Mizoloji

Bu maddenin Vikisözlük'e düşünülmektedir. Bir ansiklopedi maddesinden çok, bir sözlük maddesine benzeyen bu metni Vikisözlük kriterlerine göre düzenleyerek, Vikisözlük'e taşıyabilirsiniz.ara Eğer maddeyi düzenleyerek ansiklopedik bir yapıya kavuşturabilirseniz, bu uyarıyı lütfen kaldırınız.

Bilgi, muhakeme, argüman, söz anlamlarına gelen logostan nefret etme anlamına gelen kavram. Benzeri diğer bir kavram Mizosofi'dir.

Eski Yunanca μισέω (miséō, "nefret ediyorum") ve λόγος'tan (lógos, "bilgi, muhakeme") kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur.^[1]

Kelime ilk olarak John Richardson'ın 1819'da Kant'ın Logik (1800): Logic from the German of Emmanuel Kant adıyla çevrilen eserinin giriş bölümünde kullanılmıştır: "Bilimden nefret eden ama bu nedenle bilgelik dersini sevmeyen kişiye mizolog denir. Mizoloji genellikle bilimsel bilgi eksikliğinden ve buna eşlik eden bir tür kibirden kaynaklanır. Ayrıca bazen, başlangıçta bilimleri büyük bir gayret ve başarıyla geliştiren, ancak sonunda tüm bilgilerinden hiçbir tatmin bulamayanlar, mizoloji hatasına düşerler." ^[2]

Mizoloji Platon'un Devlet'inde ve Phaidon diyaloğunda gecmekte ve diyalogta mizantropi ile yan yana anılmaktadır. Platon'un Phaidon diyaloğunda mizoloji ifadesi iki yerde geçer:

"İnsanlardan olduğu gibi, akıl yürütmeden de nefret etme diye bir şey vardır.Açıkçası bundan daha kötü bir şey olamaz. Akıl yürütmeden nefretle insanlardan nefret aynı koşullar altında ortaya çıkar.İnsanlardan nefret etme, bir insana safça, aşırı derecede güvenip onu tamamen doğru ve inanılmaya değer bir insan kabul ettikten sonra, bu insanın ikiyüzlü ve sanıldığından çok farklı bir insan olduğu görülünce başlar. Böylesi bir şey çok yakınımız olduğuna inanılan insanlarda başımıza geldiğinde, herkesten nefret edilir ve hiç kimsenin doğru olmadığına inanılır."^[3]... "Phaidon! Eğer doğru, anlaşılır akıl yürütmeler varsa, bunlar, hep aynı kalmalarına rağmen, bazen doğru bazen yanlış olabilirler. Bu durumda kendilerini suçlu görmek yerine başkalarını suçlamak, suçu argümanda görerek ve sonrasında bütün akıl yürütmelerden nefret ederek onları değersiz kılacak, bu sayede de hakikatten uzaklaşıp bu bilgiden yoksun kalacak insanların yaptıkları saçma değil midir?" ^[4]

Soktares'e göre mizoloji kişilerin ölmeden önce kurtulması gereken şeydir. Diyalogta geçtiği şekliyle Sokrates, ölüme mahkûm edilip cezanın infaz edilişinden önceki saatlerde öğrencilerine mizantropiyi bir kişinin doğru söylediğine inandığı bir diğer kişinin kötülüğünü ve güvenilmezliğini keşfettikten hiçbir insana güveninin kalmayışı ve söylediği hiçbir sözü kabullenmeyişi olarak tanımlar ve mizolojinin de benzer bir duygudan doğduğunu ifade eder.^[5] İki tür mizoloji veya logos nefreti vardır. Bunlardan ilki logostan hiçbir şekilde haberdar olmamaktan kaynaklanır. Diğeri ise logostan haberdar olduktan sonra oluşan güvensizlik ve hayalkırıklığı sebebiyle logosa karşı oluşan tepkisellikten doğmaktadır.^[6]

Logosun anlamı üzerine yirminci yüzyıl felsefesinde de tartışılmıştır. Logos'un hakikatle ilişkisi ve hakikat denilen şeyin de onu dillendiren failin içinde yer aldığı toplumsal sınıf ve doğuştan getirdiği ve eriştiği kimliklerle ilişkisi sorgulanmıştır.

Logosa yönelik felsefi sorgunun önemli bir örneğini Belçikalı kültür kuramcısı Luce Irigaray vermiştir.Irigaray'ın sorgusu bir tür logos nefretinden değil yapı itibarıyla logosu analiz etmeye yöneliktir.Logos erkekler tarafından kapalı bir dünya inşa etmeye hizmet etmiştir.^[7]

Daha kitlesel türde logos nefreti ise logosun felsefi analizinden değil logos dışı kaynaklara yer açmaktan kaynaklanmaktadır. Bunlardan en yaygını "cehaletin mutluluk olduğu"iddiasıdır.^[6]

Bir diğeri doğaüstü alana yer açmayı amaçlayan logos nefreti veya tiksintisidir. Bu durumda logosdan kitlenin şüphe etmesini sağlamak adına inanca, duyguya çok daha ağırlıklı yer verilir. Duyguya verilen bu öncelik duyguları etkilemeyi yani demogojiyi cazip kılmakta ve bu da demogogları ve zorbaları üretebilmektedir.^[8]

• Platon, Phaidon, çev. Furkan Akderin, Say Yayınları, 2015
• Dale, Jacquette, "Socrates on the Moral Mischief of Misology" Argumentation (2014) Sayı:28
• Ömer Aygün, Misologia
• Luce Irigaray, Başlangıçta Kadın Vardı, çev.İlknur Özallı-Melike Odabaş, Pinhan Yayınları, 2014
• Lal Hitay, Logos Sevgisi, Birikim Dergisi
• John J. Callanan, Kant on Misology and the Natural Dialectic, Philosophers' Imprint, Vol.19, No.47, October, 2019.

• Muharrem Hafız, Phaidon'da Hastalık ve Şifa: Platon'un Hastalığı ve Sokratik Terapi, Kaygı:Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fak. Dergisi, s.386-422
• Thomas Miller, "Socrates’ Warning Against Misology", Phronesis 60 (2):145-179 (2015)
• Antonio Donato, "Forgetfulness and Misology in Boethius's Consolation of Philosophy", British Journal for the History of Philosophy, 2013, Vol.21, No.3, 2013, s.463-485
• Cecil R. Reynolds, "Misguided Epistemological Shifting, Misdirected Misology, and Dogma in Diagnosis, School Psychology Quarterly, Vol.7, No.2, 1992, s.96-99
• Raphael Woolf, Misology and Truth, Proceedings of the Boston Area Colloquium in Ancient Philosophy içinde, Vol.23, 2007, s.1-24 DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004166868.i-232.5
• John J. Callanan, Kant on Misology and the Natural Dialectic, Philosophers' Imprint, Vol.19, No.47, October, 2019.
• Emma E. Wilson, After Misology: Speculations on Kant, Heidegger, and Deleuze,The University of Queensland in 2017.
• Dr.John F. Nieto, Misology: The Hatred of Argument and the Life of the Intellect, The Aquinas Review (2002)

• John J. Callanan, Kant on Misology and the Natural Dialectic
• Misosophy: hatred of wisdom
• David Robson, Misology: the hatred of reason and argument
• Ömer Aygün, Misologia
• Lal Hitay, Logos Sevgisi