İçeriğe atla

Missouri 44. Kararnamesi

Metnin asıl hali

Missouri 44. Kararnamesi veya Mormon Öldürme Emri 27 Ekim 1838 tarihinde Missouri Valisi Lilburn Boggs tarafından yayınlanan kararnamedir. Kararname sürmekte olan 1838 Missouri-Mormon Savaşı sırasında yayınlanmıştır. Mormonların yasaları açık şekilde ihlal edip Missouri halkına savaş açtığı iddiasını temel dayanak alan emir General John B. Clark'e tebliğ edilmiştir. Mormonların kayıtsız şartsız teslim olmasını ve topraklarından zorla atılmalarını içeren emrin ardından Mormonların Illinois eyaletindeki Nauvoo kentine göçü gerçekleşmiştir.

Emir, Missouri halkının önemli bir kesimi tarafından dsteklenmiş ancak yasallığına bu yönlü bir emir çıkartılıp çıkartılamayacağına dair bir netlik oluşmamıştır. 25 Haziran 1976 tarihinde dönemin valisi Kit Bond, bu emri geçersiz kılan ve Mormonlardan Missouri eyaleti adına resmî olarak özür dileyen bir kararname yayınlamıştır.[1]

Kararname metni

Kararnamenin asıl metni aşağıdaki şekildedir:

Headquarters of the Militia,

City of Jefferson, Oct. 27, 1838.

Gen. John B. Clark:

Sir: Since the order of this morning to you, directing you to cause four hundred mounted men to be raised within your division, I have received by Amos Reese, Esq., of Ray county, and Wiley C. Williams, Esq., one of my aids [sic], information of the most appalling character, which entirely changes the face of things, and places the Mormons in the attitude of an open and avowed defiance of the laws, and of having made war upon the people of this state. Your orders are, therefore, to hasten your operation with all possible speed. The Mormons must be treated as enemies, and must be exterminated or driven from the state if necessary for the public peace—their outrages are beyond all description. If you can increase your force, you are authorized to do so to any extent you may consider necessary. I have just issued orders to Maj. Gen. Willock, of Marion county, to raise five hundred men, and to march them to the northern part of Daviess, and there unite with Gen. Doniphan, of Clay, who has been ordered with five hundred men to proceed to the same point for the purpose of intercepting the retreat of the Mormons to the north. They have been directed to communicate with you by express, you can also communicate with them if you find it necessary. Instead therefore of proceeding as at first directed to reinstate the citizens of Daviess in their homes, you will proceed immediately to Richmond and then operate against the Mormons. Brig. Gen. Parks of Ray, has been ordered to have four hundred of his brigade in readiness to join you at Richmond. The whole force will be placed under your command.

I am very respectfully,

yr obt st [your obedient servant],

L. W. Boggs,

Commander-in-Chief.

Milis Karargâhı

Jefferson, 27 Ekim 1838

General John B. Clark

Bugün sabah size tebliğ ettiğim alayınız bünyesinde 400 kişilik atlı bir birliğin oluşturulması konulu emirden bu yana, Ray County yetkilileri Amos Rees ve Wiley C. Williams ve yardımcılarımdan aldığım haberler çok kötüdür ve tüm olayın boyutunu değiştirmektedir. Mormonların artık yasalarımızın açıktan ve ısrarlı şekilde tanımayacakları, bunun da ötesinde halkımıza karşı savaş ilan ettikleri belli olmuştur. Dolayısıyla emirleriniz artık başladığınız harekâtı büyük bir hızla sürdürmektir. Mormonlara düşman olarak görülecek, kamusal hayatın huzuru için ya ortadan kaldırılacaklar ya da zorla uzaklaştırılacaklardır - işledikleri suçlar tahmin edilemez boyutlara ulaşmıştır. Eğer mevcudiyetinizdeki gücünüzü artırma olanağınız varsa ihtiyaç duyduğunuz oranda bunu gerçekleştirebilirsiniz. Marion county'de bulunan General Willock'a 500 askerle beraber Daviess bölgesine derhal giderek burada Clay County'den General Doniphan birlikleriyle birleşmesi emrini ilettim, kendisi de Mormonların kuzey istikametine kaçış güzergâhını kesecek şekilde 500 kişiyle harekete geçmektedir. Her iki komutana da sizinle derhal iletişime geçmeleri emredilmiştir, gerekli görürseniz siz de doğrudan iletişime geçebilirsiniz. Dolayısıyla önce Daviess halkının evlerine yeniden dönmelerini sağlamak yerine doğrudan Richmond'a giderek Mormonlara karşı harekete geçeceksiniz. Ray County'den General Parks'a da 400 askerle beraber Richmond'da size yardımcı olması emredilmiştir. Tüm harekât sizin komutanız altında gerçekleşecektir.

Saygılarımda

Sadık hizmetkârınız

L.W.Boggs

Başkomutan

Arka planı

44. Kararname 1838 yılındaki Missouri-Mormon Savaşı sırasında yayınlanmıştır. Mormonların bölgedeki ekonomik hayatı ele geçirmeye başlaması ve seçimlere müdahale edecek seviyede oy potansiyeline ulaşması Mormon olmayanlar arasında rahatsızlığa yol açmaya başlamıştı. Missouri'deki devlet yetkilileri 1833 yılından başlayarak Mormonların dinî ve siyasî görüşlerinin devlet kurumlarında etkili olmasını protesto etmişti. 20 Temmuz 1833 tarihinde Mormon yayını olan The Evening and the Morning Star adlı gazetenin basıldığı William Wines Phelps'e ait olan matbaa bir grup tarafından basılarak tahrip edilir. Grup Joseph Smith, Jr. tarafından yazılan İncil tercümesini bastığı için tepki çekmiştir. İlerleyen dönemde Mormonların özellikle kendilerine yapılan saldırılara cevap vermeleri ve kendileri istemeyen aileleri topraklarından kovdukları haberleri üzerine vali milis kuvvetlerine bölgeye gitmeleri ve kararname uyarınca askerî harekâta başlamalarını emreder.

Sonuçları

Derhal bölgeye intikal eden General Clark, buradaki Mormonlara 44. Karanameyi tebliğ etmiştir. Çoğu yoksul ve silahsız Mormon yerleşimciler Kasım 1838'de teslim olmuştur. General Clark derhal topraklarını terk etmelerini istemediğini ancak takip eden mevsimde gitmemeleri veya tarlalarına ekim yaptıklarını gördükleri anda merhamet göstermeyip öldürüleceklerini, kararın çoktan verildiğini söyler. Mormonlar daha önce de benzer şekilde tehdit edilip katledildikleri için konuyu ciddiye alıp derhal kış koşullarında bölgeden ayrılırlar. 15 bin Mormon çok zorlu şartlarda yollara düşmüştür, bu süreç zarfında kaç kişinin hayatını kaybettiği ve grubun nasıl bir maddi zarara uğradığı bilinmemektedir. Çoğu tarihçi 30 Ekim 1838 günü yaşanan ve teslim olan aralarında çocukların da bulunduğu 18 Mormonun katledildiği Haun's Mill katliamını bu kararnameyle ilişkilendirmiştir.

Missouri'ye yeniden Mormonların gelmesi için 25 yıl geçmesi gerekiyordu. Ayrılan Mormonların mülklerine ve taşınmazlarına bölgeye verdikleri zarara karşılık gösterilerek zorla el konmuştur. Batı Missouri milis komutanı General David Atchison vali tarafından verilen emrin yasal olmadığını belirterek harekâtta görev almayı reddetmiştir. Vali Boggs amacına ulaşsa da kamuoyundan topladığı tepki sonucunda siyasi kariyeri sona ermiştir. 1842 yılında bir suikast girişiminde ağır yaralı olarak kurtulmuş sonra Napa County'ye göçmüş, burada vefat etmiştir.

Geri alınması

25 Haziran 1976 tarihinde dönemin valisi Kit Bond, emri geçersiz kılan ve Mormonlardan Missouri eyaleti adına resmî olarak özür dileyen bir kararname yayınlamıştır.

Kaynakça

  1. ^ Mormon resmî sitesindeki ilgili haber (İngilizce) 14 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Stalingrad Muharebesi</span> II. Dünya Savaşının dönüm noktası kabul edilen muharebe

Stalingrad Muharebesi, Stalingrad Meydan Muharebesi ya da Stalingrad Savaşı, II. Dünya Savaşı’nın Doğu Cephesi'nde, Mihver ordularıyla Kızıl Ordu arasında, Stalingrad kenti için yapılan savaştır. Hemen hemen tüm tarihçiler tarafından II. Dünya Savaşı’nın kesin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. Bu savaş, tarafların tüm güç ve azimlerini ortaya koydukları, kıran kırana süren ve sonuçta, toplam kayıpların neredeyse iki milyona ulaşmasıyla askeri tarihin en kanlı savaşları arasında yer almaktadır. Savaşın sonu Almanya açısından bir yıkım oldu. Mihver güçlerin savaşı kendi lehlerine döndürmeleri çabasında bir dönüm noktasıydı. ve Doğu Cephesi'nde Alman zaferini olanaksız kıldı. Doğu Cephesi'ndeki Mihver kuvvetleri toplamının neredeyse dörtte biri bu muharebe sırasında kaybedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Koca Hüsrev Mehmed Paşa</span> 179. Osmanlı sadrazamı

Koca Hüsrev Mehmed Paşa, Abdülmecid saltanatında 2 Temmuz 1839-29 Mayıs 1840 tarihleri arasında on bir ay yedi gün sadrazamlik yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Koca Hüsrev Mehmed Paşa 1811-1818 arasında ve 1823-1827 dönemlerinde kaptan-ı derya olarak iki dönem görev yapmıştır. Yeni kurulan Asakiri Mansuriye'nin kurucu seraskerliğini yapmıştır. Ayrıca birçok eyalet valiliğinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya Cephesi</span> Osmanlı Cephesi

Kafkasya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun 2. ve 3. orduları ile Rus İmparatorluğu Kafkas Ordusu'nun karşı karşıya geldikleri cephe. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu Bölgesi içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Muharebesi</span> Avrupada II. Dünya Savaşının son büyük muharebesi

Berlin Muharebesi, Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı sonlarında düzenlediği genel taarruzlardan biri olan Berlin Stratejik Taarruz Harekâtı sonunda gerçekleşen muharebedir. Avrupa Cephesi'ndeki son genel taarruz olmamakla birlikte, Almanya'nın kayıtsız şartsız teslimiyle sonuçlandığı için savaşı bitiren muharebe olarak kabul edilmektedir. Berlin Harekâtı, sadece Berlin'i almak için girişilen bir harekât değildi. Esas olarak üç Sovyet cephesi kuvvetlerinin, hâlen Alman kontrolünde olan Elbe Nehri'nin doğusundaki Alman topraklarının işgalini amaçlıyordu. Elbe, Alman topraklarını kuzeyden güneye kabaca ikiye bölmektedir. Berlin Muharebesi ise, kentin Kızıl Ordu birliklerince ele geçirilmesi içindi, çatışmalar kent sınırları içinde gerçekleşti ve Avrupa cephelerinde savaşın sonunu getirdi.

Dersim İsyanı, Dersim'de 1937-1938 yıllarında merkezî Türk Hükûmetiyle bazı Dersim aşiretleri arasında bölgenin hâkimiyeti ile ilgili çıkan anlaşmazlıklar sonucu yaşanan olaylara verilen isim. Dersim'de aşiretlerin isyanı sonucunda mutlak devlet hâkimiyetini sağlamak için Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından aşiretler üzerine Dersim Harekâtı düzenlendi. İsyancıların önemli kesimini 1920'de Sivas'ın Zara ve İmranlı ilçelerinden sığınan isyancılar oluşturuyordu. Harekât neticesinde sayılar hakkında birçok iddia bulunurken yaygın kanı olarak 11.683 kişi göçe tâbi tutulurken, 1.401 kişi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ali Galip Olayı</span> Sadrazam Damat Ferit Paşa hükûmetinin gerçekleştirdiği girişim

Ali Galip Olayı, Sadrazam Damat Ferit Paşa hükûmetinin, Elazığ Valisi Ali Galip Bey'in önderliğinde Sivas Kongresi'nin yapılmasını engellemeye ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırmaya, Heyet-i Temsiliye ve Millî Mücadeleyi durdurmaya çalıştığı girişim.

<span class="mw-page-title-main">Râşidîn Halifeliği</span> Kurulan ilk İslam halifeliği (632–661)

Râşidîn Halifeliği, İslâm peygamberi Muhammed'in halefi olan ilk halifeliktir. Muhammed'in MS 632'deki vefatından sonra ilk dört ardışık halifesi (halef) tarafından yönetildi. Bu halifeler, Sünni İslam'da topluca Râşidîn ya da "Doğru Yolda olan" halifeler olarak bilinirler. Bu terim Şîa'da kullanılmaz, çünkü Şii Müslümanlar ilk üç halifenin yönetimini meşru görmez.

II. Dünya Savaşı'nda Amerikan savaş suçları, II. Dünya Savaşı sırasında ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından işlenen savaş suçlarının toplamıdır. Savaş suçlarının büyük çoğunluğu Uluslararası Ceza Mahkemesi, Cenevre Sözleşmeleri ve ilgili uluslararası kanunlarla tanımlansa da ABD Hükûmeti silahlı kuvvetlerinin Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından yargılanmasını kabul etmez. Burada Jus ad bellum olarak adlandırılan kabul edilen savaş uygulamaları içinde geçmeyen uygulamalar alınmıştır. Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi tarafından uygulandıktan sonra Nürnberg prensipleri olarak adlandırılan saldırı savaşı veya dünya barışına karşı tutumlar burada ele alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili savaşları</span> Kuzey Amerika yerlilerinin beyaz yerleşimciler tarafından boyunduruk altına alınması

Kızılderili savaşları ya da ABD Kızılderili savaşları, Yeni Dünya'da Kuzey Amerika'nın yerlisi ABD Kızılderilileri ile Eski Dünya'dan gelen Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında patlak veren ve 1622-1924 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan Amerikan Bağımsızlık Savaşı öncesi ve sonrası bir dizi çatışmalar silsilesidir. Savaşın ana sebebi, keşfedildiği andan itibaren Amerika kıtasını doğudan işgal etmeye başlayan Avrupalı sömürgecilerin sürekli artması ve bu artış sonunda yerlileri batıya sürmeleridir. Bu savaşlar Amerika kıtasının doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemenin mukadder olduğunu ifade eden Kader Manifestosu gibi ideolojiler tarafından teşvik edildiği gibi, politik kaygıyla zorla ya da antlaşmalarla Kızılderili Tehciri gibi etnik temizlik hareketleri de savaşların tetikleyici unsurlarıdır. Bu savaşlar sırasında ABD Kızılderili katliamları da görülür.

<span class="mw-page-title-main">Bear Nehri Katliamı</span>

Bear Nehri Katliamı ya da Bear Nehri Muharebesi veya Boa Ogoi Katliamı, 19. yüzyılın sonlarında Kızılderili savaşları sırasında 29 Ocak 1863 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Ordusundan albay Patrick Edward Connor komutasındaki Kaliforniya gönüllüleri tarafından günümüzdeki Idaho'ya denk gelen Washington Territory'nin güneydoğusunda Bear Nehri ile Beaver Creek dereleri civarında toplanan Bear Hunter (Wirasuap) önderliğindeki Kuzeybatı Şoşonilerine karşı yapılan katliam Katliam sit alanı günümüzde Franklin County'deki Preston'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azîz (Fâtımî halifesi)</span>

Aziz veya El-Aziz Billah tam adı Ebu Mansur Nizar El-Aziz Billah, 21 Aralık 975 - 14 Ekim 996 arasında beşinci Fatımi halifesi.

Beyaz Terör, Rusya'da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Çarlık yanlısı Beyaz Orduların Kızıllara ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları</span>

Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kara Ordusu ve Hava Kuvvetlerinin yedek bileşenlerinin bir parçası haline gelen, eyalet temelli bir askeri güçtür. ABD'nin her eyaleti, Guam, ABD Virgin Adaları, Porto Riko ve başkent Washington, DC bölgelerinde görevli toplam 54 askeri kuruluştan meydanan gelen Ulusal Muhafızlar hem eyalet hem de federal hükümete bağlı olan yedek kuvvetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Botan Emirliği</span> Osmanlı İmparatorluğunda bir Kürt beyliği

Botan Emirliği, 1338-1855 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğuna bağlı Güneydoğu Anadolu'da topraklarında bulunan Kürt Emirliklerinden birisidir. Cizre, Şırnak ve Siirt'in Eruh ilçesini içine almaktadır. Emirliğin adını aldığı Bûhtî Kürtleri Orta Çağlarda günümüz Hakkâri ili ile Musul arasında yaşamışlardır. Ayrıca Bûhtî Kürtleri, bazı tarihçiler nezdinde köken olarak Mervani hanedanının kurucusu olan Humeydi Kürtleri ile ilişkilendirilmişlerdir. 16. Yüzyılda yaşamış olan Kürt tarihçi Şerefhan-ı Bitlisi kaleme aldığı Şerefname adlı eserinde; Botan Emirliğinin, isminin cesaret ve savaşçılıklarıyla tanınmış olan Bûhtî aşiretinden aldığını ifade etmektedir. Antropolog Martin van Bruinessen, Botan Emirliğinin askerî gücünün Şıllet ve Çoxsor olarak ikiye ayrıldığını söylemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almon W. Babbitt</span> Amerikalı Politikacı

Almon Whiting Babbitt Son Gün Aziz hareketinin erken bir lideri, Mormon öncüsü ve Utah Bölgesi'nin ilk sekreteri ve saymanıydı. Utah ve Washington, DC arasında hükûmet işi için seyahat ederken Nebraska Bölgesi'nde Cheyenne Kızılderilileri tarafından düzenlenen bir baskında öldürüldü.

Missouri-Mormon Savaşı, 6 Ağustos - 1 Kasım 1838 tarih aralığında Mormonlarla Missouri eyaletindeki Mormon olmayanlar arasında çıkan silahlı çatışmaları anlatır.

Utah Savaşı (1857-1858) Utah bölgesindeki Mormonlar ile ABD Silahlı Kuvvetleri arasındaki silahlı çatışmaları anlatır. Çatışmaların Mayıs 1857'den Temmuz 1858'e kadar sürmesine rağmen büyük çaplı bir askerî harekât yapılmadan uzlaşma sağlanmıştır. Anlaşmaya göre Utah bölgesinin yönetiminde olan Mormon lideri Brigham Young görevi bırakmış, buna karşılık ABD başkanı James Buchanan ise vatana ihanet suçlamasını geri çekerek genel af ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mormon Göçü</span>

Mormon Göçü Mormonların Joseph Smith, Jr.'ın linç edilmesinin ardından Brigham Young önderliğinde Illinois, Nauvoo'dan Utah bölgesine toplu şekilde göçmelerini anlatır. Mormon savaşları kapsamında bölgeden kovulan Mormonlar Temmuz 1847'de binlerce kilometre yolculuğun ardından bugün Salt Lake City olan yere ulaşmışlardır.

Lilburn Boggs 1836-1840 yılları arasında Missouri eyaleti valiliği görevi yapmış devlet adamı. En çok Mormon lider Joseph Smith, Jr. ile ilişkisi ve Mormonlara karşı yayınladığı 44. Kararnameyle tanınır.