İçeriğe atla

Mirza Cabbar Memmedzade

Mirza Cabbar Memmedzade
Ermenistan Cumhuriyeti Parlamentosu'nun I. dönem Milletvekili
Görev süresi
1 Ağustos 1918 - 4 Haziran 1919
Kişisel bilgiler
Doğum 20 Ocak 1882
Erivan, Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm 3 Ocak 1938
Bakü, Azerbaycan SSC, Sovyetler Birliği
Ölüm nedeni Siyasi baskı
Çocuk(lar) Celal Mammadov

Mirza Cabbar Mirza Abbas oğlu Memmedzade (20 Ocak 1882, Erivan, Erivan Guberniyası, Rus İmparatorluğu - 3 Ocak 1938, Bakü, Azerbaycan SSC, Sovyetler Birliği) Azerbaycanlı eğitimci ve pedagogdu Pedagojik bilimler doktoru ve profesör (1937) olmuştur. Ermenistan Cumhuriyeti Parlamentosu'nun I. dönem milletvekili olmuştur. Mirza Abbas Mahammadzade'nin oğlu ve Celal Mammadov'un babasıdır.

Hayatı

Mirza Cabbar Mammadzade, 20 Ocak 1882'de Erivan şehrinde, "Fars Abbas" lakabıyla tanınan halk öğretmeni Mirza Abbas'ın ailesinde doğmuştur.[1] İlk önce evde eğitim almış, daha sonra Erivan Öğretmenler Semineri'nde okumuştur. Seminerde, 1898'de Erivan'da ilk Rus-Tatar okulunun açılmasında rol oynayan Mammadbagir Gazizade tarafından ders almıştır.[2] Mirza Cabbar 1902'de semineri bitirdikten sonra ekstern sınavlara girerek öğretmenlik diplomasını almıştır.[3][4] 1902'den itibaren Nehram okulunda öğretmenlik yapmıştır. 1903'te Kemertepesi okuluna, 1904'te ise İmanshahli okuluna gitmiştir. 1905'ten 1 Eylül 1906'ya kadar Kemertepesi okulunun müfettişi olmuştur.[4][5]

Mirza Cabbar Mammadzade, aşağıda soldan 3., Erivan Öğretmenler Semineri'nde (1901–1902)

19 Ocak 1913'e kadar Mirza Cafar Memmedzade, Erivan Öğretmenler Semineri'nde Azerbaycan dili öğretmeni olarak çalışmıştır.[6][7]

1906 yılında, İbadullah Bey Muğanlınski tarafından Erivan'da açılan özel hazırlık okuluna Rus dili ve matematik öğretmeni olarak davet edildi.[8] I. Dünya Savaşı sırasında Rus hükûmeti Erivan Semineri'ni sınır şehri olan Erivan'dan Armavir'e taşıdı. Mirza Cabbar Memmedzade, 2 Şubat 1915'ten 1916'nın Mayısına kadar burada ders verdi. Bu yıllara kadar üç kitap düzenledi ve yayınladı: "Türk-Azerbaycan dilinin hafifletici kitabı" (Erivan, 1913), "Azerbaycan Türklerinin Rusça okuma, yazma ve konuşma öğrenmeleri için yararlı bir kılavuzdur" (Erivan, 1913), "Samouçitel russkoqo yazıka dlya persiyan" (Tiflis, 1917).[9][10]

Mirza Cabbar Memmedzade, 1918 yılında Daşnaktsutyun iktidara geldiğinde Erivan Lisesi ve Öğretmenler Semineri'nin kapatılması nedeniyle ailesiyle birlikte Nahçıvan'a taşındı. Burada yüksek ilkokulda Rusça, Türkçe ve Azerice dersleri verdi. Ayrıca Nahçıvan'ın Daşnaklardan savunmasında da yer aldı.[4]

1920 yılında Ermenistan'ın Bolşevikler tarafından işgal edilmesinden sonra Mirza Cabbar Memmedzade Erivan'a döndü. Aynı yılın sonunda ailesiyle birlikte Bakü'ye taşınarak burada Azerbaycan Devlet Üniversitesi, Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü, Azerbaycan Kooperatif Enstitüsü'nde pedagojik faaliyetlerine devam etti. Şiirler yazmanın yanı sıra dilbilim üzerine araştırmalar yaptı ve "Azerbaycan dilinin öğretim metodolojisi" adlı bir eser yazdı. 1920'li yıllarda tek ve ortaokullar için yirmi kadar dersin düzenleyici ve öğretmeni oldu. Azerbaycan Kooperatif Enstitüsü'nde bölüm başkanı, doçent unvanına seçildi. 1935 yılında dil ve edebiyat alanında bilim adayı ve profesör, 1937 yılında ise bilim doktoru unvanını aldı. O, Asad Şeyxzade, Maksud Memmedov, akademisyenler Mustafa Topçubaşov, Heydar Hüseynov, profesör Aziz Aliyev ve diğer tanınmış kişilerin öğretmeniydi.[11]

Ekim 1937'de[10] kendisi ve aile üyeleri tutuklandı.[12] 12493 numaralı soruşturma davasında suçlanıp kurşuna dizildi.[13] Eşi ve kızı sürgüne gönderildi. 1957 yılında suçsuzluğu kanıtlandıktan sonra beraat etti.[14]

Ailesi

Mirza Abbas Mehmedzade, Nahçıvan ve Erivan'ın sosyo-politik, kültürel ve edebi çevrelerinde tanınmış bir şahsiyetti. İrevan'da bir pansiyonda ve bir lisede Farsça dersleri veriyordu. Farsça ders kitaplarından biri olan "Güldüste" veya "Bedreketül-etfal" ("Çocuklara Hediye"), 1911 yılında Bakü'de Orucov Kardeşleri'nin Matbaasında,[15] 1913 yılında ise İrevan'da "Budagov" Matbaasında yayımlandı. Kitabın üzerinde "İravan'da satış için" ibaresi bulunuyordu. Mirza Abbas Mehmedzade, Sadi ve Cami'nin terbiyeye önemli nasiyatlar içeren şiirlerinden faydalanmıştı. Güzel bir şair olan Mirza Abbas, "Razi" takma adıyla da şiirler yazıyordu ve "Güldüste" kitabında kendi şiirlerine de sık sık yer veriyordu. Şiirlerinde halkı bilgi ve bilime çağıran, eğitim fikirlerini yaygınlaştıran Mirza Abbas, 1913 yılında düzenlediği "Samouçitel farsidskoqo yazıka dlya russkix" adlı kitabını Bakü'de Orucov Kardeşleri'nin Matbaasında yayımlattı. Uzun süre ders kitabı olarak kullanılan bu kitap, aynı zamanda düzenleyicinin Rusçayı çok iyi bildiğini de doğruluyordu.[16][17][18]

Oğlu Celal Mammadov, Azerbaycan Televizyon ve Radyo Devlet Komitesi başkan yardımcısı ve "Komünist" gazetesinin yazı işleri müdür yardımcısı olarak çalışmıştır. 1966'da "Azerbaycan" dergisinin yazı işleri müdürü olarak atandı ve 1975'ten ömrünün sonuna kadar Devlet Kitap Ticareti, Basım ve Yayım Komitesi'nin birinci başkan yardımcısı olarak çalışmıştır.[18]

Kuzeni Maksud Mammadov, Azerbaycan Devlet Üniversitesi rektörüydü, Azerbaycan SSC Halk Eğitim Komiserliği ve Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi sekreterliği yaptı. Eylül 1937'de tutuklandı ve kurşuna dizildi.[19]

Hatırası

Bakü şehrinin Yasamal rayonunda bir sokağa Mirza Cabbar Mammadzade'nin adı verildi.[10][20]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Tarverdiyeva, Kövsər (1992). Məslək dostları. Bakı: Azərnəşr. s. 3. 
  2. ^ Cəlal Allahverdiyev (9 Nisan 2022). "İctimai-pedaqoji fikir tarixinin görkəmli nümayəndəsi" (Azerice). 525-ci qəzet. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  3. ^ Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Мютерджим. s. 23. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  4. ^ a b c Musa Quliyev (10 Ocak 2020). "Maarifçi və ictimai xadim Mirzə Cabbar Məhəmmədovun ömür yolu haqqında qeydlər" (Azerice). 525-ci qəzet. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  5. ^ Ziyəddin Məhərrəmov (2010). İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik (1800-1920-ci illərdə ədəbi-mədəni mühit) (PDF). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. s. 87. Archived from the original on 15 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  6. ^ Nazim Mustafa. "Наука и образование" (Rusça). iravan.preslib.az. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  7. ^ Samir Məhərrəmov. "İrəvan Müəllimlər Seminariyasının azərbaycanlı müəllimləri və onların tədris etdiyi fənlər" (Azerice). sdu.edu.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  8. ^ Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Mütərcim Tərcümə və Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi. s. 53. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  9. ^ Əsgər Zeynalov (1999). İrəvan ziyalıları. Bakı: Oğuz eli. s. 46. 
  10. ^ a b c Аскер Зейналов (2011). Эриванская интеллигенция (PDF). Баку: Мютерджим. s. 54. Archived from the original on 19 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022. 
  11. ^ Cəmşid Cəmşidov (8 Aralık 2018). "Unudulmaz xatirələrin işığında..." (Azerice). Ədəbiyyat qəzeti. 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  12. ^ Али Саидов (23 Aralık 2018). "Ровесник республики" (Rusça). kaspiy.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  13. ^ "Дело № 12493 - имена проходящих по делу" (Rusça). ourbaku.com. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  14. ^ Али Саидов (16 Aralık 2018). "«Большой человек» с голосом Левитана" (Rusça). atalar.ru. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  15. ^ Azərbaycan kitabı. Bakı. 1963. s. 93. 
  16. ^ Əsgər Zeynalov (1999). İrəvan ziyalıları. Bakı: Oğuz eli. s. 44-45. 
  17. ^ Ziyəddin Məhərrəmov (2010). İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik (1800-1920-ci illərdə ədəbi-mədəni mühit) (PDF). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. s. 86. Archived from the original on 15 Mayıs 2021. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  18. ^ a b "Abbas Məhəmmədzadə" (Azerice). goyce.az. 26 Ocak 2018. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 
  19. ^ Əsgər Zeynalov (2016). İrəvan xanlığı... Gerçəkliyin aydınlığı. Lulu Enterprises Inc. s. 72–75. ISBN 978-1-329-95408-3. 
  20. ^ "Mənim küçəm" (Azerice). yasamal-ih.gov.az. 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abbas Lisani</span> Erdebil doğumlu aktivist ve düşünce mahkûmu

Abbas Lisani, İran Azerisi millî kültür aktivisti, düşünce mahkûmu, şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Eldar Kasımov</span> Azerbaycanlı şarkıcı

Eldar Kasımov, Azerbaycanlı şarkıcıdır. 2011 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Azerbaycan'ı Nigar Cemal ile birlikte Ell & Nikki adlı ikili olarak temsil ederek birinci olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Kadim İrevani</span>

Mirza Kadim İrevani - 19. yüzyılda yaşamış Azeri portreci ve bezeme sanatçısı. Azerbaycan pano resminin temelini attı, yaratıcılığı Azerbaycan'ın modern görsel sanatında önemli bir değişiklik olarak hafızalarda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Garı</span> Bakünün ana garı

Bakü Garı,, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün ana tren istasyonudur. İstasyon, 1880 yılında Sabuncu Garı adıyla açılmış olup Nesimi semtinde yer almaktadır. Bakü Garı ayrıca Bakü banliyö demiryolunun başlangıç ve son durak noktasıdır ve Bakü metrosuna 28 May metro istasyonuyla aktarma vardır.

<span class="mw-page-title-main">Feridun Bey Köçerli</span> Azerbaycanlı yazar

Firidun bey Ehmedbeyoğlu Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Erivan Kalesi</span> Kale

Erivan Kalesi, Erivan'da 16. yüzyıldan kalma bir kaleydi.

Burhâni-Hakikât Erivan'da yayınlanan Azerbaycan dilinde ilk basılı organ, edebiyat, sosyo-politik dergisiydi. Başka bir Azerbaycanca dergi olan Lek-Lek'in kapatılmasından bu yana yayınlanmıştır. 1 (14) Ocak ile 29 Haziran 1917 arasında yayınlanmıştır. Dergi ayda iki kez 8 sayfa olarak basılmış ve toplam 9 sayı çıkarılmıştır. İsim, Arapça Burhân (Kanıt) ve Hakikât (Gerçek) kelimelerinden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Turgut</span> Türk asker

Hüseyin Turgut — Revan hanlarının soyundan olan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin tümgenerali.

Hidayet Hayır Cemiyeti, 19. yüzyıl Azerbaycan'ında dini fanatizme direnmek, soygunculara ve katillere karşı mücâdele etmek olan bir toplumdu. 1904'te kurulan cemiyetin yönetim kurulunda Hacı Zeynelabidin Tağıyev, İsa Bey Hacınski, Mirmuhammed Kerim Bakuvi, Molla Ruhulla Memmedzade, Ahmet Bey Ağaoğlu, Mustafa Bey Alibeyov ve diğerleri yer alıyordu. Toplumun üyeleri, görüş ve eylemlerinden dolayı suçlular ve dini radikaller tarafından sürekli olarak baskı görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Bey Alibeyov</span>

Mustafa Bey Alibeyov Azerbaycanlı gazeteci, yazar, oyun yazarı, hukukçuydu. Alibeyov, Işık dergisinin yayıncısı, Nicat Hayır Cemiyeti ve Muhtaçlara Yardım Cemiyeti üyesi, Hidayet Hayır Cemiyeti katibi ve Ahrar Partisi üyesiydi.

Ağa Han Abbasgulu Han oğlu İrevanski — Rus İmparatorluğu'nun 1. Devlet Duması'nın milletvekili, subay. 1919 yılında İrevan Müslüman Milli Şurası'nın başkanı olmuştur. Baba tarafından İrevan, anne tarafından Nahçivan hanları ailesine mensuptur.

Mirza Ali Han La'li, Azerbaycanlı bir yazar ve doktordu. Hicivli Azerbaycan şiirini "geleneksel tarz"da yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Sençihin</span>

Konstantin İvanoviç Sençihin - Azerbaycan SSC'nin emekdar mimarı, Bakü'deki birçok binanın mimarı, Bakü metro projesinin yöneticisi, "Sahte Bakü" projesinin mimarı.

<span class="mw-page-title-main">Safa Cemiyeti</span> Dernek

Safa Cemiyeti — 20. yüzyılın başında Bakü'de faaliyet gösteren hayırsever bir toplum. Derneğin amacı dezavantajlı çocukları eğitime dahil etmek, yoksul nüfusa tıbbi yardım sağlamak ve halkın kültürel düzeyini yükseltmekti.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Maharramov</span>

Muhammed Hacı Bayram oğlu Maharramov Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu üyesi, Rusya Kurucu Meclisi'ne Erivan Guberniyasiından seçilmiş temsilcisi. Paris heyetinin danışmanı ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunda Sosyalist hizbin üyesi ve sekreteriydi.

<span class="mw-page-title-main">Faik Elekberli</span>

Faik Elekberli, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi araştırmacısı, Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsünde felsefe doktoru, Türkolog ve bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Müseyib Bey Ahicanov</span>

Müseyib Bey Ahicanov, Ahicanov veya Ahicanovlı - Azerbaycan Millî Şûrası Üyesi, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamento Üyesi, Transkafkasya Seymi Üyesi, Bakü Guberniyası Gubernatoru.

<span class="mw-page-title-main">Hacıbeyli kardeşlerin opera ve operet sanatçıları topluluğu</span>

Hacıbeyli kardeşlerin opera ve operet sanatçıları topluluğu, Azerbaycan'da faaliyet gösteren bağımsız bir sanatçı topluluğu. Topluluğun başında Üzeyir Hacıbeyli ve Zülfikar Hacıbeyov vardı.

Hamid Memmedzadeh Azerbaycanlı yazar, edebiyat eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Han Ziyadhanov</span>

İsmail Han Ziyadhanov — Azerbaycan Cumhuriyeti hükümetinin üyesi, diplomat, Azerbaycan Cumhuriyeti ordusunun yarbayı. Rusya İmparatorluğu'nun Birinci Devlet Dumasına seçilen 5 Azerbaycanlıdan biri.