Arap ülkeleri arasında yapılan savaş

Altı Gün Savaşı ; diğer adlarıyla 1967 Arap-İsrail Savaşı, Üçüncü Arap-İsrail Savaşı, Altı Günün Savaşı veya Haziran Savaşı, 5 Haziran 1967 Pazartesi, İsrail ile Arap komşuları Mısır, Ürdün ve Suriye arasında başlayan ve 6 gün süren savaşa verilen addır. Arap İttifakı'na Irak, Suudi Arabistan, Sudan, Tunus, Fas ve Cezayir de asker ve silah yardımıyla katılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">David Ben-Gurion</span> İsrailin ilk başbakanı

David Ben-Gurion veya David Grün, İsrail'in ilk başbakanı ve İsrail Devleti'nin kurucusudur. 14 Mayıs 1948'de Tel Aviv'de İsrail Bağımsızlık Bildirgesi'ni okumuş ve 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda ülkenin liderliğini yapmıştır. 1942 yılında New York'ta düzenlenen Biltmore Konferansı'nın programını hazırlayan kişi oldu. Ayrıca Gurion, hükûmetteki görevinden ve daha sonra Knesset'ten ayrıldıktan sonra Ulusun Atası payesi ile onurlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Golda Meir</span> 4. İsrail başbakanı

Golda Meir, İsrailli öğretmen, kibbutznik, devlet kadını, politikacı ve İsrail'in dördüncü başbakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">İzak Rabin</span> 5. İsrail başbakanı

İzak Rabin, İsrailli asker ve politikacı. İsrail’in 5. Başbakanı olan Rabin, 1974-77 yılları arasında ve 1992 ile 1995 yılındaki suikastına kadar olan süre olmak üzere iki dönem başbakanlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Savunma Kuvvetleri</span> İsrailin tüm askeri güçleri

İsrail Savunma Kuvvetleri (İSK; İbranice: צְבָא הַהֲגָנָה לְיִשְׂרָאֵל

<span class="mw-page-title-main">Uzi Narkiss</span>

Uzi Narkiss, İsrailli asker ve general. Altı Gün Savaşı sırasında Merkez Bölgesi'nde İsrail Savunma Kuvvetleri'nin komutanı olarak görev yaptı.

Haganah, Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndaki Yahudi yerleşimlerini korumak amacıyla kurulan ve 1920–48 yılları arasında faaliyeti gösteren Yahudi paramiliter örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moşe Şaret</span> 2. İsrail başbakanı

Moşe Şaret, David Ben-Gurion'un başbakanlık yaptığı iki dönem arasında iki seneye yakın görev aldı. İsrail'in ikinci başbakanıdır (1954-1955).

<span class="mw-page-title-main">Ezer Weizman</span> 7. İsrail Cumhurbaşkanı

Ezer Weizman İsrailli siyasetçi, asker ve İsrail Devleti'nin 1993 - 2000 yılları arası 7. Başkanı. Weizman, aynı zamanda İsrail Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Savunma Bakanlığı da yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bene Israel</span>

Bene Israel 19. yüzyılda batıdan Mumbai, Pune, Ahmedabad ve Karaçi şehirleri ve yakınlarına göç eden bir grup Yahudidir. Bene Israel alt kıtanın en kalabalık Yahudi nüfusunu oluşturur ve bu grup Pakistan Yahudilerini de teşkil eder. Bene Israel'in anadili Marathi'nin bir kolu olan Yahudi Marathi'dir. Bene Israel halkının çoğu İsrail'e göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yoav Galant</span> İsrailli siyasetçi

Yoav Galant İsrailli siyasetçi ve bakan. Likud adına Knesset (Meclis) üyesi olan Galant, 2022'den bu yana İsrail Savunma Bakanı olarak görev yapıyor. Ayrıca, İsrail Savunma Kuvvetleri Güney Komutanlığı'nın eski komutanıdır. Ocak 2015'te yeni Kulanu partisine katılarak siyasete girdi. Knesset'e seçildikten sonra İmar Bakanı olarak atandı. 2018 yılı sonunda Likud'a katıldı. Galant ayrıca daha önce Göç İşleri ve Entegrasyon Bakanı ve Eğitim Bakanı görevlerinde de bulunmuştu.

<span class="mw-page-title-main">David Elazar</span>

David "Dado" Elazar, IDF'in dokuzuncu Genelkurmay Başkanı olmuş İsrailli askerdi. Yom Kippur Savaşının ardından istifa etti.

<span class="mw-page-title-main">Moşe Arens</span>

Moşe Arens, İsrailli havacılık mühendisi, araştırmacı, diplomat ve Likud üyesi politikacı. 1973-1992 ve 1999-2003 yılları arasında Knesset üyesi, üç kez Savunma Bakanı ve bir kez Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Arens, ayrıca İsrail'in ABD Büyükelçisi olarak görev yaptı ve Hayfa'daki Technion'da profesördü.

<span class="mw-page-title-main">Beni Gantz</span> İsrailli asker ve politikacı

Binyamin "Beni" Gantz, 2020'den itibaren İsrail Başbakanı yardımcısı olan ve Savunma Bakanı olarak görev yapan İsrailli politikacı ve eski asker.

<span class="mw-page-title-main">Israel Tal</span>

İsrail Tal, aynı zamanda Talik olarak da bilinir, tank savaşı bilgisine ve gelişmesine öncülük etmek için çalışan bir İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) generaliydi. İsrail'in Merkava tankının gelişmesine de öncülük etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Haim Bar-Lev</span>

Haim "Kidoni" Bar-Lev, İsrail'in devlet öncesi ve erken devlet dönemlerinde bir subay ve daha sonra bir hükümet bakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">IDF Sözcüsü Birimi</span>

IDF Sözcü Birimi, IDF Operasyon Müdürlüğü'nde bilgi politikası ve medya ilişkilerinden sorumlu birimdir. Birim, bir tuğgeneral ve Genelkurmay üyesi olan IDF Sözcüsü ve bir albay olan Sözcü Yardımcısı tarafından yönetilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.