Mitridates, Pontus kralı

Mitridates, Pontus Kralı (İtalyanca: Mitridate, re di Ponto, Köchel dizini K.87) Wolfgang Amadeus Mozart tarafından gençken bestelenmiş dört perdelik opera-seria janrında bir operadır. Liberetto "Vittorio Amadeo Cigna-Santi" tarafından Fransız tiyatro yazarı Jean Racine tarafından yazılmış olan trajik oyununun "Giuseppe Parini" tarafından İtalyanca çevirisinden İtalyancaya uyarlanmıştır. Romalıların istilasına karşı savaşan Anadolu'da bulunan Helenistik Krallıklarından birinin kralı olan Pontus Kralı VI. Mithridates'in son günlerinin öyküsü ele alınmaktadır.

Mozart daha 14 yaşında iken 1770de İtalya turuna devam etmekte iken bu operayı bestelemiştir. Prömiyer sahnelenmesi 26 Aralık 1770'te Milano'da karnaval zamanında Regio Ducal Teatro tiyatrosunda yapılmıştır. Bu eser o zaman tekrar çok tutulmuş ve o tiyatroda 21 defa oynanmıştır. Fakat bundan sonra eser unutulmuştur. Ancak 20. yüzyıl sonlarında ilk defa tekrar edilmiş ve opera evleri repertuvarına girmiş; birkaç CD ses kaydı ve DVD video kaydı satışa sunulmuştur.

Bu operada ana roller için birkaç virtuozca arya kapsamakta ve içinde ancak iki tane ikiden fazla sesli müziksel parça bulunmaktadır.

Mozart hazırladığı partisyon notalarında şu çalgıları kapsayan bir orkestra kullanılmasını öngörmektedir:

• 2 flüt, 2 oboa, 2 fagot
• 4 korno, 2 trombon
• arp.

Yaylı sazlar grubu Resitatifler için klavsen ve viyolensel

Mekân: Kırım'da Nimpheum limanı yakınlarında

Zaman: MÖ63 Roma ve Pontus Krallığı arasındaki savaş sırasında

Son muharebesinde bir yenilgiye uğramış olan Mitridates'in bu muharebede ölmüş olduğu sanılmaktadır. Bu yanlış haber, kendinin evlilik sözlüsü olan Aspasia ile iki oğlu, Fernaces ve Sifares'e ve bulundukları Nimpheum şehri valisi olan Arbete'ye de ulaştırılmıştır.

1. Sahne Kırım'da Nimpheum şehrinin valisi olan Sifares'i karşılar. Sifares'in, düşmanları olan Romalılarla yakın ilişkisi olan ağabeyi Farnaces'den, hoşlanmadığını öğreniriz. Arbate, Sifares'e olan sadakat bağları hakkında ona tekrar teminat verir. Aspasia Farnaces'in yaptığı kurlara karşı koymak için Sifares'den destek ister. Sifares bu desteği vermeye söz verir; fakat kendinin de ona âşık olduğunu açıklar.

2. Sahne Farnaces Aspasia'ya kur yapmaya devam eder. Fakat Sifares'in kardeşine karşı ciddi desteğini almış olan Aspasia bunlara karşı koyar. Mitridates'in ölmeyip yaşamakta olduğu ve Nimpheum şehrine doğru denizden gelmekte olduğu haberi erişir. Arbete, iki kardeşi uyuşmazlıklarını geçici olarak bir kenara bırakıp babalarını karşılamaya teşvik eder. İki kardeş Aspasia'ya karşı olan aşklarını babalarından saklamaya karar alırlar. Farnaces Romalı lejyon komutanı Marzio ile babası Mitridates'e karşı bir komplo hazırlar.

3. Sahne Mitridates Nipheneum limanına gemiyle gelir ve yanında muttefiki olan Partiya Kralı'nın kızı İsmene bulunmaktadır. Mitridates daha önceden yapılmış bir evlilik anlaşmasına uyularak oğlu Farnaces'in İsmene ile biran önce evlenmesini ister. İsmene Farnaces'i sevmektedir, ama ortaya çıkması çok mümkün olan zorluklar ve sorunlardan kuşkuludur. Arbate Mitridates'e oğlu Farnaces'in Aspasia'ya kur yapığını söyler; ama Sifares'in de Aspasia'ya âşık olduğunu söylemez. Buna çok kızan kıskanç Mitridates, oğlu Farnaces'den öç almak istemektedir.

1. Sahne Farnaces, İsmene'yi küçümser ve onu tehdide başlar. İsmene bunu Mitridates'e söyler ama Mitridates onun Sifares ile evlenmesinin daha iyi olabileceğini belirtir. Mitridates Aspasia'ya hemen evlenmelerini teklif eder; fakat Aspasia'nın buna karşı tereddütlü tutumu onun vefalı olmadığı gerçeğini açığa koyar. Aspasia Sifares'e âşık olduğunu itiraf eder. Fakat ikisi de kendi ve aile şerefini korumak için birbirlerinden ayrı yaşamaya karar verirler. Sifares hemen şehirden ayrılma hazırlıkları yapmaya başlar. Aspasia ise aşk ve sorumluluk arasında devamlı çatışma dolayısıyla devamlı mutsuz olacağını kabullenir.

2. Sahne Mitridates oğlu Farnaces'in kendi aleyhinde Romalılarla birlikte bir komplo hazırladığından haberdardır. Romalı Marzio'nun barış yapma teklifini oğlundan öç almak için reddeder. Fernaces'i idam ettirmek niyetiyle tutuklatır. Ismene, babasına hıyanet ettiğini itiraf eden, prensi idamdan kurtarır. Ama bu sırada Sifares'in de bunda bir katkısı olduğu açığa çıkar. Mitridates Aspasia'yı aldatarak onun Sifares'e âşık olduğunu itiraf etmesine neden olur. Mitridates bu sefer Sifares'den öç almaya söz verir. Aspasia ve Sifares Mitridates'in tehditlerine karşı durup birlikte ölmeyi göze alırlar.

1. Sahne Ismene hala Farnaces'e âşıktır. Mitridates'e gidip onun Aspasia'yi affetmeye iknaya çalışır. Romalılar hücuma geçmişlerdir. Mitridates onlara karşı savaş için şehirden ayrılır. Aspasia zehir içip intihar etmeyi düşünür. Sifares de ölmek istemektedir ve onun için babasının yanında Romalılara karşı savaşa katılır.

2. Sahne Romalı Marzio Farnaces'i kurtarır ve Nimphaum şehrinin idaresini ona vermeye söz verir. Ancak Farnaces fikrini ve tarafını değiştirmiş ve babası Mitridates tarafında olmayı tercih etmiştir.

3. Sahne Mitridates yeniden yenilgiye uğrayacağını anlayınca intihar etmeye karar verir. Tam ölmeden önce Sifare ve Aspasia'nin birlikte olmasını kabul eder ve ayni zamanda İsmene ile evlilik yapmayı kabul eden Farnaces'i af ettiğini bildirir. Ölen Mitridates'in çocukları ve yeni sözlüleri, birlikte ülkelerini Romalılardan kurtarmaya and içerler.

• Uvertür

• "Nel sen mi palpita" - Aspasia
• "Parto : nel gran cimento" - Sifares
• "Quel ribelle" - Mitridates
• "Se di lauri" - Mitridates
• "In faccia all'oggetto" - İsmene
• "L'odio nel cor" - Arbate
• "Al destin che la minaccia" - Aspasia
• "Soffre il mio cor" - Sifares
• "Venga pur, minacci" - Farnaces

• "Già di pietà mi spoglio" - Mitridates
• "Lungi da te" - Sifares
• "Nel grave tormento" - Aspasia
• "So quanto a te" - Ismene
• "Son reo; l'error confesso" - Farnaces
• "Tu che fedel" - Mitridates
• "Va, l'error mio palesa" - Farnaces
• "Se viver non degg’io" - Aspasia ve Sifares: ikili

• "Ah ben ne fui presaga…Pallid' ombre" - Aspasia
• "Già dagli occhi" - Farnaces
• "Se di regnar" - Marzio
• "Se il rigor d'ingrata sorte" - Sifares
• "Tu sai per che m'accese" - İsmene
• "Vado incontro" - Mitridates
• "Non si ceda al Campidoglio " - beşli (Aspasia, Sifares, İsmene, Arbate, Farnaces) ve koro

• Opera
• Wolfgang Amadeus Mozart
• Mozart operaları listesi
• IV. Mithridatis

• [2] 26 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İngilizce Wikipedia Mitridate, re di Ponto maddesi (İngilizce), (erişim tarihi:28 Nisan 2009).
• [3] 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Partisyion ve sahne notları. Neue Mozart-Ausgabe arkivinde (Almanca) (erişim tarihi:28 Nisan 2009).
• [4] Libretto (İtalyanca) (erişim tarihi:28 Nisan 2009).
• [5]17 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bu operadan mp3 ses kayıtlı müziksel parçalar. Mozart-Tower arkivi (erişim tarihi:28 Nisan 2009)